برای آیندگان سند بگذاریم

آن‌طور که علامه دهخدا روایت می‌کند این واژه از «مسند» می‌آید و معنای لغوی‌اش «تکیه‌گاه» است یعنی هرآنچه که انسان مانند یک بالش یا دیوار و... به آن تکیه می‌کند که با مفهوم امروزه آن هم قرابتی دارد، در واقع سند آن چیزی‌ است که ما به اعتبار آن تکیه و موضوع و پدیده‌ای را اثبات می‌کنیم،‌ گرچه متاسفانه معنی کاربردی و روزمره آن بیشتر وجه مادی یافته است و کمتر فکر می‌کنیم یک سند ممکن است بر امری غیرمادی هم دلالت داشته باشد.

وقتی می‌گوییم هنر نزد ایرانیان است و بس، وقتی می‌گوییم ما هویت و تمدن و فرهنگی چند هزار ساله داریم و... تمام این موارد ادعاهایی است که باید برای هر کدام مجموعه‌هایی از اسناد را ارائه کنیم. با این نگاه بسیاری از نسخه‌های خطی، کتاب‌ها و آثار فرهنگی و رویدادهای تاریخی علاوه بر کارکردهای مرسوم، یک سند مهم هم محسوب می‌شوند که حفظ و نگهداری آن اولویتی ویژه می‌یابد.

با همین رویکرد غیرمادی و در نگاهی جزئی‌تر، آن‌طور که روز گذشته رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی در جمع مدیران اسنادی کشور بیان کرد، در بسیاری از منازل اسنادی قدیمی وجود دارد که جایی ثبت نمی‌شود و روبه فراموشی رفته؛ او حتی به دستگاه‌ها و سازمان‌های دولتی هم هشدار داده است که بسیاری از اسناد و نامه‌های آنها در آینده با توجه به شرایط نه‌چندان مناسب نگهداری از میان خواهند رفت.

شاید اگر به آن وجه تکیه‌گاهی فرهنگی، اهمیت اسنادی، هویتی و تجربی برخی نوشته‌ها، کالاها و پدیده‌هایی که در خانه و محل کار بسیاری از ما وجود دارد، بیندیشیم آن هنگام در نگهداری یا حتی معرفی آن به مراکز مرتبط همت بیشتری خواهیم داشت، اتفاقی که شاید تاثیرات آن امروز چندان نمایان نشود؛ ولی آیندگان پاسخ بسیاری از پرسش‌هایشان را با غفلت ما درنمی‌یابند یا برای بسیاری از ادعاهایشان در جهان پرشتاب امروز ممکن است سند کافی نداشته باشند، کاش ما امروز برای رهایی آیندگان از تهدیدهای هویتی و ملی، سند بگذاریم.

سینا علی‌ محمدی - دبیر گروه فرهنگ و هنر