مهرجویی برای ساخت «بمانی» تهدید به قتل شد

فیلم «بمانی» به کارگردانی داریوش مهرجویی دوشنبه 10 آذر در سینماتک خانه هنرمندان ایران به نمایش درآمد و سپس نشست نقد و بررسی آن با حضور امید روحانی و حبیب رضایی برگزار شد.

امید روحانی در ابتدای این نشست با اشاره به فرآیند ساخت این فیلم گفت: مهرجویی خود پیش از این درباره «بمانی» توضیح داده است که با ساخت این فیلم تلاش داشته میزان تعصب و خشونت را در منطقه کاهش دهد، شاید با نشان دادن این فیلم به دختران آن منطقه کمکی شود، البته مهرجویی به این مساله نیز اشاره کرده است که در جریان ساخت این فیلم با چه مشکلاتی روبرو بوده، به طور مثال در طول ساخت فیلم وقتی اهالی محل متوجه شدند که مهرجویی قرار است فیلمی با این مضمون بسازد، شروع به اعتراض و مخالفت با آن کردند تا جایی که مهرجویی حتی تهدید به قتل نیز می شود. همچنین محمد نیک‌بین و تهمینه میلانی تهیه کنندگان فیلم نیز از مشکلات آن سخن گفته اند و اینکه فیلم در ایران به نمایش درنیامده است.

وی ادامه داد: من اطلاعی ندارم که این فیلم چقدر توانسته فضای ایلام را تغییر دهد چون اطلاعات دقیقی در این باره ندارم، ایلام در زمان جنگ لحظات سختی را پشت سرگذاشت، این فیلم به دورانی از ایلام می پردازد که به تدریج به شکل شهر در می آید، امروز نیز ایلام معاصر تغییرات بسیار زیادی کرده است که با آن روزها تا حدود زیادی متفاوت است.

روحانی طبقه بندی آثار مهرجویی را سخت عنوان کرد و گفت: این فیلم در واقع آغازی جدید از دوران فیلم سازی داریوش مهرجویی است، مهرجویی کارگردانی است که متنوع کار می کند و فیلم می سازد، خیلی راحت نمی شود دوران فیلمسازی مهرجویی را طبقه بندی کرد، خیلی از فیلمسازان را می توان طبقه بندی کرد هم چون کیارستمی، کیمیایی و ... اما در مورد مهرجویی این کار به راحتی شدنی نیست.

وی ادامه داد: تنوع آثار با محتوای گوناگون و فرم های متفاوت به طوری است که دوره بندی و طبقه بندی آثار مهرجویی را برای ما منتقدان دشوار می سازد. بعد از «هامون» و «درخت گلابی» که در دهه 70 ساخته شده است، مهرجویی برای بیان ایده های خود قالب های تازه ای را به خدمت می گیرد، اگر از «میکس» بگذریم این دوران با فیلم «بمانی» آغاز می شود، دوره ای که همراه است با انتقادهایی از سوی منتقدان نسبت به قالب های انتخابی داریوش مهرجویی برای ساخت این فیلم های جدید، انتقادهایی که تا به امروز نیز از سوی منتقدان جوان ادامه دارد.

امید روحانی در بخش دیگری از صحبت های خود فیلم «بمانی» را نوعی تجربه جدید برای مهرجویی معرفی و بیان کرد: فیلم «بمانی» به نوعی استفاده از سینمای مستند و داستان گفتن در این قالب است که در سینمای ایران نیز مرسوم شده است. مهرجویی به فیلم «بمانی» علاقه بسیار زیادی دارد چراکه با استفاده از این فرم مستند و بازسازی دوباره وقایع می کوشد تا یک معضل اجتماعی را حل کند، اگر مهرجویی در فیلم هایی هم چون «هامون»، «لیلا»، «سارا» به نوعی کلی سخن می گوید، با ساخت فیلمی هم چون «بمانی» می کوشد بومی و جزئی تر سخن بگوید. مهرجویی از دهه 80 سراغ قالب هایی می رود که بتواند به موضوعات روزمره و تا حدود زیادی عامه اشاره کند، موضوع هایی که ما از صبح تا شب با آنها درگیر هستیم. فیلم های «سنتوری»، «مهمان مامان» و «نارنجی پوش» از این نوع فیلم ها هستند.

در ادامه این نشست حبیب رضایی به مشکلات ساخت این فیلم اشاره کرد و گفت: مردم آن روز ایلام تا حدود زیادی از تصویر دور بودند یعنی با تصویر بیگانه بودند حتی میلی به تلویزیون نیز نداشتند به همین دلیل، بازسازی آن فضا که در فیلم دیدید، برای آن ها بسیار سخت بود حتی گریم کردن برای دختری که در این فیلم بازی می کرد مشکل بود. مسائل اینچنینی فرآیند ساخت این فیلم را در آن دوره بسیار دشوار کرد، البته بیشتر این مسائل به دلیل ناآگاهی افراد بود که بعد از ساخت فیلم نیز این مشکلات هم برای کارگردان و هم برای تهیه کنندگان ادامه داشت.

در ادامه این نشست برخی از حاضران نسبت به این فیلم انتقاد هایی مطرح کردند و یکی از آنها با اشاره به نبود شناخت کافی فیلمساز نسبت به مردم ایلام گفت: مهرجویی با ساخت این فیلم نشان داد هیچ آگاهی نسبت به مردم آن منطقه ندارد و فیلمی ساخته است که هیچ رنگ و بویی از آن منطقه ندارد.

«بمانی» شرح زندگی سه دختر ایلامی به نام‌های مدینه، نسیم و بمانی است که در سال 1380 ساخته شده است و بازیگرانی چون حبیب رضایی، بیوک میرزایی، معصومه بخشی، شادی حیدری، توران یاقوتی (حبیبیان)، قادر حیدری، محسن خیاطی، یداله شیراندامی و حسین گیل در آن به ایفای نقش پرداخته‌اند. (مهر)