امسال نیز اربعین حسینی آمد و با خبرهایی که در مورد راه اندازی ستاد دائمی اربعین منتشر شده بود، انتظار میرفت هماهنگیها برای حضور زائران در مراسم راهپیمایی اربعین حسینی منسجمتر از سال گذشته باشد.
هرچند این ستاد اقدامات خوبی را برای ساماندهی زائران در استانهای مختلف تدارک دیده بود اما این برنامهها برای ساماندهی این حماسه عظیم مردمی کافی نیست و نیاز به یک لبیک در میان تمام مسئولان دارد.
در سالی که مقام معظم رهبری بر حضور مردم در حماسه راهپیمایی اربعین حسینی تأکید داشتند، مردم به این ندا لبیک گفتند اما مسئولان تا چه حد توانستند این مسیر را برای زائران هموار کنند؟
در آغازین روزهای خبر ثبت نام از متقاضیان اعزام به کربلای معلی از سوی سازمان حج و زیارت، حجم انبوهی از مشتاقان حضور در عتبات عالیات به دفاتر و نمایندگیهای مجاز سازمان حج و زیارت مراجعه کردند که البته با وجود خبرهای متعدد مبنی بر اینکه تمام کارگزاریها ثبت نام را انجام میدهند، تعدادی از آژانسها با بیان اینکه این کار دردسرهای فراوانی دارد از انجام این کار سر باز زدند و این نخستین مشکل در مسیر اعزام راهپیمایان به کربلای معلی بود.
در حالیکه مسئولان به دنبال حل این مشکل بودند، انتشار خبر دادن ویزاهای یک دلاری در مرز عراق مانند فراخوانی بود که مردم را به مرزها فراخواند و تمام مشتاقانی هم که موفق به اخذ ویزا نشده بودند راهی مرزها شدند.
با این فراخوان، مرزها مملو از جمعیت زائرانی شد که مشتاق زیارت امام حسین(ع) بودند و همین ازدحام جمعیت و کمبود نیرو در مرزهای عراق باعث شده بود در مرز مهران صفهای طولانی برای انتقال زائران تشکیل شود.
پس از تمام این سختیها، زائران حضرت سیدالشهدا(ع) وارد کشور عراق شدند و قدم در مسیر زیارت حضرتش گذاشتند. مسئولان سازمان حج و زیارت گفته بودند در مسیر، موکبها و ماشینهایی از سوی قرارگاه کربلا در عراق آماده شده است تا به زائران خدمت رسانی کند.
همچنین گفته میشد ستاد بازسازی عتبات عالیات نیز بخشی از صحن حضرت زهرا(س) را برای اسکان زائران آماده کرده است اما بر اساس آنچه تعدادی از زائران امام حسین(ع) میگویند، این فضا اصلا به گونهای نبوده که زائران بتوانند در آنجا اسکان یابند.
در مسیر سختیها و کمبودها به عشق زیارت اباعبدالله الحسین(ع) به چشم نمیآید و بالاخره زائران با تحمل تمام سختیها خود را به کربلای معلی رساندند و بار دیگر به ندای رهبری و تأکید ایشان در مورد حضور پررنگ مردم در مراسم راهپیمایی اربعین حسینی لبیک گفتند و انتظار میرفت در مسیر بازگشت زائران مسئولان نیز به این حماسه عظیم مردمی لبیک بگویند و امکانات را برای بازگشت آسان زائران فراهم کنند.
از یک روز قبل از اربعین حسینی آرام آرام زائرانی که از روزها قبل وارد عراق شده بودند به کشور بازگشتند اما در این مسیر آنچه مسئولان گفته بودند در حد و در شأن زائران فراهم نشده بود و مشکلات و سختیهای این سفر را برای مردم بیشتر کرد.
یکی از راهپیمایان میگوید: در شهر نجف هیچ امکاناتی برای زائران وجود نداشت و زائران در شرایط بدی حضور داشتند.
به گفته یکی دیگر از شاهدان در کشور عراق، اتوبوس برای انتقال زائران بسیار محدود است و هیچ نهادی نیز آنها را ساماندهی نمیکند به گونهای که هر رانندهای هر مبلغی را دوست داشته باشد پیشنهاد میدهد و این رایزنی دو طرف است که قیمت را مشخص میکند و همین موضوع بازار سیاه بزرگی را در عراق ایجاد کرده است.
وی ادامه داد: با هر زحمتی که بود با یکی از این اتوبوسها خود را به مرز رساندیم که نکته جالب دیگر این بود که ماشینها زائران را تا خود مرز نمیرسانند بلکه در محلی زائران را پیاده میکنند که باید دو کیلومتر پیاده بروند تا به خروجی و گیتهای پلیس گذرنامه برسند و وارد کشور شوند.
این در حالی است که بر اساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی، معاونت عمرانی وزارت کشور باید یک هزار دستگاه اتوبوس را به کشور عراق ارسال کند تا انتقال زائران را انجام دهند اما تا کنون تنها 800 دستگاه اتوبوس ارسال شده است.
بر اساس گفته رئیس سازمان حج و زیارت قرارگاه کربلا در عراق 500 دستگاه اتوبوس را اجاره کرده است و 250 دستگاه اتوبوس هم از سوی شهرداری ارسال شده است و نیاز به این هزار دستگاه اتوبوس به خوبی احساس میشود.
این زائر اربعین حسینی میگوید: بسیاری از مردم تنها بر اساس شنیدههای خود که میگویند همه چیز رایگان است پا در مسیر گذاشته اند در صورتیکه همه امکانات به رایگان در اختیار زائران قرار نمیگرفت.
وی میگوید: البته تعداد گیتهای کنترل گذرنامه به اندازهای بود که زائران توقفی در این مرحله نداشتند و به سرعت از مرز عبور میکردند اما در این سوی مرزها نیز باز عدم هماهنگیها مسیر را سخت تر میکرد.
به گفته یکی دیگر از شاهدان عینی که از راهپیمایی اربعین حسینی بازگشته است، زوار باید 8 کیلومتر را پیاده روی کنند تا به پایانههای اتوبوس برسند و این پیاده روی برای پیرمردها، پیرزن ها و کودکان بسیار سخت تر است.
چانه زنی مسافران برای بلیت اتوبوس و بازار گرمی رانندهها
وی میگوید: بعد از رسیدن به اتوبوسها مرحله دوم چانه زنیها برای قیمت بلیت آغاز میشود چراکه هیچ نظارتی بر آنها وجود ندارد و هر رانندهای هر قیمتی دوست دارد را مطرح میکند، قیمت بلیت اتوبوسها برای تهران تا 100 هزار تومان هم شده است و مردم که چارهای ندارند مجبورند با پرداخت این مبلغ سوار اتوبوسها شوند.
به گفته این شاهد عینی در مرز مهران مسافرانی که میخواستند به شهرهای کوچک بروند سختی بیشتری را باید متحمل میشدند چراکه ماشین برای شهرهای کوچک وجود ندارد و آنها سرگردان هستند که باید چگونه خود را به شهرهایشان برسانند چون اتوبوسها مسیرهایی را میآیند که برایشان سود بیشتری داشته باشد.
در حالیکه پیش بینی میشد این روزها مرز مهران شاهد تجمع تعداد زیادی از زائران باشد و پلیس راهور موظف شده بود اقداماتی را برای پیشگیری از ایجاد گره ترافیکی در این مرزها انجام دهد اما به اذعان شاهدانی که ساعتهاست در مرز ماندهاند، ترافیک سنگینی در مرز مهران ایجاد شده است و حضور خودروهای شخصی این سنگینی را دوچندان کرده است.
از سوی دیگر ماشینهایی هستند که به دلیل تصادفهای رخداده در مسیر ماندهاند و هیچ مسئولی نیست که آنها را ساماندهی و راه را باز کند.
در حالیکه مهمترین نیاز زائران در مسیر بازگشت به کشور وسایل نقلیه است و سازمان حمل و نقل و راهداری جادهای نیز براساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی موظف شده است 4 هزار دستگاه اتوبوس را به مرزها ارسال کند اما متأسفانه تاکنون کمتر از هزار دستگاه اتوبوس ارسال شده است و این زائران حسینی هستند که باید در صفهای طولانی در انتظار بمانند تا شاید ماشینی بیاید و آنها را سوار کند؛ آن هم با هزینههای بسیار گزاف که هیچ نظارتی نیز بر آنها وجود ندارد.
ارسال 4 تریلی آب به عراق و کمبود آب برای زائران در داخل کشور
از سوی دیگر ارائه خدماتی مانند تغذیه، آب آشامیدنی و سرویسهای بهداشتی از جمله امکاناتی است که هر مسافری به آنها نیاز دارد. این امکانات در مرزهای چزابه و شلمچه به اندازه کافی وجود دارد اما در مرز مهران امکانات و حتی آب آشامیدنی وجود ندارد و زائران باید ساعتها منتظر بمانند تا کیک و آبمیوه به آنها داده شود.
این در حالی است که پیش از این رئیس سازمان حج و زیارت از ارسال 64 تریلی آب به مرزها خبر داده و گفته بود: در مرزها امکانات به اندازه کافی وجود دارد و به دلیل کافی بودن امکانات 4 تریلی آب به کشور عراق اهدا شده است.
این در حالی است که هم اکنون زائرانی که ساعتها در ترافیک سنگین مرز مهران ماندهاند از هیچ امکاناتی برخوردار نیستند.
بر اساس اعلام مسئولان، سال گذشته 430 هزار نفر در این ایام به عراق سفر کرده بودند در حالیکه هم اکنون برخی منابع از حضور 2 میلیون زائر ایرانی خبر میدهند و پیش بینی این حضور و تدارک امکانات برای این گروه میلیونی انتظاری بود که زائران از مسئولان داشتند اما کمبود امکانات و عدم هماهنگی مسئولان و حتی میتوان گفت جزیرهای عمل کردن نهادها باعث شده است زائران در مرزها سرگردان شوند.
از سوی دیگر، به گفته یکی از این راهپیمایان، در کشور عراق رومینگ خطهای ارتباطی همراه اول فعال نمیشد و برقراری هیچ ارتباطی مقدور نبود بنابراین بسیاری از خانوادهها همدیگر را گم کرده بودند و عدهای جدا از خانوادههایشان، خود را به مرزها رسانده بودند اما تعدادی از اعضای خانواده آنها در آن سوی مرزها مانده بودند و این مشکل تعداد زیادی از زائران بود.
پرواز قیمت بلیت هواپیماها در مسیر نجف به تهران
از تمام این سختیهای سفر زمینی به کربلای معلی که بگذریم، در این میان عدهای نیز بودند که هوایی به کشور عراق سفر کرده بودند و عدم نظارت روی قیمت بلیتها باعث شده است تا قیمت بلیت هواپیما در مسیر نجف ـ تهران به بیش از 2 میلیون تومان هم برسد در حالیکه در روزهای عادی قیمت بلیت، یک میلیون و سیصد هزار تومان بود که در این ایام عدم نظارت مسئولان باعث شده است دلالان چتر دلالی خود را باز کنند و سودهای کلانی را از این مسیر ببرند.
امروز به گفته معاون سازمان حج و زیارت یکی از روزهایی است که آمار بازگشت زائران به کشور بسیار بالاست و در روزهای آینده نیز این وضعیت ادامه خواهد داشت. امیدواریم در روزهای آینده شاهد این نابسامانیها و ناهماهنگیها در میان مسئولان نباشیم. ( فارس)
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد