شب‌های تلفیقی در تهران

فارغ از همه نگاه‌ها و اظهارنظرهای ما موسیقی تلفیقی در جهان امروز جایگاه خاص خود را دارد و موزیسین‌های زیادی در کارهای خود دست به تلفیق می‌زنند تا کارهای نو و تازه‌ای ارائه کنند.

در ایران هم این نوع موسیقی هنرمندان متعددی دارد که در فرصت‌های مختلف به انتشار آلبوم یا اجرای زنده پرداخته‌اند، اما این‌که اهالی موسیقی تلفیقی در ایران در چه مسیری حرکت می‌کند و به‌دنبال چیست، موضوعی است که مطرح کردن آن با برخی از این هنرمندان در آستانه برگزاری هفته موسیقی تلفیقی خالی از لطف نیست.

خلاقیت، پایه اصلی تلفیق

پیتر سلیمانی‌پور یکی از هنرمندان موسیقی تلفیقی در کشورمان است. او در هفته موسیقی تلفیقی هم با دو اجرا روی صحنه خواهد رفت.

این هنرمند می‌گوید: برخی موسیقی تلفیقی را یک ژانر جداگانه و متفاوت از دیگر موسیقی‌ها می‌دانند، اما واقعیت این است که از لحظه‌ای که موسیقی ایجاد شده، همیشه نوعی موسیقی وجود داشته که حاصل تلفیق هزاران چیز مختلف بوده است. حتی اصیل‌ترین نوع موسیقی هم در خاستگاه خود تلفیقی از شرایط اجتماعی و عاطفی مختلف در زندگی مردم و موسیقیدانان آن عهد بوده است.

سلیمانی‌پور می‌افزاید: فراموش نکنید خلاقیت در موسیقی یکی از پایه‌های اصلی‌اش همین پدیده‌ای است که از آن با عنوان تلفیق یاد می‌کنیم. حالا ما داریم درباره موسیقی صحبت می‌کنیم، اما خود موسیقی یک واسطه یا زبانی است که حال و احوالی را منتقل می‌کند که قابل بیان با واژه‌ها نیست. اگر ساعت‌ها بخواهیم درباره حال و احوالی که موسیقی در ما ایجاد می‌کند صحبت کنیم، باز هم موفق نمی‌شویم آن را در قالب کلام درآوریم.

این هنرمند در ادامه صحبت‌هایش به بیان ویژگی‌های جذاب موسیقی تلفیقی از نگاه خودش پرداخته و اظهار می‌کند: ویژگی اول این موسیقی از دید من این است که با کلام سر و کار ندارد. توضیحی درباره کار نمی‌دهیم تا مخاطب حالی را که قرار است دریافت کند، بگیرد. ضمن این‌که وقتی موسیقی جهتی ندارد و کلامی به‌صورت لغوی برایش تعریف نشده و مثل ترانه‌ها موضوع متنی ندارد، این امکان را به شنونده می‌دهد تا تفسیر چیزی را که شنیده داشته باشد.

او ادامه می‌دهد: این تفسیر برای خود من به‌عنوان یک موزیسین از ابتدا ارزشمند بود و هر وقت موسیقی‌سازی و بی‌کلام می‌شنیدم، این آزادی را احساس می‌کردم که می‌توانم هرطور به نظرم می‌رسد و خلاقیتم اجازه می‌دهد تصویر یا موضوعی را که در ذهنم تداعی می‌کند، پیدا کرده یا به نحوی در فرآیند موسیقی برای خودم مشارکت داشته باشم.

این هنرمند بیان می‌کند: فکر می‌کنم شنیدن چنین موسیقی این امکان را می‌دهد تا شنونده در موسیقی به نحوی مشارکت کند و بدون این‌که جهت و سویی به افکار او داده شود، خودش آن را بشنود، تصاویر مد نظرش را پیدا کند و در آن غرق شود.

سلیمانی‌پور در پاسخ به این سوال که موسیقی تلفیقی در کشورمان چقدر طرفدار دارد، می‌گوید: در مرحله‌ای هستیم که داریم به مخاطب نوعی آشنایی می‌دهیم، البته این نوع موسیقی چیز تازه‌ای نیست و در اشکال مختلف و دوره‌های مختلف در سطح تهران حداقل کنسرت‌هایی بوده که این محتوای موسیقی را ارائه کند. حالا این‌که چقدر طرفدار داشته باشد بستگی دارد به این‌که ما چقدر اجرا داشته باشیم و چقدر این موسیقی را به گوش مردم برسانیم.

شهرستانی‌ها، اجتماعی‌تر از تهرانی‌ها

علی قادری مدیر اجرایی هفته موسیقی تلفیقی هفته گذشته با یک جمله توجه همه مخاطبان موسیقی را به هفته موسیقی تلفیقی جلب کرد؛ «هفته‌ای برای بهبود حال تهرانی‌ها» با او تماس گرفتیم تا درباره این جمله توضیحات بیشتری ارائه کند.

او به جام‌جم می‌گوید: این جمله برای پدرم بود. ایشان به واسطه حضوری که طی این سال‌ها در برنامه‌های موسیقی در سراسر کشور داشته‌اند، تجربیات خوبی در این عرصه دارند. پدر همیشه به من می‌گفتند حال و هوای روحی شهرستانی‌ها از لحاظ شادابی، نشاط و علاقه‌مندی به فعالیت‌های اجتماعی و هنری خیلی بالاتر از تهرانی‌هاست و تهرانی‌ها نیاز به برنامه‌هایی دارند که حالشان را بهتر کند.

او ادامه می‌دهد: در تهران یک رخوتی را می‌بینیم، همیشه شهر بسیار شلوغ، پر از ترافیک و پر از ناهنجاری‌های روزمره است و به واسطه همین شلوغی‌ها بی‌نظمی‌هایی که در شهر وجود دارد، تهرانی‌ها حالشان خوب نیست و کمتر به فعالیت‌های فرهنگی هنری می‌پردازند.

قادری بیان می‌کند: هفته موسیقی تلفیقی که برگزار می‌کنیم، بهانه‌ای است برای این‌که حال شهروندان خوب شود. ما در این مجموعه موسیقی‌های جدی داریم که در عین جدی بودن می‌توانند حال شنونده را خوب کنند و یک نشاط و شادابی تفکر و کیفیت هنری بالا در این کنسرت‌ها وجود دارد که طبیعتا همه این پارامترها می‌تواند باعث شود شنونده حال بهتری پیدا کند.

او می‌افزاید: ما در حقیقت در خانه هنرهای شهری فعالیت می‌کنیم و قصدمان از برگزاری این برنامه ایجاد یک جریان مستقل هنری بین اهالی موسیقی تلفیقی است. موسیقی تلفیقی، موسیقی‌ای است که محدوده و گستره وسیعی را شامل می‌شود و می‌توان انواع و اقسام گروه‌ها و تلفیق‌ها را زیرمجموعه آن گنجاند.

دبیر اجرایی هفته موسیقی تلفیقی اظهار می‌کند: قصدمان از برگزاری این برنامه همنشینی گروه‌های موسیقی تلفیقی با یکدیگر و آشنایی آنها باهم است. در این اتفاق فرهنگی طبعا مردم هم فرصت آشنایی بیشتر با این موسیقی را خواهند داشت.

او تاکید می‌کند: به‌طور کلی قصدمان ایجاد یک جریان فرهنگی هنری است و می‌خواهیم طی سال‌های آینده هم به تناوب هفته موسیقی تلفیقی را اجرا کنیم، البته باتوجه به این‌که تعداد گروه‌های فعال در این ژانر زیاد شده از سال آینده فراخوانی را منتشر خواهیم کرد تا همه گروه‌ها فرصت حضور در این هفته را داشته باشند.

فرصت شنیدن موسیقی باروک

کریستف رضاعی آهنگساز، نوازنده و خواننده باسابقه موسیقی در قالب «آنسامبل کارگاه موسیقی باروک» در هفته موسیقی تلفیقی روی صحنه می‌رود تا فرصتی برای مواجهه دوباره مخاطبان با این نوع موسیقی فراهم کند.

او درباره این اجرا می‌گوید: قطعات‌سازی و آوازی از ویلیام کربت، هنری پرسل، لودویگ زنفل، میشل لامبر، ژوزف بوآ موریته و فیلیپ تلمان از آهنگسازان انگلیسی، آلمانی و فرانسوی دوره باروک آثاری است که در این کنسرت اجرا می‌کنیم.

او اظهار می‌کند: آنچه در این کنسرت برای ما دارای اهمیت است، اتفاقات تکنیکی است که تاکنون کمتر در ایران تجربه شده است، چراکه در سبک موسیقی باروک نوع نواختن برای سازهایی مانند ویلون و ویلونسل کاملا فرق می‌کند، ضمن این‌که جمله‌بندی و تحریرهای ایجاد شده در آواز تنور این دوره نیز هرکدام خاصیت خود را دارد که به این نوع موسیقی زینت متفاوتی می‌دهند.

رضاعی بااشاره به ویژگی‌های موسیقایی دوره باروک بیان می‌کند: آنچه ما در این کنسرت انجام داده‌ایم، گرچه در 15 سال گذشته نیز توسط تعدادی از دوستانم تجربه شده بود، اما تصور می‌کنم این کنسرت طی سال‌های اخیر کاری نسبتا جدید است که فکر می‌کنیم در این چند سال حرکت جدیدی است. ما در این کنسرت هیچ خلاقیت و خودنمایی غیر از اجرای اصل موسیقی را مدنظر نداریم، بنابراین آنچه برای ما مهم است اجرای صحنه‌ای درست و در خدمت موسیقی بودن است.

او در پایان تصریح می‌کند: کار نوازنده در هر شرایطی ساز زدن است و چه عالی که این ساز زدن در برخورد با تماشاگران صورت گیرد، اما اگر بخواهم درباره فضایی که خودم در آن کار می‌کنم توضیحی را ارائه دهم این است که برای من چیزی که جالب توجه بوده حضور جوانانی است که علاقه بسیار زیادی برای تجربه‌اندوزی در سبک‌های موسیقی مهجور دارند و با وجود مهجوریت و کمبود تئوریسین در این زمینه اما باز هم مشتاق کار کردن برای سبک‌های مختلف موسیقایی هستند.

زینب مرتضایی‌فرد ‌/‌ گروه فرهنگ و هنر