نقشه دریای خزر در هشتصد سال پیش/ عکس

در سال ۲۰۰۲ میلادی کتابخانه بادلین (کتابخانه اصلی دانشگاه آکسفورد انگلستان) نسخه‌ای خطی از یک کتاب عربی با نام «کتاب غرایب الفنون و ملح العیون» را به دست آورد که نزدیک به هشتصد سال پیش در مصر نگاشته شده است. این اثر یک نسخه بازنویسی شده کتاب است و نسخه اصلی نزدیک به دو سده پیش از آن در مصر نگاشته شده است. این نسخه که در آکسفورد با نام «کتاب کنجکاوی‌ها» شناخته می‌شود به موضوعات مختلفی می‌پردازد و نقشه‌های آن از مناطق مختلف و نمودارهای آن بر مبنای دانش نجومی آن زمان و باور نویسنده در مورد بهشت و آسمان از نظر تاریخی و عملی به خصوص در زمینه‌های ستاره‌شناسی و نقشه کشی ارزش فراوانی دارند. بخش یازدهم جلد دوم کتاب به دریای خزر و مناطق حاشیه آن می‌پردازد، در توضیحات نویسنده در کنار نقشه دریای خزر چنین می‌خوانیم:

این دریا به هیچکدام از دریاهایی که در اطراف آن هستند متصل نیست، به جز آنچه که از رود «الروس» یا «ایتیل» (منظور رود ولگا است) به آن وارد می‌شود. اگر کسی به دور این دریا سفر کند بدون برخورد با هیچ مانع یا مشکلی به‌‌ همان نقطه‌ای که از آن آغاز کرده بود خواهد رسید. این دریایی شور و بدون جزر و مد است. پائین آن تیره است. هیچ چیز از آن حاصل نمی‌شود به جز ماهی. بازرگانان بر روی آن از سرزمین‌های اسلامی تا سرزمین‌های خزر کشتی رانی می‌کنند.

منبع: Emilie Savage-Smith and Yossef Rapoport (eds.), The Book of Curiosities: A critical edition. World-Wide-Web publication. (www.bodley.ox.ac.uk/bookofcuriosities) (March 2007