گردشگری سلامت اسیر دلالی

این دلالان، رابط بین پزشک و مرکز درمانی با بیماران خارجی می‌شوند و با نشان‌دادن در باغ سبز و دادن هزار وعده و وعید، بیمار را به داخل کشور می‌کشانند، اما جدای از آن‌که حق دلالی‌شان را جداگانه می‌گیرند، چند‌برابر هزینه واقعی درمان هم از بیمار خارجی دریافت می‌کنند.

در صورت بروز اشتباهات پزشکی یا بی‌کیفیت‌بودن روند درمان هم دلال به‌هیچ‌وجه پاسخگو نیست و در نتیجه بیمار خارجی با کلی خاطره بد از کشور خارج می‌شود.

عابد فتاحی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: به دلیل حضور پررنگ دلالان، گردشگری سلامت در کشور ما به بن‌بست رسیده و تقریبا آبرو و اعتبار پزشکی ایران به دلیل حضور همین دلالان زیرسوال رفته است.

به گفته این نماینده مجلس، وقتی از بیمار خارجی حتی گاهی تا 10 برابر هزینه واقعی درمان، ارز دریافت می‌کنند، نباید انتظار داشته باشیم که گردشگر خارجی برای درمان به‌ایران بیاید.

او یادآوری می‌کند که به دلیل وجود دلالان پرشمار گردشگری سلامت، دیگر بیماران کشورهای همسایه هم به ایران نمی‌آیند.

در حالی که در گذشته بسیاری از بیماران کشور آذربایجان به تبریز، اردبیل و زنجان می‌آمدند، اما به دلیل آن‌که بارها از سوی دلالان به آنها اجحاف شده، دیگر برای درمان به کشور ما نمی‌آیند حتی بیماران کردستان عراق که همیشه به استان کردستان، ایلام و کرمانشاه می‌آمدند، آنها هم دیگر تمایلی به آمدن به ایران ندارند.

در این بین، بیمارستان‌های دولتی هم در کم‌رونق شدن گردشگری سلامت کم‌تقصیر نیستند. فتاحی تاکید می‌کند که حتی بیمارستان‌های دولتی هم از بیمار خارجی، سه برابر تعرفه رایج، هزینه درمان دریافت می‌کنند، در حالی که شما در کشورهای توسعه‌یافته و حتی در کشور چین هم با چنین مشکلی روبه‌رو نمی‌شوید و آنها همان تعرفه‌ای را از بیمار خارجی می‌گیرند که از بیمار هموطنشان دریافت می‌کنند و به همین علت هم همیشه گردشگری سلامتشان پررونق است.

وزارت بهداشت: اوضاع را سامان می‌دهیم

خود وزارت بهداشت که یکی از متولیان اصلی نظارت بر گردشگری سلامت است، منکر حضور پررنگ دلالان نیست و حتی رئیس اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت، دلالان و واسطه‌ها را «مهم‌ترین بازیگران گردشگری سلامت» می‌داند.

جلال نائلی در گفت‌وگو با میزان، بصراحت گفته است که مهم‌ترین بازیگران گردشگری سلامت واسطه‌ها و دلالان تسهیل‌گران و شرکت‌های توسعه‌دهنده گردشگری سلامت و آژانس‌های دارنده مجوز هستند.

حالا در تازه‌ترین خبرها این مقام مسئول از ساماندهی گردشگری سلامت در کشور خبر داده و درباره اجرای طرح ویژه ساماندهی گردشگری سلامت با هدف رفع مشکلات این حوزه و حذف دلالان از سال آینده سخن گفته است.

او درباره مفاد این طرح توضیح داده است که تاکنون هیچ‌گونه آیین‌نامه و پروتکلی در این زمینه وجود نداشته است.

بنابراین وزارت بهداشت در تلاش است تا از حضور و فعالیت دلالان در این حوزه جلوگیری کرده و این معضل را ریشه‌کن کند تا ارائه‌کنندگان خدمات در بخش موردنظر ساماندهی شوند.

همچنین پس از تصویب طرح ویژه ساماندهی، آیین‌نامه و پروتکل آن هم از سوی شورای راهبردی گردشگری سلامت تدوین شده است.

با اجرای این طرح، این مقام مسئول ابراز امیدواری کرده که ورودی‌های دلالان به این عرصه بسته شود؛ زیرا به اعتقاد او، با افزایش کنترل و نظارت‌ها، رفع نقص‌ها و خلأهای موجود در این زمینه می‌توان تا حد زیادی مشکلات موجود را برطرف کرد و به بی‌نظمی‌های موجود سامان داد.

البته با توجه به حضور چند ساله دلالان گردشگری سلامت و نفوذ زیاد آنها در بخش خصوصی و دولتی درمان، به نظر نمی‌آید که بشود با تدوین آیین‌نامه و دستورالعمل، دلالان را از گردشگری نظام سلامت پاک کرد و در واقع، این کار بیشتر از آن‌که به آیین‌نامه نیاز داشته باشد، به عزم جدی و عملی برای برخورد با تخلف نیاز دارد.

کشورهای عربی، بیشترین شاکی درمان در ایران

کشور ما با توجه به توان بالایی که در درمان بسیاری از بیماری‌های حاد دارد و با توجه به هزینه پایین درمان نسبت به دیگر کشورهای همسایه، بسیار مستعد پذیرش گردشگر سلامت است، اما به دلیل تخلفات متعدد دلالان و نظارت نکردن بر فعالیت آنها، این ظرفیت بالقوه در کشور ما تقریبا به فراموشی سپرده شده است.

قائم‌مقام معاون انتظامی سازمان نظام پزشکی کشور نیز خبر می‌دهد که ساکنان کشورهای عربی، بیشترین تعداد مراجعان برای اعلام شکایت را تشکیل می‌دهند و اغلب همین افراد هم از نوع درمان خود راضی نبوده‌اند

البته محسن خلیلی به میزان گفته است که نبود بیمار در تمامی مراحل رسیدگی و حاضر نشدن وی در کمیسیون مربوط بیشتر مواقع موجب شده است تا شکایت آنها رد شود.

اتفاقا این شکایت‌ها هم اغلب از سوی دلالان تنظیم می‌شود؛ یعنی ممکن است بیمار کشورهای عربی با وجود آن‌که از روند درمان در ایران ناراضی است، انگیزه‌ای برای شکایت نداشته باشد، اما دلال، بیمار را تشویق به شکایت می‌کند و جالب است که خودش هم روند شکایت را پیگیری می‌کند.

خلیلی معتقد است دلیل این کار این است که دلالان در تلاش هستند تا علاوه بر هزینه‌های هنگفتی که از بیماران برای ارائه خدمات و جابه‌جایی دریافت می‌کنند، درصدی نیز بابت ارائه شکایت به جیب بزنند.

عملکرد دلال‌ها هم در نوع خودش شنیدنی است. به گفته این مقام مسئول، دلالان زمان ورود بیمار به ایران، هیچ‌گونه اطلاعاتی به بیماران درباره خدمات موردنیاز ارائه نمی‌دهند که این امر خود سبب نارضایتی این قشر می‌شود.

پیامد این کار هم در نهایت موجب می‌شود جایگاه ایران در حوزه گردشگری سلامت میان کشورهای مختلف جهان از دست برود.

به تعبیر دیگر، دلال گردشگری سلامت فقط برای این‌که به هر طریقی که شده بیمار را به ایران بکشاند، متوسل به ارائه اطلاعات دروغ به بیمار می‌شود، اما بیمار خارجی وقتی به ایران می‌آید و از نزدیک می‌بیند که از هیچ‌کدام از آن امکانات وعده داده شده خبری نیست، ناراحت و دلخور به کشورش برمی‌گردد و احتمالا هم به هموطنانش خواهد گفت که اگر می‌خواهید تلکه نشوید، برای درمان بیماری‌تان به ایران سفر نکنید.

برخی پزشکان هم مقصرند

درست است که دلال گردشگری سلامت، پول خودش را به جیب می‌زند و حتی از ارائه شکایت هم درآمدزایی می‌کند، اما نباید از یاد ببریم که این وسط، برخی پزشکان هم هستند که بیمار خارجی را تلکه می‌کنند و خارج از مبلغ تعرفه‌ها از بیمار پول می‌گیرند.

به‌طور مثال، یکی از بیمارانی که خودش شاهد چنین برخوردی از سوی پزشک بوده به جام‌جم می‌گوید: برای درمان بیماری فشار چشم به یک مطب چشم‌پزشکی در تهران مراجعه کردم و پزشک هم برای درمان این بیماری، برایم تزریق آمپول چشم تجویز کرد که 400 هزار تومان برایم هزینه داشت، اما بیمار دیگری که از یکی از کشورهای عربی به ایران آمده بود، پزشک برای همین تجویز و همین نوع بیماری، مبلغ دو میلیون و 500 هزار تومان از بیمار خارجی دریافت کرد.

مشکل دیگری که وجود دارد این است که گاهی برخی پزشکان متخلف با دلالان در ارتباط هستند و هر دو از یک کیسه نان می‌خورند.

سهم‌خواری دلال از درآمدهای درمانی که برخی پزشکان کسب می‌کنند، آفتی است که گریبان‌گیر نظام سلامت شده است. بنابراین تا وقتی که این زنجیره قطع نشده و دست دلال از مطب‌ها کوتاه نشود، جریان دلالی گردشگری سلامت از بین نخواهد رفت.

امین جلالوند - گروه جامعه