نامه سناتورها نشانه شکاف عمیق در کنگره آمریکا است

سید حسین موسویان سخنگوی پیشین مذاکرات هسته ای ایران در مطلبی که در نشریه المانیتور منتشر کرد، نوشت: دیپلمات های ایران و گروه 1+5 در چند هفته اخیر به رغم همه تلاش های اخیر در نظام سیاسی آمریکا به منظور خرابکاری در مذاکرات هسته ای و قرار دادن جهان در مسیر به راه انداختن جنگ مخرب دیگری در خاورمیانه، به میزان قابل توجهی در مسیر دستیابی به توافق، پیشرفت کرده اند.

به نوشته موسویان، منازعه دو جناح آمریکا در صحنه سیاسی واشنگتن در هفته جاری به اوج بی سابقه ای رسید که تنش شدید میان اعضا جمهوریخواه کنگره و دولت باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا، بر سر ایران بود.

آخرین نمایش این اختلاف شدید داخلی بر سر مذاکرات با ایران، ناشی از نامه تحریک کننده 47 سناتور جمهوریخواه به دولت ایران بود.

هدف این نامه که نشانگر مداخله مستقیم اعضا کنگره در مذاکرات بود و به امضای سناتورهایی مانند مارکو روبیو، تد کروز و رند پاول، نامزدهای احتمالی حزب جمهوریخواه در انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 رسیده، تاکید بر ماهیت شکننده درونی هرگونه توافق احتمالی با ایران بود.

اما جمهوریخواهان در تلاش مذبوحانه خود برای ناامید کردن تهران از دستیابی به هرگونه توافقی، به اعتبار آمریکا در صحنه بین المللی بیش از تصور خود آسیب رسانده اند.

این نامه نه تنها نشانگر مخالفت مداوم جمهوریخواهان با هر اقدام اوباما بود، بلکه نشان می دهد که آمریکا دیگر به طور بالقوه در باره چگونگی رفتار در امور جهانی، یک نهاد پیوسته و منسجم به شمار نمی رود.

در واقع آنچه جمهوریخواهان با تلاش خود برای ایجاد مانع در تلاش های دیپلماتیک به منظور حل و فصل مسالمت آمیز منازعه هسته ای ایران انجام داده اند، مطرح کردن ادعای بسیار کم سابقه و نادری در تاریخ آمریکاست مبنی بر اینکه شاخه اجرایی دولت این کشور مجری سیاست خارجی آن به شمار نمی رود.

همان طور که محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به نامه جمهوریخواهان نگاشته است: به نظر می رسد که نویسندگان این نامه نه تنها درکی از حقوق بین الملل ندارند، بلکه از نکات ظریف و دقیق قانون اساسی کشور خود نیز در باره اختیارات ریاست جمهوری در اجرای سیاست خارجی، به درستی آگاه نیستند.

جک گلد اسمیت استاد حقوق دانشگاه هاروارد در انتقاد از درک جمهوریخواهان از قانون اساسی و حقوق بین الملل می گوید که در واقع در صورت دستیابی ایران و گروه 1+5 به یک توافق غیرالزام آور سیاسی، شک و تردید اندکی در باره اختیارات ریاست جمهوری آمریکا بر اساس قانون اساسی این کشور برای امضا کردن این توافق وجود دارد.

وی می افزاید: در حالی که بر اساس این نامه، هر پیمانی باید با رای دستکم دو سوم اعضای سنا تایید شود، در صفحه اینترنتی سنا به صراحت نوشته شده است که تصویب و تایید پیمان ها و توافقنامه ها در شرح وظایف این نهاد قانونگذاری قرار ندارد .

اما خطای اصلی در نامه سناتورهای جمهوریخواه کنگره این است که این نامه به راحتی مسیر اصلی تصویب یک توافق هسته ای با ایران را که از طریق قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد است، نادیده گرفته است.

با وجود ابراز نگرانی عمیق اعضا کنگره از چگونگی واکنش کشورهایی مانند عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی به توافق هسته ای، آنان حتی به این موضوع توجه نکرده اند که آمریکا در مذاکرات با ایران با فرانسه، انگلیس و آلمان یعنی هم پیمانان خود و همچنین روسیه و چین همراه است.

در صورت امضاء توافق هسته ای، شورای امنیت سازمان ملل متحد با تصویب قطعنامه ای شرایط و مفاد آن را تایید خواهد کرد که در این صورت کنگره هیچ اختیاری برای لغو آن نخواهد داشت.

در صورتی که کنگره یا رییس جمهوری آتی آمریکا بخواهند به طور یکجانبه تعهدات آمریکا را در هر توافقی نقض کنند، جامعه جهانی به آمریکا به عنوان نقض کننده قطعنامه شورای امنیت خواهد نگریست و این واشنگتن و نه تهران خواهد بود که به صورت کامل در سطح بین المللی منزوی خواهد شد.

این نکته همچنین آشکار است که این نامه تلاشی برای ارزیابی مزایا و امتیازات هر گونه توافق با ایران نبوده است. علت اصلی روش جمهوریخواهان برای تضیعف آشکار تلاش اوباما و هم پیمانان عمده آمریکا برای دستیابی به توافق با ایران، تمایل و خواست آنان برای خشنود ساختن کمک کنندگان عمده مالی و تامین کنندگان اصلی هزینه های مبارزات انتخاباتی آنهاست که گذشته از همه چیز و حتی منافع آمریکا، خواستار پیشبرد مواضع تندروانه هوادار رژیم صهیونیستی هستند.

برجسته ترین این کمک کنندگان مالی به مبارزات انتخاباتی حزب جمهوریخواه، شلدون ادلسون قمارخانه دار معروف آمریکاست که بیل مویرز روزنامه نویس معروف آمریکا وی را رییس غیررسمی این حزب و رژیم صهیونیستی می داند.

ادلسون که مخالف سرسخت راه حل دو دولت برای حل منازعه رژیم صهیونیستی با فلسطینیان است و برای سیاست های گسترش طلبانه رژیم صهیونیستی مبارزه می کند، خوستار انداختن بمب هسته ای در صحرای ایران شده است.

سناتور تام کاتون جمهوریخواه از ایالت آریزونا که نگارنده این نامه جمهوریخواهان بوده است، کمک های قابل توجهی از ادلسون و دیگر افراد و گروه های دارای طرز فکر و مواضع مشابه، دریافت کرده است.

دیپلمات های ایران و گروه 1+5 به رغم همه تلاش های اخیر درون نظام سیاسی آمریکا به منظور ایجاد خرابکاری در مذاکرات هسته ای با ایران و قراردادن جهان در مسیر جنگ نابود کننده ای دیگری در خاورمیانه، در هفته های اخیر پیشرفت قابل توجهی به سوی دستیابی به توافق داشته اند.

به گونه ای که فدریکو موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پس از برگزاری آخرین دور مذاکرات میان گروه 1+5 و ایران در اوایل ماه مارس دستیابی به یک توافق خوب را در دسترس و امکان پذیر دانست.

ظریف نیز گفت که طرفین مذاکرات به دستیابی به توافق بسیار نزدیک هستند.

با توجه به این اظهارات، می توان گفت که نامه جمهوریخواهان چیزی بیش از یک شکست خفت آور به شمار نمی رود که در واقع نه تنها انتقاد جهانی را برانگیخت، بلکه در داخل آمریکا نیز شمار زیادی از روزنامه های عمده نسبت به آن ابراز خشم کردند.

بنابراین در صورت امضا توافقی با ایران تا پایان ماه مارس، مطمئنا این نامه به زباله دان تاریخ انداخته خواهد شد.

سید حسین موسویان سفیر پیشین ایران، سخنگوی پیشین مذاکرات هسته ای و پژوهشگر مدرسه وودرو ویلسون وابسته به دانشگاه پرینستون است که کتاب جدید وی ایران و آمریکا، نگاهی از درون به گذشته شکست خورده و مسیر به سوی صلح و آشتی نام دارد.(ایرنا)