توفانی که به سرانجام نمی‌رسد

آنها هدف خود از انجام این حملات را پاسخ به درخواست عبدربه منصورهادی برای بازگرداندن به قدرت اعلام کردند. این در حالی بود که منصورهادی دیگر مشروعیتی در یمن نداشت و به واسطه خیزش‌های مردمی از قدرت کنار گذاشته شده بود.

مقامات نظامی در ریاض از همان ابتدای این عملیات علاقه داشتند تا جزئیات این ائتلاف شکل گرفته برای مقابله با نیروهای حوثی را بیان کنند تا وانمود کنند در این مسیر تنها نیستند. رسانه‌های دولتی عربستان گزارش دادند حدود 100 جنگنده عربستانی در حملات عملیات توفان قاطعیت شرکت دارند و به این ترتیب عربستان بیشترین نیرو را در این ائتلاف دارد. علاوه بر این، سعودی‌ها نیروهایی را برای مقابله با حوثی‌ها به مرزهای جنوبی خود با یمن فرستاده‌اند. رسانه‌های دولتی تعداد این افراد را حدود 150 هزار نفر اعلام کرده‌اند. در این میان یک دیپلمات در منطقه خلیج فارس به رویترز اعلام کرد نیروهای ویژه عربستانی در حال تسلیح و آموزش برخی شبه‌نظامیان در جنوب یمن برای مقابله با حوثی‌ها هستند. سخنگوی این ائتلاف نیز بعد از عربستان امارات را دومین تامین‌کننده تسلیحاتی این ائتلاف دانست. بنا به گزارش پایگاه خبری رسمی ابوظبی، اماراتی‌ها 30 جنگنده در اختیار این ائتلاف قرار داده‌اند. علاوه بر این خلبانان اماراتی و عربستانی در حال همکاری و تمرین نظامی در یکی از پایگاه‌های هوایی امارات هستند. بحرین که یکی از همپیمانان اصلی عربستان طی سال‌های گذشته بوده است، با ارسال 10 جنگنده در این ائتلاف مشارکت داشته است. از دیگر کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و حاضر در این ائتلاف ضد یمن باید به قطر و کویت اشاره کرد که هر کدام به ترتیب 15 و 10 جنگنده در اختیار نیروهای ائتلاف قرار داده‌اند. از میان شش حکومت سطلنتی اعراب در حاشیه خلیج‌فارس تنها عمان در این ائتلاف شرکت نمی‌کند. عمانی‌ها طی سال‌های گذشته همواره سعی کرده‌اند نقش میانجی را در مناقشات بازی کنند و در این جریان نیز در همین مسیر گام برداشتند.

علاوه بر حضور کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در کنار عربستان در این ائتلاف، کشورهای مصر، مراکش، سودان و اردن نیز به درخواست مقامات ریاض برای شرکت در عملیات توفان قاطعیت پاسخ مثبت داده‌اند. مقامات مصر اعلام کرده‌اند کشتی‌های آنها در حال گشتزنی در اطراف خلیج عدن است. مقامات قاهره در مورد حضورشان در عملیات هوایی اشاره‌ای نکرده‌اند، اما سخنگوی ائتلاف گفته است طی این مدت حداقل دو حمله توسط جنگنده‌های مصری صورت گرفته است. مراکش نیز در ابتدای این عملیات اعلام کرد نیروهای مراکشی که از پیش از امارات حاضر بودند، در حالت آماده‌باش قرار گرفته و علاوه بر آن حمایت لجستیکی و اطلاعاتی از این ائتلاف می‌کند. در این میان سفیر عربستان در رباط اعلام کرد مراکش علاوه بر این نیروها، شش جنگنده در اختیار ائتلاف قرار داده است.

در مورد نقش سودان در این عملیات نیز یک روزنامه این کشور در گزارشی اعلام کرد عمر البشیر، رئیس جمهور سودان طرح ارائه سه جنگنده روسی سوخو 24 را به عربستانی‌ها پیشنهاد داده است. در این میان تنها مقامات اردنی بودند که در مورد میزان نقش و حضور خود در این ائتلاف، اطلاعاتی منتشر نکردند. در این میان نباید نقش آمریکا در این ائتلاف را نادیده گرفت. مقامات پنتاگون گفته‌اند علاوه بر تبادل اطلاعاتی، ماموریت سوخت‌رسانی هوایی به جنگنده‌های عملیات توفان قاطع را هم انجام می‌دهند؛ البته چند روز پیش شبکه سی.ان.ان در گزارشی اعلام کرد مقامات اردن نیز 15 جنگنده در اختیار این ائتلاف قرار داده‌اند.

حمله زمینی و خطرات آن

تحلیلگران و کارشناسان بر این باروند با توجه به این‌که یمن کشوری گسترده و وسیع است، در نتیجه حملات جنگنده‌های این ائتلاف نمی‌تواند اهداف از پیش تعیین شده‌ای را از بین ببرد. به همین دلیل شاهد این هستیم که با گذشت نزدیک به سه هفته حال بیشتر حملات به مراکز درمانی، بازارها و مدارس انجام می‌شود و این موضوع نشان‌دهنده ناموفق بودن این حملات هوایی است.

در این میان برخی احتمال حمله زمینی نیروهای عربستانی به خاک یمن را مطرح می‌کنند؛ البته این موضوعی است که برخی از مقامات عربستان نیز از ابتدا به آن اشاره داشتند. در همان روزهای ابتدایی این حملات، یک منبع سعودی آگاه از مسائل دفاعی به رویترز گفت: نمی‌توان بازگرداندن حاکمیت در یمن را فقط با سیطره در زمینه هوایی محقق کرد بلکه شاید به یک حمله زمینی برای بازپس‌گیری حاکمیت نیاز باشد. برخی نیز می‌گویند تخلیه 90 روستای مرزی در عربستان توسط مقامات این کشور حاکی از قصد آنها برای حمله زمینی است؛ اما چنین اقدامی خطراتی بزرگ، از گرفتار شدن در سرزمین‌های کوهستانی تا احتمال جنگ چریکی با تروریست‌های القاعده را به دنبال خواهد داشت.

آسوشیتدپرس در گزارشی در این زمینه نوشت: هدف نهایی این ائتلاف نابود کردن حوثی‌ها نیست، بلکه به عقب راندن آنها تا استان صعده و عمران در شمال و مجبور کردن آنها به مذاکره است. هدف حملات هوایی عربستان و متحدانش تضعیف کردن حوثی‌ها و متحدانشان و همچنین ارتش و واحدهای پلیسی است که به علی عبدالله صالح وفادار هستند؛ اما استراتژی که در پس این جنگ وجود دارد نیز به خودی خود با مشکلاتی همراه است.

به نظر نمی‌رسد نیروهای ائتلاف مجبور به اشغال بخش‌های قابل توجهی از یمن باشند. آنها در عوض به متحدان یمنی اتکا خواهند کرد: قبایل سنی، شبه نظامیان محلی و آن بخشی از ارتش که قادر به بازسازی اش باشند. حدود 70 درصد واحدهای نظامی تحت فرمان افسران وفادار به صالح هستند که شامل بهترین نیروهای مسلح و آموزش‌دیده این کشور می‌شوند.

اما مردان قبایل و شبه‌نظامیان، متحدان غیرقابل پیش بینی خواهند بود. چند دهه ‌است که عربستان با تامین مالی سیاستمداران، رهبران قبیله‌ای، افسران ارتش و سازمان‌های رسانه‌ای یمن، به دنبال اهرمی در این همسایه استراتژیک خود است. حال سعودی‌ها به اتحاد دراز مدت خود با قبایل سنی برای کمک به حملات زمینی چشم دارند. این در حالی است که برخی از این قبایل سنی وارد اتحاد با شاخه یمنی القاعده شده‌اند تا مانع پیشروی حوثی‌ها شوند. این مساله ائتلاف عربستان را در موضع اتحاد با یک گروه تروریستی که یکی از اهداف خود را سرنگونی خاندان سلطنتی سعودی اعلام کرده، قرارمی‌دهد. در این شرایط، اگر ائتلاف قادر نباشد حوثی‌ها را به عقب براند، شاخه القاعده در یمن که اکنون خطرناک‌ترین شاخه این شبکه تروریستی محسوب می‌شود، احتمالا با بهره بردن از این آشوب تقویت خواهد شد.

حسین خلیلی ‌/‌ گروه بین‌الملل