چرا ریاض دست به دامن مسکو شد؟

نشست سن‌پترزبورگ تحت عنوان «زمان عمل فرارسیده است» با حضور نمایندگان شرکت‌ها و فعالان اقتصادی و حتی رؤسای جمهور و نخست‌وزیران 114 کشور برگزار شد. اعضای هیات دولتی عربستان به ریاست محمد بن سلمان در حاشیه این نشست با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه دیدار کرد. این اولین دیدار یک مقام بلندپایه سعودی با رئیس‌جمهور روسیه از سال 2011 بود. مهم‌ترین دلیل بالا گرفتن اختلافات بین دو کشور طی این سال‌ها بحث بر سر سوریه بود. طرف سعودی در این دیدار علاوه بر گفت‌وگو درباره سوریه، مبارزه با داعش و مناسبات دوجانبه بویژه گسترش روابط اقتصادی میان مسکو و ریاض تمایل خود را برای خریداری تعدادی ناو و موشک اسکندر از روسیه به همراه وسایل ارتباطی اعلام کرد.

محمد بن سلمان در این دیدار از رئیس‌جمهور روسیه برای سفر به ریاض و دیدار با پادشاه این کشور دعوت کرد که ولادیمیر پوتین آن را پذیرفت. پوتین نیز به نوبه خود از ملک سلمان پادشاه عربستان سعودی برای سفر به روسیه دعوت کرد که از طرف محمد بن سلمان پذیرفته شد.

محمد بن سلمان در همین رابطه روسیه را از کشورهای مهم جهان خواند، زیرا نخستین کشوری بوده است که عربستان سعودی را در سال 1929 به رسمیت شناخت.

از این یادداشت‌های تفاهم به عنوان نقطه عطفی در روابط ریاض ـ مسکو یاد می‌شود که اگر این تفاهم عملی شود، تحول بزرگی را به‌خصوص در بخش نظامی به همراه خواهد داشت، زیرا سعودی‌ها تا به حال از کشورهای غربی و آمریکا تسلیحات خریداری می‌کردند و خرید موشک پیشرفته از روسیه به معنای تحول سیاسی بزرگ در روابط است. البته به نظر می‌رسد این توافقات نتواند همه اختلافات بین مسکو و ریاض را حل و فصل کند. زیرا ریاض و مسکو در موضوعات مختلفی از جمله پرونده سوریه، یمن، لبنان، افغانستان، جدایی‌طلبان چچن و قفقاز شمالی و بحث کاهش قیمت نفت با یکدیگر اختلاف‌نظر بسیار دارند. البته برخی شایعات وجود دارد که می‌گوید موضع عربستان نسبت به سوریه تغییر کرده است. به هر حال همه این موارد بدان معناست که ریاض حاضر شده است امتیازهای بسیاری را به مسکو برای رهایی از بن‌بست یمن بدهد.

بدون شک، گسترش روابط عربستان با روسیه حامل پیام مهمی برای غرب بخصوص آمریکا خواهد بود که این روزها درگیر پرونده هسته‌ای ایران است. عربستان به عنوان مهم‌ترین همپیمان آمریکا در منطقه خلیج فارس تلاش می‌کند تا انتقامش را از برخی سیاست‌های خاورمیانه‌ای آمریکا با ارتقای روابط با مسکو بگیرد. همزمان با افزایش تحریم‌های غرب علیه مسکو، سعودی‌ها می‌خواهند به غرب بفهمانند که اگر آمریکا با ایران در زمینه هسته‌ای تعامل کند، گزینه‌های متعددی را برای گسترش روابط با رقیبشان یعنی مسکو خواهند داشت. البته روس‌ها سه پیش‌شرط را برای کمک به عربستان در قضیه یمن اعلام کرده‌اند که عبارت است از: بالا بردن قیمت نفت، امضای قرارداد خرید سلاح‌های روسی که عربستان پیش از این آن را متوقف کرده بود و امضای قرارداد خرید اسلحه برای مصر با منابع مالی عربستانی. براساس این توافق، عربستان در ابتدا تولید نفت روزانه خود را از 13.5میلیون بشکه در روز به ده میلیون بشکه در روز کاهش می‌دهد و اگر با این کار قیمت نفت افزایش نیابد، تولید نفت روزانه به 9 میلیون بشکه در روز می‌رسد. وزیر خارجه عربستان نیز در بحبوحه تنش‌ها با واشنگتن اعلام کرد هیچ چیز ریاض را از خریداری تسلیحات روسیه منع نمی‌کند. تمام این اظهارات و اقدامات نشان می‌دهد ریاض در بحران یمن به‌شدت درگیر شده و هیچ راهی را برای خروج از این باتلاق نمی‌یابد. سفر شاهزاده سعودی به روسیه در واقع سیگنالی قوی از سوی ریاض به واشنگتن است که اگر آمریکا به یاری‌اش نیاید ممکن است اتحاد چندین ساله با واشنگتن را به فراموشی بسپارد.

معصومه زارع/ گروه بین‌الملل