سـربـازی فرصتی برای آشنایی با چم و خم زندگی

سربازی یک شیوه زندگی است که برخی آن را دو سال تجربه می‌کنند و با اندکی تسامح برخی دیگر به واسطه اشتغالات نظامی 30 سال خدمت می‌کنند. در این میان کسانی هم هستند که همواره خود را سرباز می‌دانند و به آن افتخار می‌کنند. از نظر این گروه، سربازی یعنی دفاع از آب و خاک میهن که نظامی و غیرنظامی نمی‌شناسد و همه باید خود را سرباز بدانند تا در مواقع حساس از جان، مال و ناموس خود و دیگران در مقابل تهاجم بیگانه دفاع کنند. کسانی که دوران نظام وظیفه را گذراندند همیشه هم خدمتی‌های خود را به یاد دارند؛ دوستانی که متعلق به طبقات مختلف اجتماع هستند و روحیات و سلیقه‌های متفاوتی دارند.

بعضی‌ها خوش برخورد و خوشرو هستند و در کار جمعی و گروهی مشارکت فعال دارند و برخی دیگر هم دیرجوش و انزواطلب و کمتر می‌شود با آنها ارتباط مناسب اجتماعی برقرار کرد.

مهم تجربه‌ای است که طی این دوران نصیب آدم می‌شود. افرادی که موظف به گذراندن خدمت زیر پرچم هستند به محض ورود در چنین فضای اجتماعی، با شیوه جدیدی از زندگی روبه‌رو می‌شوند که تاکنون آن را تجربه نکرده‌اند و چنین تجاربی ممکن است تا سال‌ها در ذهن و خاطر آدم‌ها باقی بماند.

آموزش‌های نظامی

هر سربازی حتما باید دوره‌های آموزشی را طی کند. معمولا افراد بعد از ورود به سربازی باید آموزش ببیند. برخی در این دوره شرایط سخت‌تری را نسبت به دیگران تجربه می‌کنند. تیراندازی و آموزش‌های اولیه دفاعی و تعلیم ‌رژه ازجمله آموزش‌هایی است که هر سربازی باید آن را بگذراند. گاهی وقت‌ها هم شنیده شده بعضی نظام وظیفه‌ها که نمایش ضعیفی از خود نشان داده‌اند شاید با تجدید دوره مواجه شوند. باز هم شنیده شده برخی سربازان که دل به کار داده‌اند و در مرحله آموزش‌های نظامی سعی کرده‌اند چیزی بر اندوخته‌هایشان اضافه شود در استفاده از اسلحه مهارت پیدا کرده‌ و حتی بعدها توانسته‌اند با ورود به رشته تیراندازی و با بهره‌گیری از تجارب دوران آموزشی به موفقیت‌هایی دست یابند.

رعایت سلسله مراتب نظامی

رعایت احترام به آدم‌هایی که به لحاظ درجه و رتبه در موقعیت بالاتری قرار دارند جزو اولین سفارش‌هایی است که در دوران سربازی به آن تاکید می‌شود. دوران سربازی یکسری قاعده و قانونی دارد که باید آن را رعایت کرد. به سربازان سفارش شده اگر ارشد خود را دیدید به او احترام نظامی بگذارید و وقتی از سوی یک نظامی ارشد دستوری به سربازان داده می‌شود همه موظف به رعایت آن هستند. این شیوه البته در شرایط جنگی با تاکیدات بیشتر باید مورد توجه قرار گیرد و در چنین مواقعی است که می‌گویند فرمان‌هایی که در ارتش داده می‌شود چون و چرا ندارد. رعایت قوانین ربطی به سلیقه و ذائقه افراد ندارد و یک سرباز نمی‌تواند بگوید هنگام انجام وظیفه‌ای که به او محول شده براساس ذوق‌های شخصی عمل کرده است. این شیوه البته در زندگی پس از سربازی هم کم و بیش در محیط‌های اجتماعی و کاری برای افراد پیش می‌آید. شاید یکی از نتایج مهم عمل کردن به چنین شیوه‌ای، برانگیختن احترام نسبت به سن، درجه، رتبه و پیشکسوتی یا سواد آدم‌هایی باشد که در زندگی آینده با آنها روبه‌رو هستیم و موظفیم حد و حدودهای اجتماعی و اداری را رعایت کنیم. در عین حال این انتظار هم غیرمنطقی نیست که در قبال رعایت این سلسله مراتب، توقع احترام متقابل را نیز داشته باشیم.

نظام تنبیه و تشویق

افرادی که در دوران نظام وظیفه از وظایف خود تخطی می‌کنند و نظم و انضباطی را که از آنها انتظار می‌رود مراعات نمی‌کنند باید منتظر تنبیه اداری و نظامی باشند. معمولا در دوران سربازی این شیوه برخورد ممکن است شامل اضافه خدمت باشد و اگر میزان تخطی از وظایف از محدوده مشخصی فراتر برود ممکن است سرباز خاطی مورد برخورد قضایی قرار بگیرد و چند روزی را در بازداشتگاه بماند؛ در کنار این تنبیهات، شیوه برخورد با خطاهای جزئی است که در گذشته سربازان خاطی با «بشین پاشو» یا «کلاغ پر» تنبیه می‌شدند که البته الان این شیوه‌ها منسوخ شده است.

در کنار تنبیه، نظام تشویق‌ها هم جدی گرفته می‌شود. برخی سربازان که به نحو احسن از عهده وظایف خود برآمدند هم به لحاظ اداری و هم به لحاظ نظامی تشویق می‌شوند. معمولا یکی از شیوه‌های قدردانی از سربازان وظیفه‌شناس دادن مرخصی‌های تشویقی است و در برخی موارد نادر هم حتی ممکن است سرباز با ترفیع درجه نیز مواجه شود.

زندگی گروهی و اجتماعی

کسانی هستند که با این که امکان معافیت برای فرزندانشان وجود دارد، اما معتقدند باید جوانان حتما خدمت زیر پرچم را تجربه کنند و وقتی از آنها سوال می‌شود چرا فرزندت را مجبور می‌کنی دو سال از زندگی‌اش را در فضای جدید بگذراند یک جمله معروف دارند؛ «بذار بره سربازی تا آدم بشه.» چرا عده‌ای فکر می‌کنند آدم‌ها تا دوران سربازی را نگذرانند با چم و خم زندگی آشنا نمی‌شوند؟ شاید یکی از دلایل چنین استدلال‌هایی تجربه جدیدی از زندگی جمعی و گروهی باشد که آدم‌ها در این دوره پیدا می‌کنند. در دوران سربازی از هر گروه و طبقه‌ای که باشی باید زندگی در یک محیط نظامی را تجربه کنی و با افرادی روبه‌رو شوی که مثل تو لباس می‌پوشند و موظف به رعایت همه قواعد و قوانینی هستند که تو باید مراعات کنی. چون زندگی در دوران سربازی جمعی است و بسیاری از سربازان در یک محیط مشترک قرار دارند و خوابگاه و محل‌های انجام وظایفشان یکی است؛ بنابراین مجبور به همراهی با یکدیگر هستند و حتی بسیاری از اوقات تحمل و مدارا را در چنین شرایطی تمرین می‌کنند. خوبی و بدی، دیرجوشی و زودجوشی، همراهی و همکاری نکردن، رعایت ادب و احترام در برخورد با دیگران و... همه ازجمله صفات و ویژگی‌های انسانی است که در دوران سربازی بیش از دیگر مواقع به چشم می‌آید و اگر آدم‌ها از چنین موقعیتی درست بهره ببرند، می‌توانند دید بهتری نسبت به افراد و محیط پیرامونی خود پیدا کنند. یک عبارت معروف وجود دارد مبنی بر این که انسان‌ها را می‌توان در دوران سربازی بهتر شناخت و همین شناخت و دیدی که افراد در دوران سربازی تجربه می‌کنند، می‌تواند به بهتر ساختن زندگی آنها کمک کند.

نظم سربازی؛ نظم زندگی

اولین اتفاقی که در زندگی سربازان می‌افتد دوری از خانه و خانواده است. زندگی خانوادگی شرایطی دارد. آدم‌هایی که هنوز موفق به تشکیل خانواده نشده‌اند و در خانه پدری زندگی می‌کنند ممکن است چندان اهمیتی به نظم و ترتیب محیط پیرامون خود ندهند، چون این وظیفه را مادر به نحو مناسبی انجام می‌دهد و شاید دغدغه‌ای بابت فرزندان خانواده نداشته باشند. تمیزی و نظافت خانه، آماده شدن لباس مناسب، مهیا بودن غذا و محل استراحت باعث شده تقریبا برخی فرزندان، زندگی راحتی را تجربه کنند، اما در دوران سربازی شرایط به گونه‌ای دیگر است. همه موظفند سرساعت بخوابند و سر ساعت بیدار شوند. محل استراحت بعد از خواب باید حتما آنکارد (مرتب) باشد و بی نظمی در این زمینه پذیرفتنی نیست. هر صبح سربازها باید لباسی متحدالشکل بپوشند و پوتین‌ها را واکس بزنند و با آمادگی کامل سر پست‌های خود حاضر باشند. تراشیدن موی سر هم یکی از شاخصه‌های سربازی است که البته همه برای یک بار هم که شده آن را در این دوره تجربه می‌کنند.

فتاح غلامی

اندیشه