خونبارش؛ سینمای واقعیت

فیلم‌ها برای جذب مخاطبان گسترده‌تر ناچارند در واقعیتی که ایده و پایه‌ای جذاب دارند، دست ببرند و افزودنی‌های مجاز و غیرمجازی به آن بیفزایند و بار دراماتیکش را بیشتر کنند. فیلم‌هایی از این دست البته فقط سعی می‌کنند خوانشی سینمایی از رخدادی واقعی داشته باشند، اما در اجرا از عوامل حرفه‌ای سینما بهره می‌گیرند. ولی قصد ما در این نوشته اشاره به فیلم‌هایی است که در نزدیک شدن به واقعیت پا را از این هم فراتر می‌گذارند و از شخصیت‌های واقعی به عنوان بازیگر استفاده می‌کنند. سخن از فیلم‌هایی است که شخصیت یا قصه مستقیم از دل واقعیت آمده باشد و به عبارت دیگر فیلم با ارجاعات و اشاره‌های سرراستی به مواردی بپردازد که پیشتر در دنیای واقعی هم با آن روبه‌رو شده‌ایم.

عباس کیارستمی که کارگردانی واقع نماست و سعی می‌کند واقعیت را با بهره‌گیری از نابازیگر به سینما تبدیل کند، فیلمی در کارنامه دارد به نام «کلوزآپ»؛ فیلمی که براساس ماجرایی واقعی ساخته شده است و روایتگر داستان واقعی مردی به نام حسین سبزیان است که خودش را جای کارگردان مشهوری به خانواده‌ای به نام آهن‌خواه معرفی می‌کند. واقعیت در فیلم زمانی واقعی‌تر جلوه داده می‌شود که بدانیم سبزیان و خانواده آهن‌خواه نقش‌های اصلی زندگی واقعی خود را جلوی دوربین بازی می‌کنند.

اما سینمای ایران پیش از این فیلم که در سال 68 ساخته شده است فیلمی در سال 59 ساخت که تا اندازه زیادی ریشه در واقعیت دارد و از منظری فیلمی بی‌نظیر در سینمای ایران و کم‌نظیر در سینمای جهان است.

«خونبارش» فیلمی به کارگردانی زنده‌یاد امیرقویدل و تهیه‌کنندگی رسول صدرعاملی با نگاهی به واقعه 17 شهریور سال 57 ساخته شده است.

مهم‌ترین ویژگی این فیلم حضور علی غفوری و قاسم دهقانی و خانواده‌هایشان در نقش‌های اصلی است و آنها در این فیلم و در بازسازی واقعیت نقش‌های واقعی خودشان را بازی می‌کنند و بازی گرفتن از آنها که پیشتر جلوی دوربین بازی نکرده‌اند، قطعا به هنر کارگردانی قویدل برمی‌گردد. نقش شخصیت شهید خلص را هم فردی به نام عباس اسدی بازی می‌کند.

خونبارش هرچند به لحاظ ساختاری اثر ماندگاری محسوب نمی‌شود و ضعف‌های آشکاری دارد، اما به سبب ارائه مستندات یک واقعه تاریخی در قصه‌ای سینمایی و بهره‌گیری از حضور افرادی واقعی ارزش و اعتبار می‌یابد و قابل اشاره است.

همچنین این فیلم هنوز شاخص‌ترین فیلمی است که سینمای ما درباره واقعه 17 شهریور ساخته و انتظار می‌رود با پیشرفت‌های فنی که در سینما حاصل شده، گروه دیگری از سینماگران متعهد و ارزشمند دست به کار شوند و فیلم شاخص و جذابی در این خصوص بسازند.

علی رستگار - فرهنگ و هنر