به گزارش خبرگزاری ایتارتاس، رجب طیب اردوغان در گفتگوی تلفنی با نورسلطان نظربایف، رئیسجمهور قزاقستان اعلام کرد خواستار دیدار با ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه و حل و فصل مسائل پیش آمده برسر سرنگونی جنگنده روسی در سوریه توسط نیروی هوایی ترکیه است.
پیش از این هم اردوغان اظهارامیدواری کرده بود که با پوتین در حاشیه اجلاس آب و هوا که قرار است در پاریس برگزار شود دیدار کند که این درخواست از سوی مقام های روس ردشده بود .
تلاش ملتمسانه اردوغان برای دیدار با رئیس جمهور روسیه در حالی است که ولادیمیر پوتین روز یکشنبه تحریم های اقتصادی گسترده علیه ترکیه را امضا کرد بر اساس این دستورالعمل هر گونه پرواز هواپیماهای ترک از فضای روسیه ممنوع است و شرکت های گردشگری روسیه تمامی سفرهای خود به ترکیه را متوقف می کنند. همچنین وارادت کالاهایی که منبع تامین آنها مشخص نیستند از ترکیه غیرقانونی خواهد بود. در همین حال فعالیت های همه شرکت ها و بازرگانان ترک نیز در خاک روسیه متوقف می شوند.
این اقداما ت بخشی از طرح های تنبیهی مسکو علیه انکارا در بخش اقتصادی بود حال اینکه حدود60درصد از گاز مورد نیاز ترکیه نیز توسط روسیه تامین می شود و اگر این تنبیهات به قطع صادرات گاز هم تعمیم داده شود شرایط سختی را برای آنکارا رقم خواهد زد . هر چند مقام های ترک این اقدام رابعید می دانند و می گویند این اقدام بیش از همه به خود روسیه ضربه می زند. در بعد نظامی نیز روسیه پس از هدف قرار گرفتن جنگنده سوخو24 خود ، سامانه های موشکی اس 400 را در پایگاه حمیمیم سوریه مستقر کرد که این اقدام محدودیت و بنا بر برخی گزارش ها توقف تحرکات هوایی ترکیه بر فرار آسمان سوریه را درپی داشت .
رئیس جمهور روسیه اقدام ترکیه در ساقط کردن یک جنگنده این کشور بر فراز آسمان سوریه را خنجر زدن از پشت تعبیر و خواستار عذرخواهی آنکارا شده بود اما مسوولان ترک با این ادعا که جنگنده سوخوی 24 حریم هوایی ترکیه را نقض کرده است حاضر به عذرخواهی نشدند و پیش ازشروع اقدامات تنبیهی مسکو سعی کردند با رجزخوانی و هشدار به اینکه اگر بار دیگر هم حریم هوایی آنها نقض شود چنین اقدامی را تکرار خواهند کرد اقدام خود را مانند یک پیروزی تلقی کنند .
به نظر می رسد ترکیه با این اقدام قصد داشت سه هدف را محقق کند 1-کشاندن ناتوبه معرکه سوریه پس از دخالت نظامی روسیه در این کشور و نقش بر آب شدن طمع ورزی های آنکارا 2- جلب حمایت هم پیمانان خود برای ایجاد منطقه امن در خاک سوریه 3- تلاش برای جلوگیری از پیامدهای سیاسی مداخله نظامی روسیه در سوریه در تقویت دولت بشار اسد و بی نتیجه شدن تلاش های مخربانه ترکیه طی پنج سال گذشته در سوریه از طریق گروههای تروریستی.
اما در عمل پس از گذشت چند روز از این حادثه نه فقط ناتو وقعی به رفتار انکارا نگذاشت بلکه این اقدام از سوی برخی از اعضای ناتو با شدیدترین انتقادها روبرو شد و این درحالی است که با منزوی شدن ترکیه ، فضا برای حملات شدیدتر علیه گروههای تروریستی در خاک سوریه بازتر شد.
این درحالی است که پس از این اقدام نسنجیده ترکیه ، روسیه از نقش ترکیه و خانواده اردوغان در همپیمانی با گروه داعش نیز پرده برداشت.
دیمیتری بیسکوف سخنگوی کرملین در این ارتباط در گفتگو با خبرگزاری تاس فاش کرد که «پسر اردوغان در خرید نفت از داعش دست دارد و عکس هایی نیز از وی با سران داعش منتشر شد .
اقدام نسنجیده مسوولان ترک در صحنه داخلی نیز پیامدهایی داشت بطوریکه شکاف میان ارتش وهیات حاکمه یکی از این پیامدها بود .
روزنامه سوزگو چاپ ترکیه والحیات در تشریح این پیامدها نوشتند که نشانههایی از بروز اختلاف میان کاخ ریاست جمهوری ترکیه و فرماندهی ستاد مشترک ارتش ترکیه احساس می شود به ویژه که ارتش به رسانهها اعلام کرد که سرنگونی این هواپیما به دستور دولت ترکیه صورت گرفته است و رهبران سیاسی این کشور باید مسئولیت و پیامدهای آن را بپذیرند.
روزنامه الحیات در این باره نوشت نشانه های اختلاف بین رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و ارتش این کشور پس از آن که ترکیه هواپیمای سوخو-24 روسی را در مرز سوریه سرنگون کرد، آشکارتر شده است.
ارتش ترکیه اطلاعاتی را در اختیار نشریات نزدیک به خود قرار داد که نشان می دهد سرنگون کردن هواپیمای روسی با دستور قبلی و اکید دولت ترکیه صورت گرفت و مقامات سیاسی این کشور مسئول پیامدهای آن هستند.
روزنامه سوزگو در شماره جدید خود از دروغ پردازی رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه پرده بر داشت و نوشت نیروی هوایی ترکیه هویت هر جنگنده ای را در مناطق اطراف ترکیه به خوبی می شناسد و این با سخن اردوغان کاملا متناقض است که مدعی شده است اگر می دانستیم جنگنده وارد شده در فضای ترکیه روسی است طور دیگر با آن برخورد می کردیم. این روزنامه از یک منبع نظامی ترکیه نام برد که از شتاب ریاست جمهوری ترکیه در اعلام سرنگونی جنگنده روسی انتقاد کرده است.
این منبع نظامی تاکید کرده است که اگر ریاست جمهوری ترکیه در اعلام این خبر عجله نمی کرد ما آنرا اصلاح و اعلام می کردیم که یک جنگنده ناشناس را سرنگون کرده ایم. این منبع نظامی ترکیه افزوده است اگر این سیاستمداران سکوت را یاد بگیرند ما می توانستیم مسئله را سریعتر حل و فصل کنیم.
هیات حاکمه ترکیه که تا همین چند سال پیش با سیاست به صفر رساندن تنش با همسایگان توانسته بودند در جهت به حداکثر رساندن منافع ملی خود گام بردارند اکنون چندسال است که با سیاست های تنش زا هم منطقه را دچار دردسر کرده اند و هم حیثیت ترکیه را در معرض تارج گذاشته اند . رفتار اخیر اردوغان در روابط با روسیه نمونه ای از اتخاذ دیپلماسی بچگانه ای است که تصور می کند هر اقدامی را می توان در صحنه بین المللی انجام داد و با سرپوش گذاشتن بر آن از پیامدهای آن گریخت آن هم در جایی که روسیه به عنوان یکی از قدرت های جهانی با تمام حیثیت خود برای حل معضل تروریسم پای در میدان سوریه نهاده است.
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک کارشناس روابط بینالملل در گفتگو با جامجمآنلاین مطرح کرد