اینجا کشتی نوح گیاهان ایران است

این بذرهای کوچک در سردخانه‌های بانک ژن، چشم انتظار افرادی هستند که دلشان برای حفظ این خاک با همه سرمایه‌هایش می‌تپد. سرمایه‌هایی که اگر از دست بروند جبران‌ناپذیرند. همین دلیل ساده باعث شده است خیلی‌ها با عضویت در کمپین قبول سرپرستی یک بذر برای نجات یک گونه گیاهی، به عنوان حامی ایران سبز شناخته شوند؛ ‌ایرانی که با گونه‌های طبیعی منحصر به‌فردش در تمام دنیا شناخته شده است. برای حفظ این گیاهان، حرکت آغاز شده است. اگر دوست دارید شما هم به این جمع بپیوندید گزارش امروز ما را از دست ندهید.

***

«قبول سرپرستی یک بذر = نجات یک گونه» اسم این کمپین را اگر پیش از این نشنیده بودید، حالا بشنوید و بدانید مدتی است مقدماتش توسط محققان موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع دنبال می‌شود؛ کار بزرگی که هدفش، جلب مشارکت مردمی برای حفاظت از گونه‌های گیاهی مختلف مخصوصا گونه‌های در معرض خطر انقراض کشورمان است. این موضوع وقتی اهمیت پیدا می‌کند که بدانیم در اکوسیستم‌های ایران تقریبا 8000 گونه گیاهی ثبت شده که از این بین گونه‌های زیادی با خطر انقراض مواجه‌اند. اگر اطلاعات دقیق‌تر بخواهید،‌ باید سری بزنیم به دفتر حفظ ذخایر ژنی سازمان حفاظت محیط‌زیست و از آمار این سازمان مبنی بر تهدید 2400 گونه گیاهی خبر بگیریم؛ اتفاقی که ریشه‌هایش را باید در عوامل زیادی جست‌و‌جو کنیم: از بهره‌برداری بیش از حد از منابع و از بین بردن گیاهان و تغییر کاربری اراضی گرفته تا تغییرات آب و هوایی و خشکی هوا و گرما.

دلایلی که وقتی کنار هم قرار گرفته‌اند، اعضای بانک ژن منابع طبیعی کشور ما را به عنوان معتبرترین مرکز علمی و تحقیقاتی منابع طبیعی کشور، به یک نتیجه ساده رسانده‌اند: آگاه سازی مردم نسبت به از بین رفتن این گیاهان. نتیجه این تصمیم، ایجاد کمپین قبول سرپرستی یک بذر است؛ اتفاقی که در کشورهای دیگر هم سابقه زیادی دارد و مدت‌هاست با هدف جلب مشارکت مردمی برای حفظ داشته‌های گیاهی‌شان انجام می‌شود. در ایران اما این ایده با تلاش پروین صالحی شانجانی، عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع و مسئول بانک ژن منابع طبیعی ایران به تحقق پیوسته است. دکتر صالحی را در دفتر کارش در بانک ژن منابع طبیعی می‌بینیم و با او همراه می‌شویم و از کلکسیون بذور و قسمت‌های مختلف بانک ژن و سردخانه‌ها بازدید می‌کنیم.

صالحی درباره کمپینی که با تلاش او و همکارانش راه افتاده، به ما می‌گوید: برای این که به اهمیت این کار پی ببرید، باید اول به سابقه‌ای از بانک ژن منابع طبیعی اشاره کنم. این بانک از سال 1373 تاسیس شده و با بیش از 200 طرح تحقیقاتی کارشناسان زیادی، از همه نقاط ایران بذرها را به اینجا آورده‌اند. این بذرها بعد از خالص‌سازی در سردخانه‌های خاص نگهداری می‌شوند و ما تضمین می‌کنیم تا صدها سال دوام بیاورند. برای حفظ و جمع آوری این بذرها زحمات زیادی کشیده شده. با این حال برای حفظ آنها در محیط طبیعی‌شان کار خاصی صورت نگرفته و به دلایل زیادی این بذرها در حال از بین رفتن هستند. به همین دلیل فکر کردیم مردم باید بدانند چه فاجعه‌ای در راه است؛ باید آگاه باشند که گیاه مثل ما نیست که بتواند کوچ کند و شرایط زندگی بهتری پیدا کند.

رئیس بانک ژن ادامه می‌دهد: تصمیم گرفتیم این اتفاق را به گوش همه برسانیم و بگوییم ما فقط این جا انبار بذر نیستیم؛ اینجا کشتی نوح گیاهان ایران است. در سردخانه‌های این مرکز هزاران بذر و میلیاردها تومان منابع وجود دارد، اما برای نگهداری‌شان احتیاج به حمایت داریم. مردم ما باید بدانند که ما در ایران 8000 گونه گیاهی داریم که معادل گونه‌های گیاهی تمام اروپاست. این بذرها و گیاهان هویت ما هستند؛ قبل از همه ما در این کشور بوده‌اند و حق ادامه حیات دارند.

قبول سرپرستی به نام فردوسی

قبول سرپرستی یک بذر شاید یک حرکت نمادین باشد، اما می‌تواند دست گیاهان زیادی را بگیرد. برای قبول سرپرستی هم بهانه زیاد است، یکی برای شادی روح همسرش سرپرستی را قبول می‌کند، یکی به پاس تشکر از زحمات پدرومادرش. یکی آن را به فرزندش هدیه می‌دهد و یکی هم به نیت حفاظت از گونه‌های گیاهی ایران این کار را می‌کند، اما بین همه گواهی‌هایی که بانک ژن منابع طبیعی تا امروز برای سرپرستی بذرها صادر کرده، دو گواهی متفاوت وجود دارد؛ گواهینامه‌هایی که در آنها مهری بهفر استاد ادبیات دانشگاه، مسئولیت سرپرستی دو بذر از گونه‌های موجود در بانک ژن منابع طبیعی ایران را به نام حکیم ابوالقاسم فردوسی طوسی که بذر سخن فارسی را در سحر کلامش پرورد و همچنین به نام شاهنامه رمز ماندگاری و تداوم حیات معنوی مردم ایران قبول کرده و با این حرکت زیبا هم در حفظ منابع طبیعی کشورمان کوشیده و هم پیوندی بین ادبیات و محیط‌زیست برقرار
کرده است.

حامی گیاهان ایران باشید

براساس آنچه در توضیح این کمپین منتشر شده، افراد علاقه‌مند می‌توانند با انتخاب یکی از گونه‌‎های بانک ژن منابع طبیعی در حفاظت از این گونه نقش داشته باشند. هر فرد با پرداخت مبالغی که در چهار سطح تعریف شده،‌ می‌تواند حامی یک گونه گیاهی شود. مبالغ تعیین شده 30 هزار، 200 هزار، یک میلیون تا دو میلیون تومان است. به ترتیب و براساس مبالغ پرداختی، داوطلبان گواهی‌هایی با نام «حامی فردا»، «حامی زادگاه من» و «حامی ایران سبز» دریافت خواهند کرد.

مینا مولایی‌