«هاری خاموش» درکمین پلنگ ایرانی

به گزارش جام‌جم، روزگاری پهنه وسیع ایران، زیستگاه گربه‌سانانی همچون شیر، ببر، پلنگ و یوزپلنگ بود، اما امروز دیگر از شیر و ببر در این سرزمین هیچ خبری نیست و جمعیت یوزپلنگ و پلنگ نیز بسرعت در حال کاهش است. به طوری که بر اساس آمار جامعه علمی ایران و اتحادیه جهانی حفاظت IUCN، جمعیت یوزپلنگ حداقل 35 و حداکثر 70 عدد پیش ‌بینی می‌شود و جمعیت پلنگ نیز بین 500 تا 800 عدد تخمین زده می‌شود و البته هر هفته نیز یک پلنگ تلف می‌شود که به گفته دکتر ایمان معماریان، دامپزشک حیات وحش، این آمار مرگ و میر فقط مربوط به مشاهدات ماست و احتمال این‌که مرگ میر از این میزان هم بیشتر باشد، بسیار است.

بیماری جدید و افزایش تلفات

معماریان درمورد دلایل این تلفات به جام‌جم می‌گوید: گرچه عواملی چون شکار غیرمجاز، تصادف و ... به عنوان دلیل مرگ گربه‌سانانی همچون پلنگ عنوان می‌شود، اما این دلایل کاملا دقیق و علمی نیست.

این کارشناس حیات وحش می‌افزاید: اما آنچه اکنون موجب نگرانی شدید ما شده است، احتمال شیوع گسترده یک نوع بیماری خطرناک از طریق سگ‌های ولگرد و حتی سگ‌های گله میان پلنگ‌هاست که خود به این نوع بیماری مبتلا هستند.

وی با اشاره به این‌که زیستگاه پلنگ در نقاط مختلف کشور پراکنده است، اما این گونه بیشتر در نواحی زاگرس، البرز و خراسان رضوی و شمالی زیست می‌کند، می‌گوید: تا 80 سال پیش گمان می‌کردند که بیماری حیوانات جزئی از حیات‌وحش است و حیوانات با آن کنار آمده و سازگاری پیدا می‌کنند، اما امروزه دانشمندان و کارشناسان مربوط معتقدند بیماری‌های ناشی از دخالت انسان در طبیعت و ورود دام و سگ‌های آلوده به بیماری، سلامت حیات وحش را از دو طریق مستقیم (تغذیه از حیوان آلوده) و غیرمستقیم (کاهش حیواناتی که در چرخه طبیعت، خوراک گونه‌های حیات وحش هستند) تحت تاثیر قرار می‌دهد.

هاری خاموش

این دامپزشک با اشاره به این‌که نام بیماری جدیدی که پلنگ ایرانی را در معرض خطر قرار داده، دیستمپر (هاری خاموش) بوده و در بین سگ‌های ولگرد و حتی برخی سگ‌های گله شیوع دارد، اظهار می‌کند: این بیماری وقتی به گربه‌سانان منتقل می‌شود، موجب آرام، مهربان و منفعل شدن و از بین رفتن بینایی آنها شده و در مدت دو سه روز به مرگ منجر‌می‌شود.

وی تصریح کرد: اتفاقا نگرانی ما نیز از زمانی آغاز شد که مردم منطقه پارک ملی تندوره در خراسان رضوی از کشته شدن سگ‌ها توسط پلنگ‌ها در این روستاها خبر دادند که ما نیز بلافاصله از سگ‌های تندوره خونگیری کردیم و نتایج آزمایش‌های اولیه درصد بالای آلودگی در سگ‌های مورد آزمایش را نشان می‌د‌هد و از آنجا که سگ‌ها خوراک پلنگ‌ها هستند، احتمال سرایت این بیماری به پلنگ‌ها بسیار زیاد است.

معماریان با بیان این‌که طبق مطالعات انجام شده، این بیماری در بین گربه‌سانانی که جمعیتشان در یک منطقه کمتر از 25 نفر است، می‌تواند تلفات 55 درصدی آنان را ‌همراه داشته باشد، یادآور می‌شود: از آنجا که پلنگ‌های ایرانی نیز در زیستگاه‌های مختلف پراکنده و در هر نقطه جمعیتشان بسیار کمتر از 25 عدد است، احتمال تلف شدن به دلیل شیوع این بیماری در بین آنان و همچنین یوزپلنگ‌ها بسیار زیاد است، به طوری که حتی می‌توان احتمال داد بسیاری از پلنگ‌هایی که تاکنون تلف شده‌اند، عامل اصلی مرگ آنها این بیماری بوده است.

به گفته وی، اخبار رسیده از نقاط مختلف کشور بویژه در گلستان، خراسان شمالی و رضوی دال بر مشاهده پلنگ‌های مهربان و خاموش که حتی اجازه نوازش خود را هم به مردم داده‌اند، گواه شیوع این بیماری در بین جمعیت این گونه در حال انقراض است.

معماریان با تاکید بر این‌که متاسفانه هنوز برای شناسایی دقیق این بیماری، میزان تاثیرگذاری و شیوع آن در بین گربه‌سانان ایرانی مطالعه خاصی صورت نگرفته است، می‌گوید: در صورت جدی نگرفتن این بیماری توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست، ممکن است بزودی شاهد تلفات گسترده‌ای در بین گربه‌سانان از طریق این بیماری باشیم، از همین رو با توجه به این‌که حیات وحش قابل درمان و واکسیناسیون نیست، آخرین راه مبارزه با این بیماری، جلوگیری از ورود سگ‌های ولگرد به پناهگاه حیات وحش یا عقیم کردن آنها و همچنین جلوگیری از ورود سگ‌های گله و دام به زیستگاه‌های حیات وحش یا واکسیناسیون کامل آنهاست که متاسفانه اکنون هیچ یک از آنها انجام نمی‌شود.

تا دیر نشده باید اقدامی کرد

مدیر پروژه پلنگ ایرانی در شمال شرق کشور نیز به جام‌جم می‌گوید: بهترین اقدام برای حفاظت از پلنگ‌ها در مقابل این بیماری، اولا مواجهه کمتر آنان با دام‌های اهلی و سگ‌های گله است و ثانیا وجود طعمه در زیستگاه خودشان که خوشبختانه اکنون با همکاری و تعامل خوب سازمان حفاظت محیط زیست و دامپزشکی کشور بحث جلوگیری از ورود دام‌های اهلی و واکسیناسیون آنها مورد توجه قرار گرفته است.

از طرفی شانس دیگری که پلنگ‌های ایرانی دارند این است که در مناطق حفاظت شده ما، هنوز طعمه برای شکار و تغذیه آنها وجود دارد و نیازی نیست برای تغذیه به حاشیه زیستگاه خود یا روستاها رفته و از سگ‌های گله که ناقل بیماری تشخیص داده شده‌اند، استفاده کنند.

محمدصادق فرهادی‌نیا با بیان این‌که اکنون بیشترین جمعیت پلنگ‌ها در شمال شرقی کشور گزارش شده است، می‌‌افزاید: گزارش مطالعاتی که اخیرا در مورد آلوده بودن برخی سگ‌های گله به بیماری دیستمپر و انتقال این بیماری به پلنگ‌ها از طریق شکار سگ‌ها انجام شده، به سازمان حفاظت محیط‌زیست هم ارسال شده تا در مورد این خطر چاره‌اندیشی کنند.

فاطمه مرادزاده