شبکه نهال ، گامی مؤثر در جهت نشر الگوی ایرانی ـ اسلامی

یکی از مهم‌ترین اهداف رسانه ملّی ـ از بدو پیدایش آن در کشور ـ برنامه‌سازی برای کودکان و نوجوان و تربیت نسلی است که بنا است آینده کشور را به دست گیرد. این امر از آغاز جزء لاینفک همه سازمان‌های فرهنگی بوده و صدا و سیمای جمهوری اسلامی نیز از سال‌های ابتدای انقلاب، سعی بر تقویت این منظور داشته است.
در سال‌های اخیر و مواجهه نوجوان کشور با انبوه برنامه‌ریزی‌ها و برنامه‌سازی‌های قدرت‌های سلطه‌گر جهان علیه نظام فرهنگی ایران اسلامی ـ به‌ویژه حجم وسیع شبکه‌های فارسی‌زبان در فضای حقیقی و مجازی ـ جایگاه تربیتی رسانه ملّی در میان جامعه نوجوان کشور تبدیل به یک مسئله بسیار پر اهمّیت گردیده، بویژه آنکه ترویج الگوی اسلامی ـ ایرانی در ابعاد مختلف فرهنگی و اجتماعی، چندی است دغدغه مقدّس مسئولین عالی‌رتبه نظام است.
رمضان امسال، دارای برکات ویژه‌ای بود. یکی از این برکات، حرکت قابل تحسین رسانه جمهوری اسلامی در شبکه نهال (بخش نوجوان شبکه پویا) بود که حقیقتا باید آن را انقلابی در برنامه‌های آموزشی سیما دانست. انقلابی هرچند دیر، امّا بسیار پربرکت و مؤثر.
«خوشمزه» نام برنامه‌ای بود که در ایّام ماه مبارک رمضان از شبکه نهال پخش شد. این برنامه به جای آموزش کاردستی و نقاشی و امثال آن، به آموزش آشپزی برای نوجوانان پرداخت، و مهم‌تر آنکه کارشناسان این برنامه نیز کودکان بودند. شاید در تاریخ برنامه‌های فرهنگی کشور، این نخستین بار بود که آموزش مسائل مربوط به خانه‌داری برای مخاطبین کودک و نوجوان از رسانه ملّی پخش شد.
«خوشمزه» در رقابتی بدون برد و باخت، هم به لحاظ اصول تربیتی و هم به لحاظ ترویج فرهنگ تغذیه سالم حاوی نکاتی بود که خوب است کارشناسان این دو رشته ورود کرده و این برنامه را مورد نقد و بررسی قرار دهند، لیکن آنچه در این نوشته مورد توجّه است، بازگشت مفاخره‌آمیز فرهنگ تربیتی رسانه به اصول ارزشمند تربیت ایرانی ـ اسلامی است. گام بزرگی که شاید حتّی خود تولیدکنندگان این برنامه نسبت به ضرورت و اهمیت آن تصویر شفافی نداشته باشند (این عبارت اخیر را از آنجا گفتم که شرکت‌کنندگان این برنامه به صورت یک‌روزدرمیان پسران و دختران بودند، حال‌آنکه اگرچه آشپزی برای پسران نیز می‌تواند هنر و امتیاز محسوب شود، اما قطعاً برای پسران اولیت‌های دیگری را به جز آشپزی می‌توان یافت و ترویج کرد).
در هر قسمت از این برنامه که به کارگردانی «مهدی صفوی» و تهیه‌کنندگی «محمد طبیبی» تهیه شده، مجری با کمک دو کودک یک غذای ساده ، سنتی و ایرانی را آموزش می‌دهد تا ضمن آشنایی کودکان با مهارت‌های آشپزی و خواص غذاها مبتنی بر اصول طب ایرانی- اسلامی؛ آداب اسلامی تغذیه بازگو شود. البته این رویکرد شبکه کودک و نوجوان پیش از این نیز در برخی از کارتون‌‎های این شبکه نظیر «راز جنگل شفا» ـ که آن هم به نوبه خود برنامه‌ای بسیار تحسین برانگیز و در خور تقدیر و عنایت مسئولین بود ـ دیده شد، اما این بار شبکه نهال با شهامتی ستودنی یکی از شئون خانه‌داری ـ یعنی آشپزی ـ را در سلسله برنامه‌های مدوّن برای مخاطب نوجوان پخش کرد.
تهیه‌کنندگان شبکه‌های تلوزیونی اگر خود به این باور برسند که آموزش‌های فنّی برای پسران، و امور مربوط به تدبیر منزل برای دختران می‌تواند درمان بخشی از معضلات اجتماعی جمعیت آینده کشور باشد، قطعا با رویکردی تازه در رسانه مواجه خواهیم شد و به زودی شاهد برنامه‌های دیگری از این دست خواهیم بود و در نتیجه جامعه در آینده‌ای نزدیک بر خلاف گذشته، نه‌تنها کارکردن برای نوجوانان را عیب نمی‌داند، بلکه به ترویج آموزش‌های لازم و متناسب با روحیه و توانایی دختران و پسران نوجوان می‌پردازد؛ جامعه‌ای که پسران و دختران برومدش پس از گذر از ایام نوجوانی، به لحاظ روحی و روانی آمادگی اشتغال و پذیرش مسئولیت خانواده را دارا باشند.
خوب است دست‌اندرکاران این شبکه و این دست برنامه‌ها بدانند که آنچه انجام داده و می‌دهند، تأثیری شگرف در بطلان سیاست‌های استعماری دارد و نقشه‌های ایشان را درباره امحاء و استحاله تمدّن‌های غیرغربی تضعیف کرده، بار دیگر اصالت و فرهنگ بومی خانواده‌های ایرانی را به ایشان یادآور می‌شود، که البته اگر این کار همراه با اخلاص انجام شود، عبادتی بی‌بدیل است که باید آن را ادامه حرکت پیامبران و اولیاء دانست.

سید سلمان علوی / استاد حوزه و دانشگاه