ارز همچنان 2 نرخی و گران

از سال گذشته و قبل از اجرایی شدن برجام، مسئولان اقتصادی دولت بخصوص ولی‌‌الله سیف رئیس‌کل بانک مرکزی بارها وعده می‌دادند که شش ماه پس از لغو تحریم‌ها و اجرای برجام، ارز تک‌نرخی خواهد شد.

اواخر دی‌ماه سال گذشته و همزمان با اجرایی شدن برجام هم سیف مجددا وعده داد که با توجه به گشایش‌های ایجادشده، طی شش ماه ارز تک‌نرخی خواهد شد. با وجود آن وعده‌ها، در سال جاری شاهد افزایش مستمر قیمت دلار دولتی و بازار آزاد بوده‌ایم به طوری که شکاف حدودا 500 تومانی قیمت دلار دولتی و آزاد همچنان ادامه دارد. به نظر می‌رسد انتظاراتی که مسئولان بانکی کشور از گشایش‌های ارزی برجام داشتند، هنوز محقق نشده است. به گزارش جام‌جم، قیمت ارز در روزهای اخیر با تغییراتی همراه بود به طوری که قیمت دلار از کانال 3500 تومان عبور کرد و وارد بخش 3600 تومان شد.

در این میان نرخ دلار رسمی بانکی که توسط بانک مرکزی اعلام می‌شود با افزایش وارد کانال 3100 تومان شد. فاصله 500 تومانی بین نرخ ارز بانک مرکزی و بازار آزاد، طبیعتا وعده تک‌نرخی شدن ارز را به حاشیه می‌برد.

بررسی‌های میدانی خبرنگار ما مبنی بر این است که دلار در روزهای گذشته با قیمت 3620 تومان در بازار عرضه می‌شد. از سوی دیگر، بسیاری از صرافی‌ها در میدان فردوسی و مناطق مختلف شهر تهران قیمت ارزها را از تابلوهای خود حذف کردند.

برخی فعالان بازار معتقدند قیمت دلار باز هم افزایش خواهد یافت و بالا رفتن قیمت همانند فشارهایی است که دولت قبل روی قیمت دلار داشت و یکباره قیمت از هزار تومان به بیش از 3000 تومان رشد کرد و اکنون نیز سیاست‌های دستوری دولت باعث شده بعد از سه سال دوباره تجربه بالا رفتن قیمت دلار را داشته باشیم.

برخی دیگر از فعالان بازار می‌گویند به طور معمول، گران شدن دلار ناشی از کمبود عرضه دلار در بازار توسط دولت است و دولت با استفاده از ابزارهایی که در اختیار دارد برای جبران کسری بودجه اقدام به افزایش قیمت دلار کرده و قطعا دلارهای دولتی با بالاترین قیمت در بازار آزاد به پول تبدیل خواهند شد. در همین حال برخی صرافان بازار تهران علت رشد نرخ ارز را کاهش عرضه از سوی بانک مرکزی عنوان کردند. یکی از صراف‌ها می‌گوید: حجم تقاضا در این مدت رشدی نداشته اما کاهش عرضه موجب شد قیمت دلار به 3600 تومان برسد.

برخی صاحبان صرافی می‌گویند تا پایان سال باید منتظر دلار 4500 تومانی در بازار باشیم و دولت باید تمهیداتی در این زمینه بیندیشد. تعدادی از افراد فعال در بازار طلا نیز فعالیت‌های خود را بر پایه دلار 4800 تومان پیش‌بینی می‌کنند و بر این اساس معاملات خود را انجام می‌دهند.

قیمت دلار در روزهای اخیر با افزایشی روبه‌رو شده که از نظر مقامات دولتی قابل پیش‌بینی نبوده و برخی کارشناسان معتقدند این گرانی باعث می‌شود تا ارز دیرتر و سخت‌تر به سمت تک‌نرخی شدن برود.

وعده همه دولت‌ها

مهدی پورقاضی، رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی تهران درباره علل گرانی ارز به خبرنگار ما گفت: دولت نهم زمانی که روی کار آمد وعده تک‌نرخی شدن ارز را داد و دولت یازدهم هم وقتی سکان مدیریت کشور را به عهده گرفت اعلام کرد تا مدتی دیگر ارز تک‌نرخی خواهد شد اما شرایط کشور بخصوص با افزایش قیمت دلار به سمت تک‌نرخی نمی‌رود.

وی افزود: گروه‌های قدرت و فشار هستند که از ارز دونرخی بهره می‌برند و مانع تک‌نرخی شدن ارز هستند. در برنامه چهارم و پنجم، بندی وجود داشت مبنی بر این‌که نرخ ارز متناسب با نرخ تورم باید تعدیل شود و همه دولت‌ها با سرکوب قیمت ارز قصد دارند آن را کنترل کنند.

تک‌نرخی شدن ارز سخت شد

سیدبهاءالدین حسینی‌هاشمی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به افزایش قیمت دلار تصریح کرد: دولت باید برای مدیریت و تک‌نرخی شدن ارز، قیمت بازار آزاد را ثابت نگه دارد و قیمت ارز مرجع بانک مرکزی را افزایش دهد. حتی لازم است قیمت در بازار آزاد با کمی کاهش روبه‌رو شود تا دو نرخ ارز در یک قیمت تلاقی داشته باشند اما دولت برخلاف سیاست‌های اعلامی خود چنین برنامه‌ای را دنبال نمی‌کند.

وی افزود: برای تک‌نرخی شدن ارز باید منابع کافی در اختیار دولت باشد که چنین موضوعی بعید به نظر می‌رسد.

حسینی‌هاشمی اضافه کرد: نرخ تورم ما از نرخ تورم حوزه دلار بیشتر است و در طول این سال‌ها برخلاف تورمی که اعلام می‌شود کاهش یافته، ارزش پول ملی رشد نداشته و همین موضوع یکسان‌سازی نرخ ارز را با مشکل بیشتری مواجه خواهد کرد.

این کارشناس اقتصادی اظهار کرد: بیشتر منابع دلاری کشور از طریق نفت، گاز و پتروشیمی تامین می‌شود و قیمت این محصولات نیز در بازار آزاد تغییری نداشته و دلار زیادی نصیب کشور نشده است. از سوی دیگر در شش ماه دوم امسال کسری بودجه نمود بیشتری پیدا می‌کند و احتمال دارد قیمت دلار تا نزدیک به 4000 تومان نیز افزایش یابد.

وی تاکید کرد: با تک‌نرخی شدن ارز رانت از بین می‌رود و عرضه و تقاضا، قیمت آن را تعیین خواهد کرد اما اکنون واردات و صادرات به صورت شفاف نیست.

3 سال است می‌گویند 6 ماه بعد

محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس هم گفت: دولت یازدهم از زمانی که روی کار آمده می‌گوید شش ماه دیگر قرار است ارز تک‌نرخی شود و رسالت بانک مرکزی با وعده‌هایی که به آن عمل نمی‌کنند زیر سوال رفته است.

وی افزود: مسیر حرکت تاکنون به گونه‌ای بوده که دلالان از تفاوت نرخ دلار سود می‌بردند و دولت نیز هنوز اقدام جدی برای مقابله با این موضوع انجام نداده است.

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس اضافه کرد: برخی کارشناسان عنوان می‌کنند کالاهای اساسی کشور با ارز بانک مرکزی وارد کشور می‌شود و نباید این موضوع را فراموش کرد که قیمت همین محصولات اساسی در بازار با قیمت دلار آزاد محاسبه و عرضه می‌شود و به حال مردم تغییری حاصل نمی‌شود. پورابراهیمی تاکید کرد: اکنون نزدیک به یک سال است که برجام اجرایی شده و دولت بهانه‌ای برای تک‌نرخی نکردن ارز ندارد اما به دلیل رفع نشدن تحریم‌های دلاری، عملا دولت دلاری در اختیار ندارد. از سوی دیگر دولت پیمان‌های دوجانبه پولی را هم اجرا نکرد. با استفاده از پیمان‌های دوجانبه پولی می‌شد قیمت دلار را کنترل کرد؛ به این دلیل که دیگر نیازی به پرداخت‌های دلاری نبود و این ارز دیگر از کشور خارج نمی‌شد و با قیمت معقول در بازار عرضه می‌شد. این جریان چهار سال است که در دولت دهم و یازدهم مطرح می‌شود اما گوش شنوایی در این خصوص نیست.

وی ادامه داد: برای این‌که ارز در زمان تک‌نرخی شدن با مشکل افزایش قیمت روبه‌رو نشود، باید بورس ارز راه‌اندازی کرد که قیمت با عرضه و تقاضا در بازار تعیین شود.

در همین ارتباط، مهدی شریفی‌نیک‌نفس فعال اقتصادی و مدیرعامل شرکت بازرگانی پتروشیمی به خبرنگار ما گفت: دولت به صورت محافظه‌کارانه قیمت‌ها را افزایش داده تا ارز مبادلاتی را حذف کند و وضعیت فعلی نوعی محک محسوب می‌شود.

محمدحسین علی‌اکبری - اقتصاد