انتقال آب، کابوس کارون

به گزارش خبرنگار جام جم آنلاین از خوزستان، چندی پیش انتشار نامه ای محرمانه در خصوص اجرای طرح های انتقال آب بهشت آباد و کوهرنگ3سبب نگرانی مردم و مسئولان استان خوزستان شد و در پی آن مردم برای هشتمین بار در چند سال اخیر در اعتراض به اجرای این طرح ها با تشکیل زنجیره انسانی در کنار کارون اعتراض خود را نشان دادند و پس از آن کمیته ای تحت عنوان کمیته حقیقت یاب متشکل از نمایندگان استان خوزستان و چهارمحال و بختیاری شکل گرفت تا مضرات و خطرات این طرح ها به صورت علمی مورد مطالعه قرار گیرد و نتیجه آن به صورت رسمی اعلام گردد.

در همین خصوص دکتر مهدی قمشی رئیس دانشکده علوم آب دانشگاه چمران اهواز با انتقاد از اجرای طرح های متعدد انتقال آب از سرشاخه های کارون بزرگ می گوید: اجرای این طرح ها استان خوزستان را با مشکلات اساسی مواجه خواهد کرد چرا که با کاهش میزان آورد آب،عدم تامین حقابه تالاب ها و رودخانه ها،حذف آب با کیفیت مطلوب سرشاخه ها و در پی آن کاهش کیفیت آب در پایین دست رودخانه ها قطعا صدمه اصلی به محیط زیست رنجور خوزستان وارد خواهد شد.

قمشی معتقد است: انتقال آب مشکلی را در حوضه مقصد حل نخواهد کرد و با توجه به شرایط جغرافیایی استان های فلات مرکزی تنها سبب می شود میزان تبخیر و تعرق افزایش یابد و بخش زیادی از آب از بین برود. وی همچنین با اشاره به از بین رفتن فرهنگ قناعت در مصرف آب، میان مردم استان های فلات مرکزی ادامه می دهد: وقتی آب زیادی در اختیار مردم قرار بگیرد خود به خود پرت و هدر رفت آن نیز بیشتر خواهد شد.

دکتر قمشی به طرح های انتقال آب کوهرنگ1،کوهرنگ2،چشمه لنگان و خدنگستان اشاره می کند و می گوید: همانطور که این طرح ها نتوانستند زاینده رود را پرآب و گاوخونی را زنده کنند با اجرای طرح های مخرب کوهرنگ3 و بهشت آباد نیز این اتفاق نخواهد افتاد زیرا در اختیار داشتن آب بیشتر سبب افزایش مصرف،میل به توسعه کشاورزی و صنعت، تغییر در الگوی کشت و... می شود و عطش سیری ناپذیر درخواست آب مثل انتقال های قبلی همچنان باقی می ماند.

رئیس دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه چمران در خصوص اجرای پروژه کوهرنگ3 می گوید: ساخت تونل کوهرنگ3 اغلب چشمه های استان چهارمحال و بختیاری را خشک کرده و مردمی را که با استفاده از منابع آب زیرزمینی و چشمه ها روزگار می گذراندند را با مشکلات اساسی مواجه ساخته است و قطعا ساخت تونل بهشت آباد با طول 65کیلومتر بر حجم مشکلات خواهد افزود.

وی به کاهش آورد آب در خوزستان اشاره می کند و می افزاید: با کاهش میزان آب ورودی به استان تولید نیروگاه های برق آبی و محصولات کشاورزی به شدت تحت تاثیر قرار خواهد گرفت و مسائل و مشکلات زیست محیطی رودخانه کارون بغرنج تر خواهد شد.

قمشی ادامه می دهد: ایران کشور کم آبی است اما در هیچ استانی کمبود آب شرب و صنعت نداریم و اگر استان های یزد و کرمان دچار مشکل کم آبی شده اند به دلیل توسعه بیش از حد کشاورزی است و اگر قرار باشد سیستم کشاورزی این استان ها به همین شکل باقی بماند یا بیش از این توسعه یابد قطعا با کمبود آب مواجه خواهند شد.

دکتر قمشی در خصوص ادعای کمبود آب شرب از سوی استان اصفهان نیز می گوید: طرح گلاب2 به بهانه تامین آب شرب مورد نیاز استان اصفهان اجرا شد و این استان نیاز به آب بیشتر ندارد و درخواست آب بیشتر زیاده خواهی و تنها برای توسعه کشاورزی و صنعت است.

رئیس دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه چمران اهواز با بیان مشکل آب شرب استان خوزستان اظهار می کند: مردم خوزستان سالیان سال است که با این مشکل دست به گریبا ن هستند و در بسیاری از روستاها و شهرها مردم به آب شرب دسترسی ندارند وکیفیت آبی که در اختیار مردم قرار می گیرد در حد استاندارد نیست و اگر این احتمال وجود دارد که برخی استانها در آینده دچار این مشکل شوند در حال حاضر بسیاری از شهرهای استان خوزستان با این مساله روبه رو هستند.

وی معتقد است اگر منطقه ای با مشکل کمبود آب مواجه است ابتدا باید در آن حوضه مدیریت تقاضا انجام شود یعنی مقدار آب موجود و آب مورد نیاز مشخص شود و چیدمان مصرف بر اساس اولویت ها و به گونه ای که دچار کمبود آب نشوند انجام گردد.

قمشی ادامه می دهد: در ایران میزان سرانه مصرف آب برای هر نفر 150لیتر در روز است در حالی که در شهر اصفهان این میزان به بیش از300لیتر در روز می رسد اگر این میزان به 150لیتر کاهش یابد می تواند 2برابر جمعیت شهر اصفهان را سیراب کند علاوه بر این می توان با تصفیه پساب ها آب مورد نیاز صنایع را تامین نمود و با تغییر در الگوی کشت و حذف محصولات آب بر مثل برنج تمام زمین ها را به زیر کشت برد. برای مثال محصولی چون برنج که به آب زیادی احتیاج دارد را باید تنها در استان های ساحل خزر بکاریم(چون بارندگی زیاد است)اما متاسفانه مدیریت تقاضا در استان هایی که مدام طلب آب می کنند اعمال نمی شود و اینکه یک منطقه احساس کند یک منبع آب بزرگ در اختیار دارد و می تواند هر زمان که بخواهد از آن برداشت کند تصور اشتباهی است چرا که استان های درون یک حوضه آبریز باید درخصوص منابع آبی آن حوضه تصمیم گیری کنند و اگر آب مازادی وجود داشت اعلام کرده و آب منتقل شود.

وی می افزاید: مدت هاست نه تنها آب مازادی وجود ندارد بلکه استان خوزستان با کمبود آب نیز مواجه است.

عضو هیئت علمی دانشگاه چمران می گوید: طرح های انتقال آب سبب بروز تنش میان استان های کشور شده و با توجه به مشکلات اجتماعی موجود در ایران این طرح ها می تواند بر شدت مشکلات بیافزاید.

وی معتقد است:با توجه به تبعات قابل پیش بینی طرح های انتقال آب ازسر شاخه های کارون اگر دولت اصرار به انتقال آب به فلات مرکزی دارد می توانیم شیرین کردن آب دریای عمان و خلیج فارس را در دستور کار قرار دهیم یا آب مورد نیاز را از پایین دست رودخانه کارون منتقل کنیم و کشور را از تبعات سوء اجتماعی این طرح های مخرب نجات دهیم.

قمشی در پایان به اهمیت وحدت ملی اشاره می کند و می گوید: حتی اگر بخواهیم با آبی که منتقل می شود در استان های مقصد طلا برداشت کنیم اجرای این طرح ها ارزش را ندارد و هیچ کشوری سود اقتصادی را به منافع اجتماعی ترجیح نمی دهد پس لازم است برای حل این مساله همه جوانب را بسنجیم و برای آبادانی و توسعه منطقه ای زندگی مردم استان های خوزستان و چهارمحال و بختیاری را به مخاطره نیاندازیم.

در همین زمینه نماینده مردم اهواز در مجلس شورای اسلامی با اشاره به تشکیل کمیته حقیقت یاب پس از انتشار نامه محرمانه دولت در خصوص طرح های انتقال آب از سرشاخه های کارون می گوید: گرچه ایمان داریم استان های فلات مرکزی هیچگونه نیازی به آب شرب ندارند ولی برای اثبات ادعای خودمان و روشن شدن واقعیت بر همگان کمیته حقیقت یاب بررسی میزان آب مورد نیاز برای مصارف شرب و میزان آب موجود این استان ها را در دستور کار خود قرار داده است.

علی ساری می افزاید: نمی شود برای تامین آب برخی استان ها، رودخانه و اکوسیستمی را به صورت کامل از بین ببریم و حیات مردم منطقه ای را به مخاطره اندازیم.

میزان آب برای انتقال باید در حدی باشد که به حوضه مبدا آسیبی وارد نشود و در حال حاضر با توجه به کاهش میزان بارندگی و تغییر نوع بارش ها از برف به باران در سرشاخه های کارون و ایجاد مشکلات زیست محیطی بسیار در پایین دست این رودخانه قطعا کارون ظرفیت طرح انتقال آب دیگری را ندارد و این موضوع نیز در کمیته مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

وی ادامه می دهد: در حال حاضر همه چیز هویداست و با توجه به شرایط موجود هیچ طرح انتقال آبی مجاز نیست چرا که این طرح ها فاقد مجوز زیست محیطی هستند و در صورت اجرایی شدن استان های چهارمحال و بختیاری و خوزستان را با چالش های بزرگتری مواجه خواهند کرد.

ساری به معضل آب شرب در خوزستان اشاره می کند و می گوید: اولویت ما تامین آب مورد نیاز استان خوزستان است چرا که در حال حاضر تامین آب مورد مصرف مردم استان به چالشی بزرگ تبدیل شده است اما متاسفانه با توجه به مشکلات موجود مدیران در استان های فلات مرکزی اصرار به توسعه کشاورزی و کاشت محصولات آب بر دارند در صورتی که استان خوزستان سال هاست برای تامین آب مورد نیاز کشاورزان با مشکل مواجه شده و آب مازادی برای انتقال به سایر استان ها وجود ندارد.

وی با اشاره به وضعیت نامطلوب تالاب ها و رودخانه های استان خوزستان می گوید: برای زنده ماندن تالاب ها و رودخانه ها لازم است حقابه آنها تامین شود و اجرای طرح های انتقال آب قطعا بر مشکلات زیست محیطی خوزستان بخصوص پدیده ریزگردها خواهد افزود.

ساری با بیان این مساله که طرح های انتقال آب مسکن هستند و نه راه حل مشکلات آبی کشور به هزینه های گزاف طرح های انتقال آب اشاره می کند و می گوید: در صورتی که از آب بسته بندی برای تامین آب شرب استان های فلات مرکزی کشور استفاده کنیم هزینه های آن از اجرای طرح های انتقال آب کمتر خواهد شد.این عضو از مجمع نمایندگان استان خوزستان در پایان می گوید: با مدیریت صحیح، مصرف بهینه چه در استان های فلات مرکزی و چه در استان های مبدا، تصفیه فاضلاب ها و پساب ها و استفاده مجدد از آنها می توانیم مانع از بروز اختلاف میان استان ها و تخریب بیشتر محیط زیست کشور شویم.

نگار نخلی