ذخیره راهبردی برای یک تمدن

کمی بعدتر و در ابتدای قرن بیستم، نگاه‏ها از وسعت سرزمینی منصرف و به سمت توان صنعتی جلب شد. در این دوره کشورها و تمدن‌هایی قوی‏تر بودند که ابزار صنعتی و توانایی ساخت بالاتری داشتند. نگاهی که حاصل آن، هجوم ویرانگر به طبیعت، تخریب شدید منابع زیست محیطی و شعله‌ور شدن آتش دو جنگ جهانی خانمانسوز بود که در نهایت به جنگ سرد منتهی شد.

پس از جنگ سرد، ایده‏ قدرت نرم و فناوری‌های نوین اطلاعات و ارتباطات، به‌عنوان مولفه‏ اصلی قدرت به‌شمار آمد. می‌توان گفت این دوره به یک معنا تا امروز هم ادامه دارد، اما آیا اوضاع به همین شکل باقی خواهد ماند؟ این روند همین‌طور ادامه می‌یابد؟ ظاهراً نمی‌توان به این پرسش، پاسخ مثبت داد. نشانه‏​های تغییر دوران و جا‏به‏​جایی محورهای قدرت، از هم​‏اکنون آشکار شده است. کمرنگ شدن آنچه نظریه‌پردازان دهه‏ گذشته آن را «شکاف اطلاعاتی» نامیده بودند و... از این حکایت ‏دارد که مولفه​‏های اصلی قدرت در دهه‏های آینده، عناصر و مولفه‏​های دیگری خواهد بود.

از این زاویه می‏توان به هنر پویانمایی، به‌عنوان خالص‏ترین و برجسته‏ترین نمود تخیل آزاد، در بستر اندیشه و بافتار تمدنی نگریست. مولفه‏​های قدرت در آینده‏ نزدیک هرچه باشد، بی‏گمان با تخیل بشری و مرزهای خواست و اراده‏ تمدنی ارتباطی مستقیم و تاثیرگذار دارد. روند تغییر مناسبات قدرت در سه قرن گذشته، ما را به این نقطه می​‏رساند که باور کنیم هرچه از انقلاب صنعتی و دوران نوزایی به سمت وضعیت کنونی حرکت کرده‏ایم، تخیل و آرزوهای بشری نقشی مهم‌تر در خلق و تولید قدرت بازی کرده‏اند. از این منظر، هنرـ صنعت پویانمایی که خود محصول نگرش جدید به انسان و فضای فکری انسان مدرن است، از مهم‌ترین سرچشمه‏​ها و سرآغازهای تخیل در هر فرهنگی به‌شمار می​‏آید.

در آستانه‌ آغاز فعالیت دهمین جشنواره‌ پویانمایی تهران، این پرسش مطرح می‏شود که آیا افکار عمومی، بدنه‏ حاکمیتی و حلقه​‏های فکری معناساز و آینده‌پژوه، آن‌چنان که باید متوجه این مخزن و ذخیره‏ راهبردی برای تولید قدرت در نسل‌های آیند‌ه‌ سرزمینمان هستند؟ آیا پویانمایی، به‌عنوان نخستین و بزرگ‌ترین تجلیگاه و محل عرضه‏ محصولات تخیل و بلندپروازی‏​های یک تمدن ریشه‏​دار همچون تمدن ایرانی ـ اسلامی، به اندازه‏ کافی مورد توجه قرار گرفته است؟

در اینجا به‌دنبال جست‌وجوی پاسخ این پرسش نیستیم، بلکه امیدواریم اهمیت هنر پویانمایی و رخدادهایی همچون این جشنواره در میان هیاهوی امور روزمره و گردنه‏​های سختی که پیشِ روی جامعه‏ بشری و از جمله کشور ما قرار دارد، به فراموشی سپرده نشود و جایگاه تمدنی بین​‏المللی و راهبردی آن، از نظرها دور نماند. بویژه این روزها ایران، میزبان جشنواره‌ای است که صاحبان این هنر اذعان دارند در شمار چند جشنواره برتر انیمیشن در جهان جایگاهی معتبر دارد و جامعه‏ انیمیشن جهان، چشم انتظار آغاز و فرجام آن است.

علیرضاحاجیان‌زاده

مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان