مدارس غیردولتی زیر ذره‌بین نظارت

هر سال نرخ شهریه مصوب مدارس غیردولتی همین موقع‌ها اعلام می‌شود. هفته پیش هم مدیران این مدارس ابلاغیه آموزش‌و‌پرورش را درباره شهریه امسالشان دریافت کردند.

بر اساس این ابلاغیه، نرخ شهریه مدارس غیردولتی برای سال تحصیلی آینده در دوره ابتدایی حداکثر شش میلیون و 200‌هزار تومان، دبیرستان‌های دوره اول هفت‌میلیون و 700 هزار تومان و دبیرستان‌های دوره دوم حداکثر 9 میلیون و 600 هزار تومان است.

منظور از کلمه «حداکثر» در تعیین نرخ شهریه این است که رقم‌های اشاره شده،‌ سقف شهریه قابل پرداخت در هر مدرسه را نشان می‌دهد پس شهریه همه مدارس حتی در یک پایه تحصیلی، ممکن است یکسان نباشد.

به گفته رئیس کمیته امداد به فرض محال تا 12 سال آینده رقم شهریه مدارس غیردولتی همین میزان بماند، خانواده کودکی که از کلاس اول،تحصیل در این مدارس را آغاز می‌کند تا رساندنش به دیپلم باید تقریبا 90 میلیون تومان خرج کند!

شهریه مدارس غیردولتی هنگفت است، اما عجیب این‌است که برخلاف قدیم «بچه‌پولدارها» به این نوع مدارس نمی‌روند و بنا بر اعلام مدیرکل مدارس و مراکز غیردولتی وزارت آموزش و پرورش حدود 60 درصد دانش‌آموزان در این مدارس از قشر متوسط با والدین کارمند هستند.

این رقم به ما می‌فهماند که کارمندان با وجود درآمد پایین، برای استفاده فرزندان‌شان از خدمات آموزشی و پرورشی بهتری که غیردولتی‌ها وعده‌اش را می‌دهند، حاضرند از نیازهای اصلی خانواده چشم بپوشند و هزینه مدرسه رفتن فرزندان‌شان را که گاهی با هزینه هر ترم دکترای دانشگاه آزاد، برابری می‌کند بپردازند اما مشکل این‌است که دقیقا در همین فصل بسیاری از مدارس غیردولتی زیربار همین شهریه‌های سنگین مصوب هم نمی‌روند و آشکارا یا پنهان تخلف و ارقامی نجومی از مردم طلب می‌کنند .

چراغ‌شان از چه جنسی است؟

طبیعی است که والدین هیچ دانش‌آموزی حاضر نیستند نامی از آنها در رسانه منتشر کنیم اما همه دل پری از شهریه‌های هنگفت مدارس غیردولتی دارند. والدین دانش‌آموزی در مقطع دوم متوسطه تعریف می‌کنند که امسال مدرسه از آنها 16 میلیون تومان مطالبه کرده است اما آنها نمی‌توانند شکایتی کنند چون اولا ممکن است مدرسه مناسب دیگری برای فرزندشان پیدا نشود و ثانیا مدرسه یک بهانه دهان پر کن قانونی برای میزان اضافه شهریه‌اش پیدا کرده و به آنها گفته این هزینه برای کلاس‌های فوق‌برنامه است. البته هزینه یک سفر تفریحی داخلی، آزمون‌های آمادگی کنکور و برخی برنامه‌های تفریحی و آموزشی پیش‌بینی نشده جدا از این 16میلیون تومان است.

پدر دانش‌آموزی دیگر در مقطع سوم متوسطه نیز از اضافه شهریه مدرسه فرزندش گله دارد. مدرسه از او 20 میلیون تومان مطالبه کرده است و مثل مدرسه دیگری هشدار داده که هزینه‌های جانبی همچون سفرها و بازدیدها از این رقم جداست.

به اعتقاد او پز این مدرسه عالی است؛ ‌کاتالوگ‌های رنگی برای نمایش دادن به والدین دارند؛ کلاس‌هایشان را متنوع رنگ‌آمیزی کرده‌اند و برای حضور و غیاب دانش‌آموزان از دستگاه‌های الکترونیکی ثبت اثر انگشت استفاده می‌کنند! اما اینها ربطی به کیفیت آموزشی پایین مدرسه ندارد و اگر در منطقه‌شان، مدرسه دولتی مناسب و با کیفیتی وجود داشت حتما فرزندش را به آنجا می‌فرستاد.

او فرزند کوچک‌تر را هم به دبستانی غیردولتی فرستاده است و آنجا هم بیشتر از نرخ مصوب هزینه پرداخته. این هزینه‌ها را از طریق وام تامین کرده است و فعلا زیربار سنگین پرداخت قسط است. او درباره مدرسه فرزند کوچک‌تر هم می‌گوید «روز اولی که می‌خواستم فرزندم را ثبت‌نام کنم، در کلاس‌ها به ما ویدئو پروژکتور و پرده الکترونیک نشان دادند و منظورشان این بود که کیفیت آموزش در این مدرسه بالاست اما هیچ‌کدام از این وسایل حتی یکبار برای فرزندم در کلاس اول استفاده نشد و اکنون فکر می‌کنم برای آموزش خواندن و نوشتن به یک کودک کلاس اولی اصلا نیازی به این تجهیزات نبود.»

این پدر می‌خندد که «در هر دو مدرسه به من گفتند با هزینه مصوب آموزش و پرورش، چراغ مدرسه هم روشن نمی‌شود. نمی‌دانم چراغ این جور مدارس از چه جنسی است؟!‌»

مادر یکی از دانش‌آموزان در مقطع دبستان نیز هفته گذشته 12 میلیون تومان برای ثبت‌نام فرزندش در مقطع ابتدایی هزینه کرده است. این مادر، وکیل است. او بشدت ناراضی است اما برای شکایت از مدرسه اقدامی نمی‌کند چون «مدرسه غیردولتی متخلف باید خیلی ناشی باشند که مستقیما به خانواده‌ای بگویند در حال عدول از شهریه مصوب هستند! آنها به شیوه‌ای دیگر تخلف می‌کنند. روش‌شان هزینه‌تراشی است یعنی فعالیت‌های غیرضروری برای دانش‌آموزان تعریف می‌کنند و به بهانه آنها از والدین پول اضافه می‌گیرند.» به گفته او در این شرایط والدین نمی‌توانند قانونا مدرسه را متهم به تخلف شهریه‌ای کنند در حالی که می‌دانند هزینه‌تراشی مدرسه غیرلازم و توجیهی برای کسب سود بیشتر است.

خانواده‌ها به شورای نظارت شکایت کنند

هم اکنون در ایران حدود 14 هزار مدرسه دولتی وجود دارد که به گفته مرضیه گرد، رئیس سازمان مدارس غیردولتی و توسعه مشارکت‌های مردمی وزارت آموزش‌وپرورش 1.5 میلیون دانش‌آموز در آنها درس می‌خوانند که 11.6 درصد جمعیت دانش‌آموزان در کشور را تشکیل می‌دهند. مسئولیت تعیین شهریه در این مدارس به عهده یک شورای سیاستگذاری است که در آن مسئولان مختلفی از مدیرکل مدارس و مراکز غیردولتی وزارت آموزش و پرورش تا نماینده شورای عالی انقلاب فرهنگی عضو هستند.

حسن مسعودی، مدیرکل مدارس و مراکز غیردولتی وزارت آموزش و پرورش با توجه به سطح آموزش و پرورش، در گفت‌وگو با جام‌جم توضیج می‌دهد که تعیین شهریه مدارس بر اساس فعالیت‌های فوق‌برنامه، فضا و تجهیزات، تخصص و تجربیات معلم‌ها و شرایط منطقه متفاوت است و به همین علت ممکن است دو مدرسه که مقاطع تحصیلی مشابهی را پوشش می‌دهند شهریه یکسانی نداشته باشند. او با این استدلال افزایش شهریه 17 درصدی مدارس غیردولتی را که در برخی رسانه‌ها مطرح شده بود،‌ نادرست می‌خواند.

وقتی درباره انتقادهای والدین از شهریه اضافه برخی مدارس غیردولتی با مسعودی حرف می‌زنیم، ‌می‌پذیرد که ممکن است این مدارس تخلف کنند و به همین علت از برنامه جدید وزارت آموزش و پرورش برای برخورد با این تخلفات می‌گوید «امسال برای دفاع از حقوق خانواده‌ها،‌ در هر منطقه شورای نظارت بر عملکرد مدارس غیردولتی تشکیل می‌شود تا در صورت اعتراض شهریه‌ای،‌ بلافاصله با متخلفان برخورد شود. در گذشته چنین شورایی در مناطق مستقر نبود و مسیر شکایت طولانی تر می‌شد.»

او البته خلأ قانونی در برخورد با هزینه تراشی‌ها را قبول دارد «برخی مدارس به بهانه خوراک و پوشاک و ایاب و ذهاب و فعالیت‌های آموزشی و تفریحی فوق‌برنامه، هزینه‌های کلانی از والدین می‌گیرند. این هزینه‌ها، جدا از هزینه مصوب آموزش و پرورش است و آنها می‌گویند دانش‌آموزان اگر نخواهند می‌توانند در این برنامه‌ها شرکت نکنند؛ اما خودتان می‌دانید وقتی 99 درصد دانش‌آموزان مدرسه در برنامه‌ای اینچنینی شرکت می‌کنند، دانش‌آموزی که جدا مانده سرخورده می‌شود و به همین علت خانواده‌ها بناچار هزینه‌های اضافه را می‌پردازند تا فرزندشان منزوی نشود.»

گرچه وزارت آموزش و پرورش برای تخلفات آشکار شهریه‌ای مدارس غیردولتی چاره‌اندیشی کرده و حتی با 27 مدرسه متخلف در این زمینه برخورد قانونی شده است، اما برای برخورد با هزینه‌تراشی‌های اضافه این مدارس،‌ هنوز راهکاری ندارد و با این حال خانواده‌ها می‌توانند از نامتناسب بودن خدمات مدارس با هزینه‌های فرعی دریافت شده، به شورای نظارت هر منطقه شکایت کنند تا شاید دست‌کم کیفیت خدمات به اصطلاح فوق‌برنامه‌شان با میزان هزینه‌های اضافه‌ای که از والدین دریافت می‌کنند،‌ متناسب شود.

توصیه‌های رهبری درباره مدارس دولتی و غیردولتی

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب به مناسبت هفته‌ معلم در دیدار معلمان و فرهنگیان در تاریخ 13 اردیبهشت 1395 فرمودند: «یک مطلب هم راجع به این مسائل مدارس موجود خودمان عرض بکنم. حالا مساله آموزش‌ و پرورش طبق قانون اساسی و آن‌چنان‌که انسان درست فکر می‌کند، می‌فهمد ، یک مسأله‌ حاکمیتی است؛ معنایش این نیست که حتما همه‌ بارَش باید بر دوش دولت باشد؛ لکن دولت باید در مساله‌ آموزش‌وپرورش نقش‌آفرینی کند. این که ما مدارس دولتی را مدام تبدیل کنیم به غیرانتفاعی، معلوم نیست خیلی این یک کار پخته‌ درستی باشد؛ حالا اسمش مدارس غیرانتفاعی است، اما بعضی از اینها مدارس انتفاعی است، نه غیرانتفاعی؛ با آن شهریه‌های کذایی که شنیده‌ام از بعضی‌ها می‌گیرند. سطح مدارس دولتی را بالا ببریم تا رغبت خانواده‌ها به این مدارس بیشتر بشود.»