گیاهان دارویی سکوی اشتغال آذربایجان شرقی

به گزارش جام‌جم، کارشناسان معتقدند گیاهان دارویی در همه مراحل اعم از تولید، فرآوری، فروش و صادرات یک نگرش چند بخشی لازم دارند، اما استفاده از ظرفیت آنان همچنان سردرگم بوده و برای شتاب‌بخشیدن به روند توسعه نیازمند مرکز واحدی جهت حمایت از سرمایه‌گذاری در این بخش در استان هستیم.

به‌زعم کارشناسان، آذربایجان شرقی با برخورداری از گونه‌های متنوع گیاهان دارویی می‌تواند در زمینه ایجاد اشتغال و تحقق اقتصاد مقاومتی گامی مهم بردارد و به قطب تولید وصادرات این گیاهان تبدیل شود. لذا سرمایه‌گذاری و سیاستگذاری واحد در این زمینه ضروری است.

به گفته آنان، ایجاد اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان گیاهان دارویی، ایجاد بانک‌ ژن و ایجاد مرکز فراوری گیاهان دارویی برای نگهداری و تکثیر آنها در آذربایجان‌شرقی از‌جمله مهم‌ترین راهکارهایی هستند که باعث می‌شوند علاوه بر برون‌رفت از مشکلات کنونی، گیاهان دارویی به توسعه گردشگری سلامت در استان منجر شوند.

ابوالفضل شکوری، مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌شرقی در این باره می‌گوید: استان آذربایجان شرقی با داشتن 450 گونه گیاه دارویی یکی از غنی‌ترین استان‌ها در سطح کشور است که این میزان در حدود 25درصد گونه‌های شناسایی شده استان است و اگر بتوانیم از این فرصت به‌نحو مطلوب استفاده کنیم حتی می‌توان این استان را به یکی از قطب‌های تولید و صادرات این نوع گیاهان تبدیل و زمینه اشتغال هزاران جویای کار را فراهم کنیم.

وی می‌افزاید: از گونه‌های مهم و کمیاب گیاهان دارویی موجود در استان می‌توان به بابونه، مرزه، پونه، آویشن،کاکوتی، مریم‌گلی، خار مریم، علف چای، گل انگشتانه، پولک، علف مار و انواع گونه‌های درختچه‌ای و درختی مانند قره قات، زغال اخته، سماق، نسترن وحشی، تمشک، بادام تلخ، سنجد تلخ و... که مشابه آن در نقاط بسیار کمی از کشور دیده می‌شود و حتی برخی از آنها منحصر به این استان است، اشاره کرد.

مهم‌ترین چالش‌ها

این مقام مسئول با اشاره به چالش‌های موجود در بخش کشاورزی گیاهان دارویی اظهار می‌کند: کمبود دانش فنی کشت و تولید گیاهان دارویی، کمبود نیروی متخصص در سطوح عالی و در سطح کارشناسی، نبود بذر و نهال استاندارد، نبود ماشین‌آلات برداشت و فرآوری گیاهان دارویی، عدم ریسک‌پذیری کشاورزان برای محصولات جدید و عدم‌تخصیص تسهیلات بانکی برای توسعه گیاهان دارویی از جمله چالش‌های موجود در بخش کشاورزی گیاهان دارویی است.

امید علیزاده‌جعفری، کارشناس گیاهان دارویی جهاد کشاورزی استان نیز معتقد است: هر شهرستان و منطقه‌ای در استان برای پرورش گیاهان دارویی خاصی مستعد بوده و برخی از این گیاهان که قابلیت صادراتی بالایی داشته و در حوزه اقتصادی و سلامت از اهمیت زیادی برخوردارند، در برنامه‌ریزی‌های کلان جایگاهی شایسته داشته و با تولید و فرآوری مناسب می‌توان زمینه صادرات و ارزآوری به کشور را فراهم کرد.

وی افزود: برخی از این گونه‌ها از لحاظ تنوع ژنتیکی، اسانس و ترکیب موجود منحصربه فرد هستند که از جمله آنها می‌توان به قره قات، زالزالک، سماق، انواع میوه‌های جنگلی از جمله آلوی وحشی، انار و گلابی وحشی، سیب وحشی، آلوچه، گیلاس وحشی، نسترن وحشی و ... اشاره کرد.

وی افزود: هرچند در زمینه تولید برخی گیاهان دارویی در استان صاحب برند هستیم، اما متاسفانه سرمایه‌گذار و حمایت‌کننده کافی نداریم تا این محصولات را در سطح جهانی مطرح کنیم.

به فکر بازاریابی باشیم

از سوی دیگر، سعید شبستری، معاون سیاسی و امنیتی استاندارآذربایجان شرقی نیز از سهم پایین این استان در صنعت گیاهان دارویی انتقاد کرده و می‌گوید: با توجه به این‌که این استان 25 درصد از انواع گونه‌های گیاهان دارویی کشور را در خود جای داده است، باید بیش از این در صنعت گیاهان دارویی فعال باشد.

وی ادامه می‌دهد: البته علاوه بر صادرات این محصول باید به فکر بازاریابی مناسب آن در بازار داخل هم باشیم، چرا که با رواج‌یافتن استفاده از این گیاهان، میزان استفاده از داروهای شیمیایی نیز پایین می‌آید.

این مقام استانی می‌افزاید: تولید و بهره‌برداری از این گیاهان در یک طرف قضیه قرار دارد، اما باید از سوی دیگر شاهد فرهنگسازی استفاده درست از گیاهان باشیم.

وی با اشاره به تشکیل ستاد فناوری گیاهان دارویی در سطح کشور و به دنبال آن آذربایجان شرقی تصریح می‌کند: با تشکیل این ستاد، تحول بزرگی را در زمینه تولید گیاهان دارویی شاهد خواهیم بود.

شبستری می‌افزاید : در ستاد فناوری گیاهان دارویی به دنبال زراعی سازی این محصولات هستیم تا تولید و کیفیت و کمیت آن به دست کشاورزان خودمان باشد و تنها به این صورت است که می‌توان این محصولات گیاهی را به شکل مقرون به صرفه‌ای وارد بازار کرد.

صادرات فله‌ای

موسی یزدان‌پناه، معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان شرقی درخصوص صادرات گیاهان دارویی از استان اظهار می‌کند: صادرات گیاهان دارویی از استان به خارج به دو‌روش فله‌ای و بسته‌بندی شده صورت می‌گیرد که در روش فله‌ای باتوجه به این که بسته‌بندی کالابه عهده کشورهای واردکننده است، بهره‌بردار با قیمت بسیار پایین مجبور به فروش تولیدات خود می‌شود که اگر همین کالا به صورت بسته‌بندی شده و با مهر استاندارد به خارج صادر شود با قیمت بالاتری به فروش می‌رسد.

وی می‌افزاید: هرچند سازمان جهاد کشاورزی و منابع طبیعی استان در حفظ و تولید گیاهان دارویی می‌توانند موثر باشند، اما در مقوله بازاریابی و عرضه محصولات تولید شده همکاری دیگر ادارات چون صنایع و معادن، استاندارد، بازرگانی و... با بهره‌برداران ضروریست؛ چرا که بعضی مواقع تولیدکننده بعد از تولید محصول قادر به فروش کالای خود نبوده و به همین دلیل متضرر می‌شود.

سعیده دلال‌علیپور

جام‌جم تبریز