رسانه‌ها و رئیس‌جمهور آمریکا

در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا که از نظر مالی پرهزینه‌ترین و از نظر تشکیلاتی پیچیده‌ترین در جهان است کاندیداها دو هدف همزمان را از طریق تشکیلات انتخاباتی خود دنبال می‌کنند که کاملا نهادینه شده و رایج است. بخش‌هایی از تشکیلات که مسئول جمع‌آوری اطلاعات منفی درخصوص تمامی جنبه‌های زندگی کاندیدای رقیب هستند از تمامی منابع اجتماعی و مالی در اختیار استفاده می‌کنند که «کثافت» در رابطه با کاندیدای حزب مخالف جمع‌آوری ‌کنند. از سوی دیگر بخش‌هایی از تشکیلات انتخاباتی مسئول ترسیم یک تصویر مطلوب و معتبر از کاندیدای حزب خود می‌گردند. در طول مبارزات سال 2016 کاندیداهای دو سوی گسل سیاسی تاکید را بر این قرار دادند که ترسیم یک تصویر زننده از حریف انتخاباتی خیلی کارآمدتر از برجسته ساختن ویژگی‌های مثبت خود می‌باشد.

چنین نگرشی از سوی دو کاندیدا باعث شد که سیاست تخریب شخصی از چنان اولویت و سطحی برخوردار شود که در تاریخ مدرن انتخاباتی غیرقابل مقایسه تلقی شود. پس از پیروزی کاندیدای حزب جمهوریخواه گروه‌های مرجع طرفدار حزب دموکرات و نهادها و مجموعه‌های سازمانی که ارزش‌های لیبرال را لنز تحلیلی و توصیفی خود قرار داده اند پذیرش نتیجه انتخابات را چه از نظر ایدئولوژیکی و چه از نظر فردی غیرقابل قبول یافتند. از این زمان است که «کثافت» پرتاب کردن به سوی کاندیدای رقیب که ویژگی مبارزات انتخاباتی است از20 ژانویه سال 2017 به گفتمان رایج در آن بخشی از جامعه تبدیل شد که نهادها و سمبل سویی از گسل است که برای دونالد جان ترامپ مشروعیت حضور در کاخ سفید را قائل نیستند. آنچه این معادله را مشکل‌دار کرد نکته‌ای است که مرتبط به اعتبار و تداوم جامعه مدنی است.

رسانه‌ها در اشکال نوشتاری، دیداری و شنیداری آن از مهم‌ترین ارکان جامعه باز و آزاد هستند. رسانه اطلاع‌رسانی و نقد را سرلوحه فعالیت‌های خود قرار می‌دهد تا از یک‌سو توجه را معطوف به معضلات اجتماعی و از سویی دیگر صاحبان ثروت و قدرت را در جایگاه پاسخگویی به اقدامات خود قرار دهد. کثیری از رسانه‌های جریان اصلی امروزه بالاخص پس از پایان انتخابات در مسیری حرکت کرده‌اند که چالش جدی برای پویایی و سلامت جامعه مدنی آمریکا به صحنه آورده است. در فرآیند اطلاع‌رسانی این لنزهای ارزشی و اولویت‌های تشکیلاتی رسانه است که نقش کلیدی را در اولویت بخشیدن به موضوعات و اطلاعات در برابر را بازی می‌کنند. پس رسانه‌های همسو با ارزش‌های محافظه‌کار اطلاعاتی را برجستگی می‌بخشد که وجاهت برای ایده‌های آنان به‌بار آورد و رسانه‌های همسو با ارزش‌های لیبرال هم اطلاعاتی را در اولویت پوشش قرار می‌دهند که نشانگر اعتبار ایده‌های مطلوب نظر آنان است. اما آنچه امروزه در آمریکا فراوان به چشم می‌آید این نکته است که اطلاع‌رسانی در میان رسانه‌های مطرح جریان اصلی جای خود را تا حدود فراوانی به پخش اکاذیب با نیت تخریب داده است. هدف اطلاع‌رسانی که اساسا از ورای لنزهای تئوریک و ارزشی تجلی می‌یابد ارتقای آگاهی شهروندان در خصوص معضلات اجتماعی و مساعد نمودن فضای اجتماعی برای فعال شدن شهروندان در راستای استحکام بخشیدن به جامعه مدنی است. کارویژه رسانه با حزب سیاسی و فعال سیاسی فراوان متفاوت است. فعالین سیاسی و کاندیداهای حزبی هدفشان کسب قدرت است تا بتوانند سیاست‌های خود را در اجتماع در چارچوب منافع حزبی و تشکیلاتی پیاده سازند.

رسانه وظیفه‌اش کمک به ارتقای ارزشی جامعه و آگاه ساختن شهروندان به کاستی‌های اجتماعی و از سویی دیگر نقد عملکرد صاحبان قدرت و ثروت است. فعال سیاسی تخریب را در راستای تحقق اهداف خود در تمامی ابعاد قانونی آن ماموریت خود قرار می‌دهد در حالی‌که وظیفه رسانه دادن آگاهی به شهروندان برای اصلاح خود و نظارت بر قدرتمندان اجتماعی است. اکثر رسانه‌های جریان اصلی در آمریکا امروزه در نقش احزاب و فعال سیاسی ظاهر شده‌اند که این به دو پارگی وسیع‌تر و عمیق‌تر جامعه منجر شده است. اما هزینه مهم‌ترو خسارت نهادینه‌تر این که اعتبار رسانه‌ها به حدی تنزل یافته که وجاهت مدنی خود را از دست رفته و شهروندان را بی‌اعتماد به خود یافته‌اند. این واقعیت منجر به این شده که شهروندان کلیدی‌ترین رسالت رسانه یعنی نقد صاحبان قدرت را دیگر اعتمادی قائل نباشند.

دکتر حسین دهشیار

استاد دانشگاه علامه طباطبایی