فضای مجازی و رسوب خبرهای منفی در افکار عمومی

امروز مثل گذشته نیست که تکه روزنامه پیچیده شده دور سبزیجات هم غنیمت باشد و مردم با ولع آن را بخوانند، حتی اگر هفته‌ها از تاریخ چاپ آن روزنامه گذشته باشد. حالا داستان فرق کرده است. امروز در اولین فرصت پس از دسترسی به اینترنت، در شبکه‌ها و کانال‌های خبری به دنبال تازه‌ترین اخبار و رویدادها می‌گردی و این از خاصیت فضای مجازی عصر ماست، اما همین دسترسی بیش از حد هم تبعاتی دارد که نمی‌توان براحتی از کنار آن گذشت.

در گذشته اخبار حوادث قاطبه جامعه را متاثر نمی‌کرد و امروز از خاصیت فضای مجازی و بویژه تلگرام است که در کمترین زمان ممکن، خبرها یک کلاغ چهل کلاغ می‌شود و شهر، کشور و دنیا خبردار می‌شوند. شاید بتوان گفت اخبار شادی‌آفرین امروز کم شده و این اخبار در مقابل انبوه خبرهای تلخ بسرعت رنگ می‌بازند، اما اکنون چیزی که باید به آن توجه داشت این است که چگونه مصرف‌کننده اخبار و اطلاعات باشیم. در واقع انتشار اخبار حوادث امروز خود به تنهایی خیلی از اقشار جامعه را تحت تاثیر قرار داده است. با توجه به این که افراد با داشتن یک گوشی هوشمند و دسترسی به اینترنت، هم مصرف‌کننده و هم تولیدکننده اخبار هستند، آیا صلاح است در جامعه جوان ما کودکان و نوجوانان و حتی بزرگسالان هر خبری را ببینند و بسرعت همان را در طیف وسیع‌تری منتشر کنند؟ آیا از انتشار اخبار تلخ به دنبال سرگرمی هستیم یا می‌خواهیم دیگران را به نوعی متاثر کنیم؟

اینجاست که جامعه‌شناسان و روان‌شناسان در کنار نخبگان حوزه رسانه باید وارد شوند و راهکارمناسب ارائه کنند، چراکه اگر شاهد تاثیرات مخرب و اثرات منفی اخبار و وقایع تلخ در کوتاه‌مدت نباشیم، بدون تردید در بلندمدت می‌تواند به روح و روان جامعه آسیب بزند و آرامش عمومی را سلب کند.

هر چند پیگیری مطالبات و به سرانجام رساندن ماجراهای تلخ و تکان‌دهنده در جامعه از سوی دستگاه قضایی و انتظامی خود به خود، بخش عمده‌ای از آرامش روانی را به جامعه بازمی‌گرداند، ولی کمک کردن به کل جامعه که امنیت و آرامش روانی آن خدشه‌دار نشود کاری بس بزرگ است که همت همه دست‌اندرکاران و متولیان امر را می‌طلبد.

یکی از عوارض رسانه‌های مجازی تولید بیش از حد اطلاعات است که فرصت فکر کردن را از مخاطب سلب می‌کند. در عین حال حجم بسیاری از اطلاعات تولید شده غیرضروری است که چه بسا مخاطب را گیج و منحرف می‌کند.

نیل پستمن، استاد فقید ارتباط جمعی می‌گوید: اطلاعات به نوعی زباله تبدیل شده اند و خود ما جمع‌کننده زباله شده ایم و مساله اصلی این است که چگونه در مورد این که کدام اطلاعات بااهمیت و مرتبط است تصمیم بگیریم و چگونه از شر اطلاعات غیرضروری راحت شویم. در احساسی و عواطفی بودن مردم ما تردیدی نیست. اخبار تلخ و حوادثی بر روح و روان آنها تاثیر منفی و مخرب می‌گذارد و در بسیاری مواقع زندگی آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. درخصوص این که با اخبار و اطلاعات مختلف و بخصوص حوادث تلخ چگونه برخورد کنیم و چگونه از اخبار و اطلاعات فضای مجازی بهره ببریم همان طور که گفته شد باید آسیب‌شناسان اجتماعی در کنار متخصصان رسانه و روان‌شناسان اجتماعی ورود پیدا کنند و این نشان از اهمیت این موضوع دارد و با توجه به این که جامعه ما جامعه‌ای شاد نیست، اندک خوشی‌ها و شادی‌ها نیز به محاق نرود.

باید چاره‌ای اندیشید و راهکاری تدبیر کرد که جنبه آگاهی و اطلاع‌رسانی اخبار و به دنبال آن درس گرفتن از اخبار حوادث، باید پررنگ‌تر از آن باشد که نیمه تلخ و گزنده آن نشاط جامعه را مورد هدف قرار بدهد و چه بسا هزینه‌های هنگفت و جبران‌ناپذیری را تحمیل کند.

امیررضا بشیرنژاد

کارشناس رسانه