استاندار قزوین
به گزارش جام‌جم، زلزله شش ریشتری فروردین، سفیدسنگ خراسان رضوی و زمین‌لرزه مهیب ماه گذشته کرمانشاه و تخریب‌ها و خسارات مالی و جانی وسیعی که برجای گذاشتند، بار دیگر لزوم شناخت دقیق نقاط حادثه‌خیز کشور و به کارگیری تمهیدات لازم قبل از روی دادن حادثه و به منظور جلوگیری از خسارت‌های احتمالی را گوشزد کرد؛ هشداری از جانب طبیعت تا بدانیم و باور کنیم که کشورمان روی بستری از گسل‌های فعال و نیمه‌فعال قرار دارد و خطر بیخ گوشمان تا حواسمان باشد که تاریخ تکرار می‌شود و بم، رودبار، طبس، کرمانشاه و ... دوباره خواهد لرزید. از یاد نبریم که بناهای سست و فرسوده، خانه‌های قدیمی و غیراستاندارد، کم‌بنیه‌ترند و پایشان لرزان‌تر؛ خانه‌هایی که شمارشان در کشورمان بی شمار است و درقالب بافت فرسوده و تاریخی و غیراستاندارد حاشیه شهرها ادامه حیات می‌دهند؛ مثل بافت‌های فرسوده و تاریخی و سست بنیاد شهرهای زلزله خیز استان زنجان.
گسل‌های خطرناک زنجان
مطالعات نشان می‌دهد بیشتر مناطق استان زنجان روی گسل واقع شده که مهم‌ترین آنها دو گسل معروف و متقاطع زنجان و سلطانیه است و بیشترین خطر هم از سمت گسل سلطانیه متوجه شهرهای ابهر و خرمدره است. این گسل‌ها خوشبختانه فعلا خاموش و غیرفعالند، اما اگر تنشان به تن گسل‌های لرزان استان‌های همجوار بخورد و فعال شوند (مثل سال 1369)، قدرت تخریبی هفت ریشتری‌شان دور از واقع و تصور نیست. 27 سال پیش منجیل در نزدیکی شهر رودبار در استان گیلان و در شمال غرب استان زنجان در ناحیه طارم لرزید و لرزش‌های مهیبش تا شعاع صدکیلومتری از کانون زلزله، موجب خسارات جانی و مالی فراوان شد؛ یعنی نزدیک به 35 هزار کشته و 60 هزار نفر مجروح و 500 هزار بی‌خانمان که البته بخش زیادی از این خسارات مالی و جانی مربوط به استان زنجان بود.
حالا احتمال جابه‌جایی و درهم پیچیدن دوباره گسل‌های استان‌های همسایه چون آذربایجان‌غربی، گیلان، کردستان، قزوین، همدان، اردبیل و آذربایجان‌شرقی که همگی فعال است یا حتی گسل‌های خود زنجان، این نگرانی را ایجاد کرده که برفرض وقوع چنین رخدادی که خارج از اراده بشری است، آمادگی برای کاهش تبعات ویرانگر این زلزله‌ها در استان زنجان وجود دارد یا نه؟ کارشناسان می‌گویند اگر نکات فنی و استاندارد در ساخت و سازها و ساختمان‌سازی‌ها رعایت شود، با همه آنچه گفته شد، خطر چندانی آبادی‌ها و مردمان این خطه را تهدید نمی‌کند. گرچه هم‌اکنون بیشتر واحدهای مسکونی در سکونت‌گاه‌ها و بافت ناکارآمد شهری بدون توجه به اصول مهندسی احداث شده‌اند.
511 هکتار بافت فرسوده فقط در یک شهر
آمارها می‌گوید، فقط شهر زنجان اکنون 511 هکتار بافت فرسوده دارد که بیشتر در محدوه تاریخی واقع شده و از این میزان 178 هکتار آن در سکونت‌گاه و بافت ناکارآمد قرار دارد. البته مدیرکل مدیریت بحران استان زنجان درباره وضعیت این شهر می‌گوید: بررسی‌ها نشان می‌دهد واحدهای مسکونی شهر زنجان که تا آخر دهه 60 ساخته شده‌اند در برابر زلزله آسیب‌پذیرتر و واحدهایی که بعد از سال 80 ساخته شده‌اند، در برابر زلزله‌ای تا قدرت 7/5 ریشتر مقاوم هستند.
صفی‌الله کرامتی می‌افزاید: بر این اساس، زلزله بافت‌های فرسوده شهرهای زنجان، ابهر، خرمدره و قیدار را تهدید می‌کند و توجه و برنامه‌ریزی برای نوسازی این واحدها ضروری است. به گفته وی، هم‌اکنون شهرداری و کمیسیون ماده 5 تسهیلاتی برای نوسازی بافت‌های فرسوده در نظر گرفته‌اند و در این میان البته مشارکت مردم می‌تواند در تسریع روند نوسازی موثر باشد.
مدیرکل مدیریت بحران استان زنجان با اشاره به مناطق حاشیه‌نشین شهر زنجان شامل اسلام‌آباد، نجف‌آباد، خان‌دره (کوی وحدت)، سایان، شهدا، گولجیک آباد و فاطمیه می‌گوید: بیشتر واحدهای این مناطق غیرمجاز ساخته شده‌اند و در صورت وقوع زمین‌لرزه، احتمال تخریب و تلفات جانی بسیار بالاست.
32هزار مسکن روستایی غیرمقاوم
محسن یگانه، مدیر مسکن اداره‌کل راه و شهرسازی استان زنجان نیز می‌گوید، گرچه کیفیت و مقاومت ساختمان‌های شهری استان در برابر زلزله در مقایسه با واحدهای روستایی وضعیت بهتری دارد، اما به طور قطع نمی‌توان گفت واحدهای مسکونی در شهر زنجان تا چه میزان در برابر زلزله مقاومند.
در همین حال سجاد صنعتی‌منفرد، مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان زنجان، تعداد واحدهای مسکونی روستایی را در استان زنجان 82 هزار و 435 واحد اعلام کرده و می‌افزاید: گرچه تا سال 84 بیش از 11 هزار واحد روستایی مقاوم‌سازی شد، اما همچنان 32 هزار و 493 واحد روستایی غیرمقاوم است.
نقشه گسل‌ها را دادیم؛ اقدام کنید!
عبدالرضا قدس، استاد زمین‌شناسی و زلزله‌شناس برجسته ایران به نوعی با مسئولان استان زنجان اتمام حجت می‌کند که نقشه نقاط زلزله‌خیز استان زنجان توسط تیم تحقیقاتی مطالعه، تهیه و به تمام مسئولان مربوط به این استان اطلاع‌رسانی شده تا در صورت نیاز اقدامات لازم انجام گیرد.
استاد دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان با بیان این‌که در زمینه زلزله تحقیقات مطلوبی در استان انجام و طی سه سال (92 تا 94 ) بیش از 40 ایستگاه لرزه‌نگاری موقت در استان فعال شده است، می‌گوید: طبق تحقیقات، بیشترین زلزله‌ها در دره طارم اتفاق می‌افتد. گرچه گسل شمال زنجان که پرخطر بوده و به عنوان مهم‌ترین تهدید برای شهر زنجان شناخته شده، اما توسط شبکه جی.پی.اس و با مدیریت دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان از شهریور امسال به طور مرتب پایش می‌شود.
به گفته این کارشناس، دو گسل زنجان و سلطانیه مهم‌ترین تهدید شهر زنجان به شمار می‌روند. بر این اساس اگر گسل شمال شهر زنجان شکسته شود، تمام طول گسل (به طول 65 کیلومتر) می‌تواند یک زلزله با بزرگی 2/7 در مقیاس ریشتر تولید کند. گسل سلطانیه نیز از جنوب شهر زنجان تا شهر سلطانیه ادامه دارد که بیشترین خطر از سمت گسل سلطانیه متوجه شهرهای ابهر و خرمدره خواهد بود.
فاطمه مرادزاده
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد
