کُردها به فساد و ناکارآمدی بارزانی‌ها معترضند

از دیدگاه شما، دلایل اتفاقات اخیر اقلیم کردستان چیست؟

در این منطقه، جناح مسعود بارزانی مدت‌ها قدرت را در دست داشت و این گروه که دولت را در اختیار داشتند به شکلی جدی به فساد متهم بودند و عملا در راستای منافع اقتصادی گروه خودشان و سران حزب دموکرات فعالیت می‌کردند و به مسائل و مشکلات جامعه بی‌توجه بودند و مطرح کردن بحث همه‌پرسی از سوی آنان نیز در واقع سرپوشی بر ادامه فعالیت دولت غیرقانونی بارزانی بود؛ چراکه این دولت بیش از دو سال بود که به شکل غیرقانونی به فعالیتش ادامه می‌داد. در واقع همه‌پرسی به نوعی سرپوش گذاشتن بر قانون‌شکنی‌ها و ناکارآمدی‌های دولت بارزانی بود.

تیم بارزانی توقع داشتند بحث همه‌پرسی، استقلال اوضاع را به سمتی ببرد که نه تنها ادامه حضور غیرقانونی خود در قدرت را سرپوش بگذارند بلکه سردمدار و ناجی خلق کرد هم محسوب شوند، اما شکست مساله استقلال اقلیم، باعث شد اولا احزاب مخالف مثل حزب تغییر و احزاب اسلامگرا دیدگاه‌ها و نقدهایشان را مطرح کنند و ثانیا مردم که درگیر مشکلات اقتصادی هستند و به ناکارآمدی دولت معتقدند، اعتراضاتشان را به شکل خیابانی نشان بدهند.

وضعیت بد معیشتی در چند ماه اخیر پس از رفراندوم به‌وجود آمد یا در سال‌های اخیر وجود داشته است؟ به هر حال دولت اقلیم سال‌ها نفت را می‌فروخت و درآمد داشت، با این درآمدها چه کرد؟

درآمدهای نفتی عمدتا نه برای بهبود وضع مردم یا سرمایه‌گذاری برای توسعه اقلیم بلکه در حوزه فساد اقتصادی حلقه بارزانی هزینه می‌شد. با کاهش قیمت نفت و ایجاد مشکل در فروش نفت، پیش از مساله رفراندوم، در دو سال اخیر اقلیم با مشکلات جدی اقتصادی مواجه شد و همین موضوع به ناکارآمدی ساختار حاکم بر اقلیم دامن زد و عملا وضعیت اقلیم و وضعیت معیشتی بسیاری از مردم در طول دو سال گذشته دچار ضعف شد.

همه این مشکلات دست به دست هم دادند و وقتی فشارهای اقتصادی افزایش پیدا کرد و مساله رفراندوم هم پیش آمد کاسه صبر مردم لبریز شد و آنها برای بیان اعتراض‌هایشان به خیابان‌ها ریختند. هرچند بارزانی کنار کشید، اما امور را به پسرش سپرد که یعنی مجموعه بارزانی همچنان قدرت را در اختیار داشتند و شماری از مبارزان را کشتند و مجروح کردند و همین سرکوب‌ها خشم مردم را بیشتر کرد تا سرانجام نخست‌وزیر عراق خواستار برخورد مناسب مقامات اقلیم با معترضان شد. باتوجه به طولانی شدن بقای تیم بارزانی در قدرت دیگر زمان کنار رفتن این گروه رسیده است. از سوی دیگر احزاب مخالف همچون گوران و اتحادیه میهنی و دیگر احزاب هم طالب قدرت بیشتر هستند. در نتیجه کنار رفتن گروه بارزانی آنها منافع دارند و به نظر می‌رسد در این اعتراضات هم دخیل باشند.

هم‌اکنون مردم دفاتر احزاب مختلف را در شهرهای مختلف آتش زده‌اند. این وضعیت را چگونه تحلیل می‌کنید؟ آیا این رفتار نشان نمی‌دهد که مردم با احزاب هم مشکل دارند؟

بخشی از جامعه بشدت درگیر مشکلات اقتصادی شده‌اند و مقامات اقلیم را نسبت به مشکلات اقتصادی خودشان بی‌تفاوت دیده‌اند و وقتی اعتراض صورت می‌گیرد شاید مردم چندان میان احزاب تفکیک قائل نشوند. حالا که قرار است چرخش قدرت صورت بگیرد طبیعتا شماری از احزاب موجود به قدرت می‌رسند.

آیا دولت مرکزی می‌تواند در این غائله دخالت کند؟

دولت مرکزی خواستار رفتار مناسب با معترضان شده است، اما ساز و کاری برای پادرمیانی در این مساله ندارد، مگر آن که بخواهد نیروهای ارتش یا پلیس فدرال را برای حمایت از مردم معترض وارد اقلیم کند که این تصمیم هم مشکلاتی را به دنبال خواهد داشت. به هر حال اداره اقلیم به دولت اقلیم سپرده شده است و دولت مرکزی نفوذی بر این منطقه ندارد و سخنان عبادی هم نوعی درخواست محسوب می‌شود، نه دستور.

نیچروان بارزانی، ‌نخست‌وزیر اقلیم گفته است دولت پای میز مذاکره نمی‌آید. به نظرتان علت چیست؟

مذاکره با دولت مرکزی فساد مالی و ناکارآمدی دولت بارزانی را حل نخواهد کرد. اگر دولت مرکزی پای میز مذاکره بیاید، قرار است درباره سرنوشت اقلیم گفت‌وگو کند، نه مشکلاتی همچون فقر مردم و بیکاری‌شان.

یکی از مشکلاتی که مسئولان اقلیم به آن اشاره می‌کنند، بلوکه شدن پول‌ها و سرباز زدن دولت مرکزی از پرداخت درآمد کارمندان است.

این مساله مربوط به چند ماه اخیر است، اما باید دید در سال‌های اخیر چه رخ داده است. در گذشته این گونه نبوده، مردم معترض امروز می‌پرسند در هشت سال گذشته در آمد‌های کلان اقلیم صرف چه فعالیت‌هایی شده است؟ صرف سرمایه‌گذاری؟ صرف زیرساخت‌ها؟ صرف توسعه خدمات؟ پاسخ به همه این پرسش‌ها منفی است و مردم می‌خواهند از سرنوشت این درآمدها با خبر شوند. اقلیم از دولت مرکزی هم کمک مالی ‌گرفته است. این درآمدهای قابل توجه به حساب‌های اختصاصی تیم بارزانی رفته است.

فکر می‌کنید انتخابات بتواند این اعتراضات را آرام کند و به سمت مذاکره پیش ببرد؟

اگر تیم بارزانی وارد انتخابات شود، احتمال شکستش بسیار بالاست. سپس ما احزاب رغیب را داریم که منطقی‌تر وارد شده‌اند و مثل بارزانی افراطی عمل نمی‌کنند و بعید نیست با دولت مرکزی هم به توافق برسند.

با توجه به اختلافات میان حزب اتحادیه میهنی و حزب دموکرات کردستان، ممکن است چالش جدیدی در اقلیم کردستان به‌وجود بیاید؟

بعید است تیم بارزانی شانسی داشته باشد. در دوره‌های گذشته حزب تغییر یا گوران و احزاب اسلامگرا پایگاه داشته اند و حذف بارزانی که بهبودی در اقلیم ایجاد نکرده است، فرصت را به احزاب دیگر می‌دهد. این احزاب اگر به قدرت برسند، احتمال توافق‌شان با دولت مرکزی بیشتر است.

در اربیل هم تنوع آرا وجود دارد یا بیشتر طرفدار حزب دموکرات هستند؟

آرا بسیار متنوع است. در دوره‌ای بارزانی با توجه به کاریزمایی که داشت، توانست اکثریت را در اختیار بگیرد، اما این اکثریت مطلق نبود، نسبی بود و رقبای حزب دموکرات نیز رای قابل توجهی داشتند.

کمیل انتظاری