آلودگی آب در «جـم»؟

این روزها آسیب دیدن و نیمه جان شدن هزاران قطعه ماهی رودخانه گلوبردکان بخش ریز شهرستان جم دراستان بوشهر خبر از احتمال تکرار فاجعه‌ای زیست‌محیطی برای انسان‌ها وآبزیان می‌دهد؛ فاجعه‌ای که ظاهرا به‌دلیل تخلیه پساب‌های یک پالایشگاه دراین رودخانه اتفاق افتاده و کارشناسان درباره اثرات سوء آن هشدار می‌دهند.

به گزارش جام‌جم، از حدود ده روز پیش تاکنون رودخانه جنگل گلوبردکان بوشهر، هزاران ماهی خود را از دست داده است. این اولین بار نیست که آبزیان رودخانه‌ای در شهرستان جم اینچنین تلف می‌شوند . اواخر مرداد امسال نیز حدود 5000 ماهی در رودخانه روستای تنگ حنای جم حیات خود را از دست دادند؛ رویدادی که مقامات استان بوشهر علت آن را ورود پساب‌های پالایشگاه گاز فجر جم به رودخانه دانستند.

ظاهرا پنج ماه بعد و در دی‌ماه جاری، آن داستان نه‌چندان قدیمی دوباره تکرار شده است.این بار نیز مرگ غیرطبیعی هزاران ماهی، ساکنان همجوار رودخانه گلوبردکان را شوکه کرده و تمامی نگاه‌ها به پالایشگاه گاز فجرجم که در 11 کیلومتری مرکز بخش ریز و 15 کیلومتری رودخانه گلوبردکان واقع شده خیره است .

ساکنان همجوار رودخانه و بخش ریز که حدود 15 هزار نفر هستند از مرگ ومیر ماهیان، نگران سلامت آب آشامیدنی خود نیز شده‌اند. آنان بیم آن را دارند که پساب‌های خطرناک پالایشگاه گاز فجرجم پس از عبور از سفره‌های زیرزمینی شهرها و روستاهای بخش ریز، عوارض خطرناک خودرا در چندین کیلومتر پایین تر و در رودخانه جنگل گلوبردکان نشان داده باشند. چرا که آب شرب بخش ریز شهرستان جم از منابع آب‌های زیرزمینی همان بخش تامین می‌شود و رودخانه جنگل گلوبردکان فقط پنج کیلومتر پایین تر از چاه‌های آب شرب بخش ریز است که در این صورت پساب‌ها ابتدا از آبهای شرب گذر کرده و سپس وارد رودخانه شده است، به همین دلیل است که اهالی دست به دامن مسئولان شده‌اند تا از این فاجعه زیست‌محیطی که می‌رود محیط زندگی آنان را نیز دگرگون کند، جلوگیری کنند.

مطالعات متعدد، اثبات کرده

سخنگو و نایب رئیس شورای اسلامی استان بوشهر با اشاره به این‌که آلوده شدن آب‌های سطحی بخش ریز در شهرستان جم بوشهر توسط پساب‌های پالایشگاه گاز فجر جم بی‌سابقه نیست و قبلا تحقیقاتی نیز صورت گرفته که این موضوع را به اثبات رسانده است، به جام‌جم می‌گوید: نتایج سمیناری که تحت‌عنوان «بررسی تاثیر پالایشگاه فجرجم بر آلودگی آب زیرزمینی حوزه آبخیز باغان» در آبان 87 در شیراز برگزار شد، نشان داد که آب ابتدای دشت ریز واقع در شهرستان جم به واسطه پساب‌های پالایشگاه فجر آلوده است.

حسن رمضانی می‌افزاید: در این سمینار تاثیر پساب‌های پالایشگاه گاز فجرجم قابل ملاحظه عنوان شد، بخصوص که در محدوده شهر ریز از عمق سنگ کف و سطح آب نیز کاسته می‌شود. همچنین مطرح شد که کیفیت آب در اوایل دشت نسبت به نواحی انتهایی مناسب تر بوده است. بنابراین با توجه به موقعیت پالایشگاه گاز فجر جم این کاهش غیرعادی کیفیت آب مربوط به فعالیت‌ها و پساب‌های این پالایشگاه است.

وی با بیان این‌که در سی و پنجمین گردهمایی ملی علوم زمین نیز بار دیگر طی تحقیقی شاهد تکرار اثبات آلودگی آب‌های سطحی بخش ریز توسط پساب‌های پالایشگاه فجر جم بودیم، می‌افزاید: یک تیم کارشناسی طی تحقیقی در پساب و آب‌های سطحی مجاور پالایشگاه گاز فجر، جنوب شرق بوشهر که آن را درگردهمایی یاد شده ارائه دادند بصراحت اعلام کردند که آب‌های سطحی مجاور پالایشگاه گاز فجر جم به واسطه پساب‌های این پالایشگاه آلوده هستند.

وی با اشاره به رکورد زنی پالایشگاه فجر برای افزایش ظرفیت تولید در شرایطی که آب‌های سطحی آلوده شده و تهدیدی برای گونه‌های جانوری و انسانی محسوب می‌شود، تصریح می‌کند: مدیر عامل سابق پالایشگاه فجر نیز درآن زمان اعلام کرده بود قادر به کنترل 40 درصد از پساب‌هایشان نیستند و این 40 درصد وارد بستر رودخانه می‌شود. در حال حاضر نیز پالایشگاه به دنبال رکوردزنی است، به گونه‌ای که در پی افزایش ظرفیت تولید خود است و این یعنی تولید پساب‌های بیشتر.

تحقیق دقیق وجدی لازم داریم

سوابق زیست‌محیطی پساب‌های پالایشگاه گاز فجر جم اگرچه به تنهایی نمی‌تواند ادعایی برای مرگ آبزیان رودخانه جنگل گلوبردکان بخش ریز شهرستان جم و در خطر قرار گرفتن سلامت آب ساکنان منطقه تلقی شود اما لازم است مسئولان با توجه به سوابق تحقیقاتی قبلی، زمینه انجام تحقیقات تخصصی تر را فراهم آورند. نایب رئیس شورای اسلامی استان بوشهر دراین باره می‌گوید: از آنجا که با مرگ ومیر اخیر هزاران ماهی، در سالم بودن آب شرب منطقه تردید حاصل شده لازم است یک تیم تحقیقاتی زبده در منطقه حضور یابد. در حال حاضر رایزنی‌هایی با فرماندار شهرستان جم، استانداری بوشهر و نماینده مردم کنگان، دیر، جم و عسلویه در مجلس صورت گرفته تا هرچه زودتر زمینه حضور این تیم تحقیقاتی فراهم شود. نتایج مطالعات و آزمایشات این تیم تحقیقاتی باید به درستی و راستی در اختیار مردم قرار گیرد و مسئولان نیز به فکر چاره باشند .

رمضانی با بیان این‌که احتمالات دیگری نیز برای دلایل مرگ آبزیان در رودخانه جنگل گلو بردکان بخش ریز متصور است، یادآور می‌شود: برای بررسی دلایل آلودگی آب رودخانه و مرگ آبزیان باید علاوه برتاثیر پساب‌های پالایشگاه، مواردی چون آلودگی‌های شرکت زاگرس جنوبی، منطقه عملیاتی کنگان و سموم کشاورزی را نیز در نظر گرفت که البته احتمال تاثیر سموم کشاورزی بسیار اندک است .

محیط زیست: درحال تحقیق هستیم

در همین حال،مدیرکل محیط زیست استان بوشهر با اشاره به نمونه‌گیری از آبزیان،آب و خاک منطقه به جام‌جم می‌گوید: علاوه بر نمونه‌گیری‌های مختلفی که از ماهیان رودخانه گلوبردکان صورت گرفته، از آب و خاک منطقه نیز نمونه‌برداری انجام شده تا در آزمایشگاه‌های معتبر محیط‌زیست بررسی شود .

حسین دلشب در پاسخ به این سوال که آیا مرگ ومیر اخیر آبزیان به پساب‌های پالایشگاه گاز فجر جم مر بوط است، می‌افزاید: به‌طور قطع نمی‌توان گفت پساب‌های پالایشگاه منجر به مرگ آبزیان شده، چراکه مرگ این ماهیان در قسمت‌هایی از رودخانه صورت گرفته که فاصله چند کیلومتری تا پالایشگاه دارند.

وزارت نفت پیگیری می‌کند

نماینده مردم کنگان، دیر، جم و عسلویه با بازدید از رودخانه گلوبردکان شهرستان جم قول مساعد برای پیگیری دلایل این رویداد را از طریق سازمان حفاظت محیط‌زیست و وزارت نفت داد.

سکینه الماسی با اشاره به این‌که دلایل آلودگی رودخانه باید با حضور متخصصان بررسی شود، می‌گوید: تامین آب شرب سالم در بخش ریز بسیار حائز اهمیت است، چراکه نباید سلامت ساکنان بخش ریز به خطر بیفتد. برای روشن شدن موضوع و یافتن راهکارهای مناسب حتما از طریق سازمان محیط‌زیست و وزارت نفت پیگیری‌های لازم صورت خواهد گرفت.