نقطه آغاز اخراج ترکیه از ناتو

با بررسی شرایط کنونی حاکم بر نبرد عفرین، براحتی می‌توان مدعی شد اردوغان کار سختی را در عفرین از بعد زمانی پیش رو دارد و این همان مساله‌ای است که می‌تواند به ایجاد حساسیت در دمشق منجر شود. دمشق همواره و در طول بحران اخیر سوریه با دید ظن به ترکیه می‌نگریست و نزدیکی ایران و روسیه به ترکیه نیز نتوانست از شدت سوءظن بشار اسد نسبت به اردوغان بکاهد‌. حتی طولانی شدن مدت حضور نظامی ترکیه در عفرین بخصوص اگر با موفقیت همراه نباشد ممکن است از سوی دمشق به معنای اشغال خاک این کشور از سوی ترکیه تعبیر شود.

بر همین اساس دمشق تصمیم گرفته خود را آماده نبرد هرچند به صورت حداقلی کند، اما قصد دارد خود را با نظامیان ترکیه و نیروهای معارضان مخالف خود که تحت حمایت آنکارا هستند درگیر کند. اولین اقدام عملی دولت سوریه نیز اعزام نیروهای مردمی (قوات الشعبیه‌) به منطقه عفرین بود تا از یک‌سو از اشغال احتمالی مراکز حساس عفرین توسط ترکیه جلوگیری کند و از سوی دیگر در صورت درگیری احتمالی مستقیم با ارتش ترکیه، ارتش سوریه را از این ماجرا مبرا سازد تا از بست و گسترش درگیری و نهایتا نبرد نظامی میان نیروهای دولتی دو کشور جلوگیری به عمل آورد. اما نکته حائز اهمیت این تصمیم از سوی دمشق، پیامی است که این حرکت در بطن خود به همراه دارد، پیامی مبنی بر این که حاکم قانونی عفرین، نه کردهای سوریه و نه ارتش ترکیه بلکه دولت سوریه است. پیامی که باید از سوی آنکارا جدی گرفته شود تا از ورود ایران و روسیه به درگیری عفرین جلوگیری به عمل آید.

البته ارتش ترکیه چند مرتبه در مقابل نیروهای مردمی سوریه در عفرین آتش گشوده، اما با توجه به تبعات وسیع تقابل نیروهای ارتش دولتی سوریه و ارتش ترکیه، به طور قطع دمشق خویشتنداری عمیقی را دنبال خواهد کرد.

نکته بسیار مهم در این میان، رفتار ایدئولوژیک و آرمان گرایانه اردوغان است که به طور غیرحرفه‌ای، ابعاد تبلیغاتی نبرد عفرین را به منافع ملی ترکیه ترجیح داده است‌؛ زیرا تقابل احتمالی ارتش ترکیه و ارتش سوریه آن هم در خاک سوریه می‌تواند شروعی باشد بر اخراج ترکیه از پیمان نظامی آتلانتیک شمالی که این مساله به معنای آغاز دوران سرد روابط این کشور با دوستان اروپایی و آمریکای شمالی خود نیز خواهد بود.

دکتر مانی محرابی

عضو هیات علمی اندیشکده روابط بین‌الملل ایران