جولانی و بن‌ بست خشونت

گزارش‌ها حاکی از آن است که این حکومت در واکنش به تجمعات مردمی، به جای گفت‌و‌گو و رویکرد سیاسی، از گلوله استفاده کرده و عملا پاسخ معترضان را با خشونت نظامی داده است. این درحالی است که سوریه پس از کنار رفتن بشار اسد همچنان درگیر وضعیت ناپایدار و آشفته‌ای است و هیچ مؤلفه‌ای از ثبات سیاسی یا اجتماعی در این کشور تثبیت نشده است.

با وجود حمایت‌های سیاسی جهان غرب و بهره‌گیری گسترده از ابزار‌های تبلیغاتی برای مشروعیت‌بخشی به ساختار جدید حاکم، هیچ‌یک از این تلاش‌ها به ایجاد یک اقتدار پایدار منجر نشده است. واقعیت این است که سوریه همچنان در مسیر هرج‌ومرج ناشی از مداخلات گذشته غربی‌ها و صهیونیست‌ها حرکت می‌کند و زخم‌های دوران ظهور داعش و فعالیت‌های چند‌ساله جریان‌های تکفیری هنوز بر پیکره جامعه باقی است. بخش عمده آنچه امروز در سوریه مشاهده می‌شود، نتیجه سیاست‌های تفرقه‌افکنانه میان قومیت‌ها و نیز پیامد مستقیم درگیری‌های تکفیری طی حدود ۱۰ سال گذشته است. این عوامل، همراه با دخالت قدرت‌های خارجی، ساختاری متلاطم و شکننده پدید آورده است.

در چنین شرایطی طبیعی است که مردم سوریه خواهان بازگشت به وضعیت عادی و برخورداری از شرایط زندگی مناسب باشند. با این‌حال، گروه حاکم بر سوریه نه فقط در جهت تحقق این خواسته‌ها گامی برنمی‌دارد، بلکه با دامن‌زدن به شکاف‌های قومی و تشدید تبعیض‌های ساختاری، بر آتش اختلاف‌ها می‌دمد. اتکای این ساختار به حمایت‌های خارجی و نگاه مبتنی بر برتری‌جویی قومی، فضای کشور را بیش از پیش ملتهب کرده است. در ماه‌های گذشته، جامعه علوی سوریه انواع فشارها، ازجمله آتش زدن مراکز مذهبی، تهدید، قتل رهبران و موارد متعدد قتل‌عام را تجربه کرده و تقریبا در هر شهری نشانه‌هایی از این اقدامات دیده می‌شود.

به همین دلیل، اعتراض اخیر علویان با رویکردی مدنی و قابل دفاع صورت گرفت؛ رویکردی که می‌تواند در سطح بین‌المللی نیز مورد توجه قرار گیرد و صدای مخالفت این جامعه با روند‌های موجود را بازتاب دهد. با وجود این، ساختار حاکم که ماهیت خود را بر مبنای عملکرد‌های خشن و سازمان‌یافته تثبیت کرده، به‌جای پاسخ سیاسی و گفت‌و‌گو، بار دیگر متوسل به سرکوب شد. این گروه که از ابتدا ریشه‌ای تروریستی داشته، تنها شیوه‌ای که به آن مسلط بوده سرکوب مسلحانه است و همین الگو را در مواجهه با اعتراض‌های اخیر نیز به‌کار گرفته است. استفاده از گلوله علیه معترضان و حتی باز کردن مسیر‌هایی به‌سوی قتل‌عام‌های خیابانی، الگویی است که این جریان پیشتر نیز بار‌ها به آن متوسل شده است.

این رویکرد در نهایت به ضرر حکومت جولانی تمام خواهد شد. تجربه نشان داده که مردم سوریه ــ که جمعیت میلیونی آنان در برابر دهه‌ها جنگ، ترور و فشار ایستادگی کرده‌اند ــ هرگز تحمل نخواهند کرد که همان روش‌هایی که داعش در سال‌های گذشته پیش گرفت، اکنون به‌عنوان شیوه حکمرانی بر آنان تحمیل شود. استمرار تبعیض‌ها و قتل‌عام‌ها علیه علویان و سایر گروه‌ها نه فقط قابل دوام نیست، بلکه رژیم جولانی را در باتلاقی فرو خواهد برد که خود آن را ساخته است. اتکای این جریان به حمایت آمریکا یا صهیونیست‌ها نهایتا نتیجه‌ای برای‌شان نخواهد داشت و نشانه‌های این فرسایش در همان حوادثی که طی روز‌های اخیر رخ داد، آشکار است.

در پایان می‌توان گفت آنچه امروز در سوریه جریان دارد، بازتاب مستقیم سیاست‌های نادرست و خشونت‌بار گروه حاکم است؛ سیاست‌هایی که نه مشروعیت داخلی دارند و نه توانایی مدیریت یک جامعه چندقومیتی و زخمی از سال‌ها جنگ. آنچه در تظاهرات اخیر مشاهده شد، فقط بخشی از واکنش طبیعی مردمی است که حاضر نیستند بیش از این تبعیض و خشونت سازمان‌یافته را تحمل کنند.