چرایی تناقض آمریکایی‌ها در برجام

برخی معتقدند آمریکا توافقی مانند برجام را امضا کرده و به این ترتیب عدم اجرا یا خروج از آن برای اعتبار آمریکا در سراسر جهان مناسب نبوده و گران تمام می‌شود و دیگر کشوری اعم از دوست و دشمن به آمریکا اعتماد نخواهدکرد.

گروه دیگر اعتقاد بر تفسیر برجام مبتنی بر آسیب‌پذیری ایران در مورد تحریم‌ها دارند؛ چرا که از نگاه آنها تحریم‌ها ایران را از مواضع محکم خود به پای میز مذاکره کشانده و امتیازاتی نیز در برجام داده است. لذا باید از فرصت استفاده کرده و فشارهای بیشتری در بخش تحریم به ایران وارد و امتیازات بیشتری از ایران کسب کرد. این اختلاف نظر در آمریکا موجب می‌شود عکس‌العمل مقامات رسمی این کشور متفاوت باشد.

موضوع دیگر مربوط به شخص ترامپ و رویه‌های فکری وی می‌شود، به این معنا که ترامپ به عنوان فردی تاجر مسلک این‌گونه گمان می‌کند که با ایجاد شوک و غافلگیر کردن مخاطبانش در مواقع لازم می‌تواند امتیازاتی نیز کسب کند، به همین دلیل شاهد اظهارنظرهایی متفاوت از وی در مورد مسائل مختلف از جمله برجام هستیم. ترامپ یک روز سخن از پاره کردن برجام می‌گوید و آن را بدترین معامله می‌داند در حالی که در همه این مباحث مستندات موجود، مغایر با سخنان ترامپ است. وی حتی در مورد کره شمالی یک روز تهدید به حمله می‌کند و روز دیگر دم از مذاکره با رهبر این کشور می‌زند.

ایجاد چنین شوک‌هایی، رویه ترامپ در مباحث مختلف از جمله برجام است. ترامپ در مورد ایران نیز چنین اقدامی انجام می‌دهد تا در طول شوک‌های
پی در پی طرف مقابلش چه ایران و چه دیگر امضاکنندگان برجام را وادار به تجدید نظر در برجام کند.

اظهارات متفاوت آمریکا در مورد قطعیت ماندن یا خروج از برجام به این دلیل است که به اعتقاد ترامپ باید ایران را به موضع عصبانیت کشاند تا از برجام خارج شود.

در هر صورت همگان باید آگاه باشند این رفتارهای آمریکا براساس تهدید حرفه‌ای یا واقعیت گرایی نیست، بلکه بیشتر از جنس تاثیرگذاری بر روح و روان طرف مقابل است. البته آمریکایی‌ها همچنان معتقد به تاثیر‌گذاری تحریم‌ها علیه ایران هستند و به همین دلیل به دنبال لغو آن نیستند، بنابراین جمهوری اسلامی ایران باید به دنبال دستیابی به راه‌حلی برای بی‌اثر کردن آن باشد. در این راستا می‌توان با شرکای جدید اقتصادی که حاضر نیستند منطقه و خودشان را تحت تاثیر نگاه‌های شوک‌آور ترامپ یا نگاه‌های تند در آمریکا سوق دهند، ارتباط برقرار کرد.

بنابراین باید به جای بحث در مورد ماندن یا نماندن آمریکا در برجام ببینیم آیا آمریکا از به‌کارگیری ابزار تحریم ناامید شده یا خیر؟ در صورت عدم نا امیدی باید به دنبال راه‌های خنثی کردن تحریم‌ها باشیم. در همین خصوص پیروی جدی از اصول اقتصاد مقاومتی همچنین پیدا کردن شرکای دیگر باید مورد توجه قرار گیرد.

در ضمن باید به این نکته هم اشاره کرد که احتمال اعمال تحریم‌های ثانویه از سوی آمریکا علیه ایران موضوعی تازه نیست و در جهت ترساندن و تحت فشار قرار دادن شرکای دیگری که با ایران کار تجاری می‌کنند، مطرح می‌شود.

این تحریم‌ها در گذشته هم بوده، در حال حاضر نیز وجود دارد و در عمل بسیاری از شرکت‌ها و بانک‌ها بابت تنبیهات آمریکا در صورت همکاری با ایران نگران هستند.

اما در مجموع به نظر می‌رسد با رویه‌ای که ترامپ و دولتش در پیش گرفته‌اند کشورها روز‌به‌روز از آمریکا نا‌امید شده و ادامه این روند سبب پایین آمدن تاثیر تحریم‌های ثانویه نیزخواهد شد.

علیرضا شیخ‌ عطار - سفیر پیشین ایران در آلمان