محتمل ترین تاریخ شب قدر / دلایل پیوند ولایت با شب های قدر

احمد پناهیان در گفت و گو با جام جم آنلاین پیرامون فضایل شب قدر بیان داشت: در آیات و روایات مختلف از جمله سوره مبارکه قدر به اهمیت این شب پر فضیلت پرداخته شده است. در روایتی، پیغمبر اکرم به نقل از حضرت موسی(ع) فرمودند« ایشان به خداوند عرض کردند؛ بارالهی من می خواهم به قرب تو برسم چه کنم که خدا در پاسخ موسی می فرمایند موسی شب قدر را بیدار باش».

وی در تکمیل روایت نبی مکرم اسلام افزود: حضرت موسی به خداوند ابراز می دارد «خدایا می خواهم به رحمت تو برسم خدا در جواب می گویند به مساکین در شب قدر صدقه بده و رحمت کن»، حضرت موسی در بخش سوم مصاحبت با پروردگار خود می خواهد که از میوه های بهشتی تناول کند که حضرت حق در استجابت این خواسته می فرمایند« در این شب تسبیح و ذکر مرا بگو».

این کارشناس مذهبی با بیان اینکه اسناد و روایات دینی همه نشان دهنده فضیلت های شب قدر در ابعاد مختلف برای انسان است، تصریح کرد: انسان در این شب بواسطه اجرای اعمال مرتبط با این شب هم مشمول رحمت واسعه خدای خود می شود و هم در اصل جواز عبور از سر پل صراط را کسب کرده و علاوه براینکه باری تعالی وعده بهشت را به بشر در این شب می دهد از دوزخ درونی و واقعی رهایی می یابد.

پناهیان با ذکر این موضوع که شب قدر فرصتی برای جلب رضایت خدا و تقرب به درگاه اوست، خاطر نشان کرد: در روایات متعددی آمده که در شب قدر گناهان انسان مومن مورد آمرزش قرار می گیرد از طرفی در این شب امورات و مقدرات یک سال آدمی نزد پروردگار نوشته می شود.

وی بحث تبین ولایت محمد(ص) و آل او را را از دیگر ابعاد مهم شب قدر بشمارآورد و گفت: اثبات ولایت اهل بیت(ع) با آیات قرآن کریم، یکی از محکم ترین شیوه هایی است که خود پیامبر(ص) و ائمه(ع) و به تبع آن ها علمای بزرگ اسلام در طول قرون متمادی مورد مستمسک خود قرار داده اند در میان آیاتی که ولایت اهل بیت(ع) را اثبات میکنند، سوره قدر از درخشش و قاطعیت خاصی برخوردار است. لذا امام باقر(ع) می فرماید: «ای شیعیان! با سوره قدر و إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَمَا أَدْرَاکَ مَا لَیْلَةُ الْقَدْرِ و... احتجاج کنید تا مخالفان را (در برابر برهان) به زانو در آورید.

پناهیان در همین رابطه افزود: در باب منزلت شب قدر علی ابن ابی طالب (ع) به نقل از پیامبر اکرم می فرمایند« اِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قَدَّرَ فِیهَا مَا هُوَ کَائِنٌ اِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ فَکَانَ فِیمَا قَدَّرَ عَزَّ وَ جَلَّ وَلایَتُکَ وَ وَلایَةُ الأئِمَّةِ مِنْ وُلْدِکَ اِلَی یَوْمِ الْقِیَامَة» یعنی خداوند تبارک و تعالی در این شب، اتفاقات و حوادثی را که تا روز قیامت رخ خواهد داد، مقدّر کرده است و در این شب، خداوند تبارک و تعالی ولایت تو و ولایت امامان از فرزندان تو را تا روز قیامت مقدّر کرده است. پس شب قدر شب سرنوشت آدم است تا روز قیامت.

این کارشناس مذهبی با بیان اینکه بعد از پیامبر(ص) شب های قدر مصادف شد با شب ضربت خوردن و شب شهادت امیر مومنان حضرت علی (ع) و مظلومیت امام اول شیعیان، اظهار داشت: اگر کسی تا پیش از شهادت امیر المومنین چنانچه از مسئله مهم قدر که با ولایت هم گره خورده غافل بوده باید با رخداد عظیم شهادت علی (ع) در محراب از این غفلت بیرون بیاید و اگر سرنوشت ما در طول سال در این شب مقرر می شود چه بهتر که با توجه به ولایت و با عنایت نسبت به امام این سرنوشت بسته شود که اگر خدای متعال فرمود «تو اگر قادر به جلب رضایت امام خود شوی مرا راضی خواهی کرد» تحقق عملی یابد.

حجت الاسلام پناهیان در بخشی دیگر از گفت و گو به اعمال و وظایف مومنین در شب قدر پرداخت و یادآور شد: هر کس در این شب احیا نگه دارد گناهانش آمرزیده می شود و در این خصوص روایت زیادی داریم. از سویی غسل و نماز شب قدر از دیگر اعمال مومن محسوب می شود و در مجموع اگر کسی در این شب با تفکر و تعمق اندیشه در این شب احیا نگه دارد خداوند گناهان او بخشیده و در اصل تبدیل به کسی می شود که دوباره متولد شده و از نو پاک و آراسته زندگی را آغاز می کند.

وی در پایان در خصوص تاریخ دقیق شب قدر و علت ایکنه چند شب در روایات و احادیث آمده، تشریح کرد: بین این 3 شب(19- 21 و23 ماه مبارک رمضان) روایات مختلف است البته در بعضی از روایات احتمال قوی را به شب 23 اختصاص می دهند ولی در عین حال این 3 شب قویا در مظان شب قدر است و مومنان هر 3 شب را احیا می گیرند.

پناهیان افزود: برخی از اولیای مقرب خدا کل 30 روز ماه مبارک رمضان را به اقامه احیا می پرداختند تا مبادا فرصت بی بدیل این شب را از دست دهند اما این 3 شب بالاترین احتمال را در قدر بودن دارد و از طرفی شب عید فطر و شب نیمه شعبان هم در روایات آمده که جز شب قدر منظور می شود.

محمدرضا شجاعیان - خبرنگار جام جم آنلاین