کمترین عذرخواهی وزیر بهداشت استعفا است/ نگاه بالا به پایین کاتالیزور مشکلات بسیاری در جامعه است

در این زمینه جام‌جم آنلاین گفت‌وگویی با دکتر محمد حیدرپور، جامعه‌شناس و مدرس دانشگاه داشته که در ادامه می‌خوانیم.

• اینگونه اظهار‌نظر مدیران ارشد دولتی مدتی است باعث انتقادهای گسترده شده است، به نظر شما مشکل کجاست؟
یکی از اصلی‌ترن مشکلاتی که جامعه ایران اکنون با آن دست به گریبان است، فقدان مهارت‌ارتباطی میان مردم است. این مشکل باعث شده تا بسیاری از روابط در ایران ناقص برقرار شده و در نهایت مشکلاتی ایجاد شود.

• در شرایط فعلی که جامعه درگیر مشکلات اقتصادی شده؛ چنین رفتاری از سوی مسئولان چه دستاوردی دارد؟
اجازه دهید اینگونه پاسخ بدهم که براساس سبک زندگی انبیاء، اهل بیت، بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و مقام معظم رهبری، مسئولان همگی خادمان مردم هستند و اصلی‌ترین دغدغه آنها رفع مشکلات مردم است، درحالی که چنین برخوردهایی که وزیر بهداشت داشته‌اند و البته اولین مورد هم نبوده است؛ در واقع کاتالیزور غلیان جامعه در بخش‌های مختلف می‌شود. به این دلیل که طی سال‌های اخیر شاهد تکرار چنین مواردی از سوی وزرای دیگر و همچنین مدیران ارشد یا میانی هم بوده‌ایم که همگی موارد در ذهن جامعه رسوب کرده و در نهایت منجر به قلیان خواهد شد.

• منظور شما از غلیان نا آرامی‌های اجتماعی چیست؟
خوب پاسخ شما این است که اکنون جامعه ایران آبستن یا حتی درگیر مشکلات اجتماعی متعددی شده که بخشی از آنها ریشه داخلی داشته و گوشه‌ای هم مربوط به خارج از مرزهاست. پس وقتی این بشکه باروت با یک جرقه منفجر می‌شود چرا باید کاری کنیم که این جرقه ایجاد شود؟ بهتر است بجای بذله‌گویی مسئولیت خودمان را درست انجام دهیم.

• شما به مشکل مهارت ارتباطی جامعه ایران اشاره کردید، مسئول اصلی آموزش چنین مهارتی کیست؟
اجازه دهید مثال کشورهای توسعه‌یافته را برای شما بزنم. در این کشورها سیستم آموزشی برای کودکان حتی قبل از آموزش الفبا برای خواندن و نوشتن برنامه‌های خاص آموزش مهارت‌های ارتباطی را تدارک می‌بیند. پس پاسخ دقیق شما این است که سیستم آموزشی باید از همان ابتدا این مهارت را به مردم بیاموزد و خانواده‌ها نیز تکمیل کننده راه باشند تا در نهایت مهارت ارتباطی در جامعه نهادینه بشود.

• شما وجود چنین نقیصه‌ای را در میان مدیران ارشد دولتی نیز مشاهده کرده‌اید؟
پاسخ شما کاملا روشن است؛ وقتی چندین وزیر طی مدت کوتاهی چنین برخوردهایی داشته‌اند که جریان ساز شده همه چیز روشن است. کارگزاران ایران اگر ادعا می‌کنند که نوکر مردم هستند باید در عمل و رفتارشان چنین نکته‌ای دیده شود نه اینکه با اظهارنظرهای بیجای خود باعث از بین رفتن کرامت انسانی بشوند.

• به کرامت انسانی اشاره کردید، شما معتقد هستید که چنین نگاه بالا به پایینی که گروهی از مسئولان مثل آقای قاضی‌زاده هاشمی‌ دارند، این نکته را نادیده گرفته است؟
دقیقا؛ ببینید اصلا از گفته ایشان بگذریم، براساس مفاهیم و اصول مذهبی ما کرامت انسانی از مهترین نکاتی است که مسلمانان باید رعایت کنند. حالا شما به من پاسخ بدهید وقتی یک وزیر به فردی می‌گوید خوراکی را بخور که در فرهنگ آن منطقه تنها به چارپا داده می‌شود، این کرامت حفظ شده است؟ متاسفانه مسئولان دولتی اصلا معلوم نیست با چه خرده فرهنگی سخن می‌گویند یا اینکه برای مردم بذله‌گویی می‌کنند؟

• برخی از وزرا که چنین رفتاری داشته‌اند اصولا دارای مدارج بالای علمی هستند، آیا آموزش عالی نمی‌توانست مانع از بروز چنین مشکلاتی باشد؟
به نکته خوبی اشاره کردید، بله درست می‌فرمایید اغلب وزرا، مسئولان دولتی و مدیران ارشد دارای مدارج بالای علمی هستند. اما همانطور که قبلا نیز اشاره کردم، متاسفانه همگی در دریافت آموزش مهارت ارتباطی دچار ضعف هستیم و وزرا یا اعضای کابینه یا دیگر مدیران دولتی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. ببینید من دوباره تاکید می‌کنم، وقتی از انسان صحبت می‌کنیم باید درنظر داشته باشیم که اولین نکته‌ای که باید رعایت کنیم موضوع کرامت انسانی است، درحالی که افرادی مثل آقای قاضی‌زاده هاشمی این نکته را فراموش کرده‌اند.

• گروهی براین باورند وزرا یا دیگر مدیران درنظر داشتند فضا تلطیف بشود، شما با این نظر موافق هستید؟
کرامت انسانی که درباره آن سخن می‌گوییم مگر شوخی است که بخواهیم با بذله‌گویی آن را به تمسخر بگیریم؟ ببنید واضح بگویم اگر فردی با سخن خود به شما نسبت حیوانی بدهد واقعا شاد می‌شوید؟ یا اینکه تلاش می‌کنید به نوعی مراتب اعتراض خودتان را نشان دهید که منوط به فاصله جایگاهی و مقامی طرفین است. قطعا وقتی درباره ارتباط یک وزیر با فردی عادی در جامعه صحبت می‌کنیم واکنش تند نیست بلکه انباشت تنش و غلیان در فرصتی مناسب است.

• شما فکر می‌کنید با عذرخواهی جامعه این مورد را فراموش خواهد کرد؟
خیر؛ هرگز چنین اتفاقی نخواهد افتاد و تنها دستاوردی که داریم رسوب خاطرات تلخ و واکنش‌های هیجانی در شرایط دیگر است. هرچند من معتقدم اصولا عذرخواهی صورت نگرفته بلکه همیشه در چنین شرایطی صحنه سازی شده است.

• منظور شما چیست، لطفا بیشتر توضیح دهید.
ببینید؛ یکی از وزرا به کشاورزی توهین کرد و وزیر دیگر به یک بیمار و ... وقتی موجی از انتقاد به راه افتاد یک بیانیه چند سطری یا توضیح یک صفحه‌ای از سوی روابط عمومی آن وزارتخانه منتشر شد. شما فکر می‌کنید این عذرخواهی بوده یا حاشیه سازی برای اصل ماجرا؟ عذرخواهی باید در تریبون رسمی و شخصا از سوی همان فرد انجام شود. البته اگر بخواهم براساس همان مثال کشورهای توسعه یافته عمل کنیم، کمترین عذرخواهی استعفای آن وزیر است.

• فکر نمی‌کنید همین نکته باعث تکرار چنین مواردی بوده است؟
دقیقا اگر سیستم مدیریت کلان کشور با چنین افرادی منطقی و درست یا اصولی برخورد می‌کرد دیگران به خودشان جرات تکرار نمی‌دادند. من هم معتقدم اگر با اولین توهین برخورد قاطعانه شده بود امروز وزیر بهداشت که جایگاه بالایی در اذهان عمومی دارد چندین بار مرتکب چنین خطایی نمی‌شد. البته نباید فراموش کنیم براساس جمله‌ای بسیار قابل تامل اگر بلد نیستیم حرف‌بزنیم بهترین کار این است که سخن نگوییم.

عماد عزتی / جام جم آنلاین