عملکردی پر نوسان اما شگفت آور و آینده ای درخشان

اما علی رغم از دست دادن دو گیم اول و برگشت رویایی و گرفتن دو گیم بعدی و کشاندن بازی به گیم پنجم، نتوانست از پس برزیل، این اسطور والیبال جهان برآمده و نهایتاً با نتیجه نزدیک 2-3 بازی را واگذار نمود. در مجموع تیم ملی کشورمان در این مسابقات پس از انجام 17 مسابقه و کسب 12 برد و 5 باخت به مقام پنجم لیگ والیبال ملت های 2019 دست یافت و افتخاری بس بزرگ برای جامعه والیبال ایران و آسیا رقم زد.

اهالی والیبال بهتر می دانند که کسب مقام پنجم در میان غول های والیبال جهان افتخاریست سترگ که نشان از استعداد بالای جوانان سرفراز ایرانی و کارآمدی کادر فنی و کیفیت بالای برنامه ریزی فدراسیون والیبال جمهوری اسلامی ایران دارد.

اگر چه در ابتدا قصد داشتم تا تحلیلی بر عملکرد تیم ملی والیبال در بازی با برزیل به رشته تحریر درآوردم، اما حال که مسابقات تمام شده و تیم ملی شگفتی ساز ما باید مهیای حضور در مسابقات قهرمانی آسیا، انتخابی المپیک و جام جهانی بشود، تصمیم گرفتم تحلیلی بر عملکرد کلی و نقاط قوت و ضعف تیم ملی در این مسابقات داشته باشم. امید اینکه این نوشتار بتواند بدون تعصب و نادیده گرفتن عملکرد درخشان تیم ملی والیبال کشورمان، حق مطلب را بیان نموده و با طرح نکات تحلیلی و منطقی، کمکی به درک زوایای نادیده عملکرد تیم ملی برای اهالی والیبال و کارشناسان فن بنماید.

همانگونه که اهالی والیبال استحضار دارند هر ساله تورنمنتهای والیبال مختلفی اعم از انتخابی المپیک، قهرمانی جهان، جام جهانی، لیگ ملتها، قهرمانی قاره ای و.... در سطح دنیا برگزار می شود و لیگ ملتهای والیبال که دو سالی است که با تغییر نام و شکل لیگ جهانی و با برنامه ریزی فشرده تر و ساز و کار و تبلیغات بهتر برگزار می شود، آوردگاهیست است که در آن 16 تیم والیبال برتر دنیا در پنج هفته متوالی به رقابتی فشرده و فرسایشی می پردازند بنا براین، تیمهایی که در این مسابقات حضور پیدا می کنند باید از استعداد نیروی انسانی بالا و پشتیبانی گسترده مالی و تشکیلاتی بسیار خوبی برخوردار باشند تا در این رویداد فرسایشی در مقابل حریفان رنگارنگ کم نیاورند.

تیم ملی والیبال کشورمان در مجموع 17 مسابقه خود 12 برد و 5 باخت، و 1465 امتیاز بدست آورد، ضمن اینکه 1378 امتیاز نیز به حریفان واگذار و با معدل امتیازی 1.0631 به کار خود خاتمه داد.

ما در مجموع این هفده مسابقه 811 حمله، 146 دفاع و 77 سرویس منجر به امتیاز انجام داده، ضمن اینکه 431 امتیاز نیز از اشتباهات تیمهای حریف بدست آوردیم.

در مقابل، 774 امتیاز از بابت حمله، 121 امتیاز از بابت دفاع و 62 امتیاز از بابت سرویس و 421 امتیاز از بابت اشتباهات بازیکنان خودی به حریفان واگذار کردیم. تحلیل عملکرد هر یک از این مهارتهای پایه والیبال بشرح ذیل می باشد.

1.حمله: تحلیل عملکرد حمله تیم ما با توجه به کسب 811 امتیاز کل و میانگین 47.7 برای 17 بازی و معدل 11.9 امتیاز برای 62 گیم بازی شده بیانگر این است که تیم ما برای کارایی بیشتر در حمله های موفقیت آمیز، نیاز به تلاش بیشتری دارد.

بنظر می رسد رسیدن به حد نصاب 15 حمله منجر به امتیاز در هر گیم و معدل 3.75 اقدام به حمله موفقیت آمیز برای هر یک از 4 بازیکن مشارکت کننده در حملات تیمی درون زمین، ذخیره خوبی برای موفقیت مطمئن تیمی در اکثر مسابقات خواهد بود.

از طرف دیگر حریفان ما 121 امتیاز از دفاع حملات ما کسب کرده اند که بنظر میرسد مستلزم شناخت کارشناسی نقاط ضعف ما هم در تدوین استراتژی حمله و طراحی پاس و یا آموزش آبشار زنان در خصوص مشاهده و ارزیابی دفاع حریف در هنگام نواخت آبشار است.

تحلیل حملات تیمی در این 17 مسابقه اخیر نشان می دهد که استفاده کمتر و سوال برانگیز از معنوی نژاد اسپکر بلند زن قدرتی و لژیونر توانای والیبال ما که متخصص زدن ضربات ویران کننده کنده قدرتی انتهای تور و با ارتفاع بالاست، استفاده کمتر از حمله در منطقه 2 تیم خودی (در هنگام عقب بودن پاسور) و استفاده کمتر از پاسهای بریده سرعتی در منطقه 3 از جمله دلایل این میزان امتیاز حمله و کارایی نسبتاً کمتر می توانند باشند که نیاز به بررسی و ارزیابی کادر محترم فنی تیم می باشد.

2. دفاع: با توجه به کسب 146 امتیاز از دفاع در کل 17 بازی و معدل 8.6 امتیاز برای هر بازی و معدل 2.4 امتیاز دفاع موفقیت آمیز برای هر گیم از 62 گیم بازی شده، اگر چه بچه های ما در بعضی مواقع دفاعهای متوالی خوبی انجام داده اند، اما کسب 774 امتیاز کل و معدل 45.5 امتیاز حمله توسط حریفان در هر بازی نشان می دهد که تیم ما در دفاع روی تور نسبتاً ضعیف عمل می کند. با توجه به جایگاه مهارت دفاع در والیبال امروز به نظر می رسد که برای رسیدن به مرز کارایی لازم در تیم ملی والیبال، بایستی به بالای 10 دفاع موفقیت آمیز در هر بازی برسیم.

تحلیل عملکرد دفاع روی تور تیم ملی ما نشان می دهد که علی رغم دفاعهای تاثیر گذار بچه ها (مخصوصاً بازی با پرتغال، بازی دوم با برزیل، بازی با آرژانتین و صربستان)، تیم ما در دفاعهای جفت که تاثیر گذار ترین دفاع بر روی تور است، عملکرد چندان مناسبی نداشته و در بعضی بازیها (مخصوصاً بازی با روسیه، فرانسه و چین) عملکرد دفاع روی تور تیم خیلی امیدوار کننده نبود.

از دلایل احتمالی این موضوع می توان به عدم تحرک بالا و رسیدن دفاعهای وسط (مخصوصاً شفیعی و مجرد)، ضعف اجرای تکنیک پاکراس توسط مدافعین، نرسیدن و عدم مشارکت سایر مدافعین (منطقه 2 به منطقه 4 و بالعکس) و یا عدم شناسایی صحیح زمان ضربه حمله کننده حریف اشاره کرد که بایستی از جنبه کارشناسی توسط کارشناسان فن و کادر فنی تیم مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد.

3.سرویس: در سرویس این مهارت تعیین کننده والیبال، ما توانستیم در کل 17 بازی، 77 امتیاز کسب کنیم که معدل آن 4.5 سرویس برای هر بازی و معدل 1.2 سرویس برای 62 گیم بازی شده می باشد که بجز بازی اول با برزیل با 9 سرویس و بازی با استرالیا و کانادا و ایتالیا و بازی دوم با برزیل، در مابقی مواقع آمار واقعاً پایینی داشتیم. نظر خوانندگان را به این نکته جلب می نمایم که در ادبیات و استراتژیهای والیبال اصطلاح معروفی وجود دارد مبنی بر اینکه سرویس مهارتی است که در آن سرویس زننده برای لحظاتی جریان بازی را تعیین و حاکم بازیست! بنابراین تیمهای حرفه ای بر این مهارت تاکید زیادی داشته و از آن به مثابه یک حمله تمام عیار استفاده میکنند و سهم بالایی از دیکته توان تیمی به حریف با سرویس تمام کننده تامین میشود. کما اینکه تیمهای حریف ما در این مسابقات 62 امتیاز از طریق زدن سرویس های هدفدار از بازیکنان ما امتیاز کسب کرده اند. با توجه به اینکه بخشی از امتیازات کسب شده سرویس نه به خاطر فنی بودن و مهارت سرویس زننده بلکه بعضاً بدلیل اشتباه جایگیری دریافت کننده حریف است، بنظر می رسد رسیدن به مرز 6 سرویس، نشان دهنده خوبی از توان نواخت سرویس توسط بازیکنان ملی پول خواهد بود. تحلیل عملکرد سرویس بازیکنان ما این احتمال را به ذهن متبادر می سازد که ایشان در زدن سرویس نه تمرین کافی دارند و نه اعتماد بنفس لازم! نحوه سرویس زدن بچه های ما به استثنای عبادی پور از دوره قبل تاکنون تغییر خاصی که نکرده هیچ بلکه افت شدیدی پیدا کرده است. برای مثال معنوی نزاد، موسوی، قائمی و حتی غفور علی رغم برخورداری از توان بالا و قدرت عالی اما از ثبات رویه لازم برخوردار نیستند و بعضاً سرویس غیر تخصصی خود را می زنند هر چند امتیازاتی را هم ممکن است بدست آورده باشند. نگارنده معتقد است که بجز قائمی، گامهای موسوی و معنوی نژاد نیازمند ارزیابی با تکنیک موشن پیکچرز است. قبلا هم خاطر نشان کرده بودم که بازیکنان حرفه ای برخی تیمهای ملی و باشگاهی در جلسات اختصاصی بعضاً تا 50 ضربه سرویس را در هر جلسه تمرین میکنند. در خصوص قائمی نیز نگارنده دلیل عدم ثبات رویه سرویس ایشان را متوجه نشده است هر چند ممکن است دلیل استراتژی امتیازات بحرانی مطرح گردد که بنظر زیاد پذیرفته نیست چه بسا بازیکنان توانمند و شناخته شده حرفه ای در پوئن های حساس 24 و 25 هم همان سرویس قبلی خود را می زنند. در یک کلام وضعیت سرویس تیم ملی خیلی رضایت بخش نیست.

4. اشتباهات حریف: اشتباهات حریف مجموعه وسیعی از مهارتها و رفتارهای مهم از جمله، آبشار به اوت یا تور، سرویس به اوت یا به تور، خطای تور، خطای دو ضرب، خطای توپ رد، خطای عبور پا از خط، خطای زدن آنتن، دریافت کارت قرمز و .... است که کلاً در قالب سه مهارت بالا طبقه بندی نمیشوند. ما از بابت اشتباهات فردی تیم های حریف در مجموع 17 بازی 431 امتیاز کسب کردیم که معدل آن برای هر بازی 25.4 امتیاز و برای هر گیم از تمام 62 گیم بازی شده 7 امتیاز می باشد. ما بیشترین امتیاز حاصله از اشتباهات حریفان را در بازیهای با آرژانتین با 32 امتیاز، ایتالیا با 33 امتیاز، صربستان 31 امتیاز، صربستان و آلمان با 29 امتیاز کسب کردیم. در مقابل حریفان ما نیز از محل اشتباهات فردی بازیکنانمان در کل 17 بازی 421 امتیاز کسب کردند که معدل آن برای هر بازی 24.8 امتیاز و برای هر گیم بطور متوسط 6.8 امتیاز می باشد. بیشترین امتیازات از دست رفته از بابت اشتباهات فردی بازیکنان در بازی اول و دوم با برزیل و بازی با ایتالیا با 33 امتیاز و بازی با صربستان با 30 امتیاز بوده است.

5. سایر موارد: از جمله عواملی که در زمره مهارتهای فوق نیامده اما تاثیر بسیار زیادی بر موفقیت و کسب امتیازات تیمی داشته دریافت متزلزل و پر نوسان می باشد که در برابر تیمهای سرویس زن مانند امریکا، فرانسه، برزیل، لهستان و تا حدودی پرتغال بوده که نیاز است در باره آنها کار کارشناسی دقیقی صورت پذیرد.

6. عملکرد کادر فنی: تحلیل عملکرد کادر فنی ما، به دو بخش تقسیم می شود. بخش اول ارزیابی تکنیک بازیکنان است که در قالب مهارتهای فوق مطرح می گردد و بخش دوم ارزیابی تاکتیکی و هدایت بازی (کوچینگ). در بخش اول باید گفت با مشاهده عملکرد پر نوسان برخی بازیکنان در انجام برخی مهارتها در این 17 بازی این سوال بوجود می آید که موضوع تمرینات آماده سازی تیم ملی چیست؟ مگر نباید در تمرینات بموازات کار تاکتیکی، نواقص تکنیکی بازیکنان نیز باید مورد توجه قرار گیرد؟ اگر چه ممکن است این نکته به ذهن متبادر شود که این بازیکنان حرفه ای هستند و وظیفه باشگاههای آنان است که مشکلات تکنیکی آنها را حل کند، اما راهکار کادر فنی تیم برای رفع ایرادات مثلاً نواخت سرویس بی تداوم و کمبود اعتماد بنفس بازیکنان منتخب و در اختیار چه بوده؟ چرا تیم ملی در خصوص توپگیری آبشار بازیکنان حریف یا دریافت توپهای برگشت از دفاع در زمین خودی ضعیف و تا حدود زیادی منفعل عمل می نمود؟ واقعیت تلخ اینکه تیم ما از همان ابتدای دور مقدماتی و شاید از دوره های قبلی و قبل تر هم! کلاً نشان داده که تیم توپگیری نیست و عزم و اراده ای برای توپگیری آبشارهای حریف یا دریافت توپهای برگشتی از دفاع نداشته و ندارد! نگارنده در دوره مقدماتی نیز بارها این موضوع را متذکر شده است.

این در حالیست که مشابه فوتبال که تا 90 دقیقه ادامه دارد، در والیبال هم تا هنگامیکه توپ به زمین نخورده بازی جریان دارد. البته برای اصلاح این معضل تکنیکهای تمرین استاندارد و ابتکاری متعددی وجود دارد که مطمئناً مربیان باشگاهی و کادر فنی محترم و با تجربه تیم ملی بر آنها اشراف داشته و می توانستند از آنها در رفع این معضل کمک بگیرند. در بخش دوم یعنی تدابیر تاکتیکی (کوچینگ) باید از کادر فنی پرسید که چرا علی رغم دریافت های واقعاً متزلزل و پر نوسان حضرت پور و نمایش امیدوار کننده موذن در دور ابتدایی، جابجایی لازم بین این دو لیبروی زحمتکش در مواقع بحرانی صورت نمی گرفت. همچنین نکته مبهم دیگر عدم استفاده از پاسور دوم در مواقع گیر کردن بازی بعنوان یک استراتژی تغییر بازی بود. این در حالی بود که این پاسور جوان هم از قامت مناسبی برای دفاع و هم از سرویسهای نسبتاً کوبنده و تمام کننده ای برخوردار بود مضافاً اینکه جوان هم هست و باید محک بیشتری بخورد! با احترام فراوان به جناب آقای کولاکویچ و تجربه گرانسنگ ایشان، بنظر اینجانب در مواقعی از بازی ایشان و کادر فنی تیم محو بازی شده و بیشتر نظاره گر عملکرد بازیکنان بودند تا ارائه کننده تدابیر نجات بخش! نمونه این نظاره گری، اشتباه مهلک ایشان در بازی دوم با برزیل بود که باعث شد تا حدودی بازی در گیم پنجم و صعود به جمع چهار تیم پایانی را از دست بدهیم. البته با عنایت به برتری تایید شده دانش تمرینی و بدنسازی بر علم کوچینگ اغلب مربیان والیبال شرق اروپا مخصوصاً مربیان یوگوسلاو و صرب که جناب کواچ نیز هم از همین دست مربیان بود، این نکته رویداد غیر معمولی نیست. انشاا... که کادر مدیریتی فدراسیون والیبال همانند گذشته در اتخاذ تصمیمات خود به اعتلای والیبال ایران و سرمایه گذاری بر جوانان مستعد توجه بیشتری نمایند.

مطمئناً اکنون نام والیبال ایران و شگفتی آفرینی های آن چنان برجسته شده که به برنامه ریزی گسترده، سرمایه گذاری وسیع، تشکیلاتی بزرگ، تلاشی مداوم، فکری بلند پروازانه و هدایتی در خور این نام نیاز دارد.

هومن ستاره آسمان