نفتکش سابیتی و معماهای پشت پرده / دست پنهان اسرائیل در مناقشات منطقه

این سخنان عادل الجبیر، وزیر مشاور عربستان در امور خارجه است که چهره ای ضد ایرانی داشته و به بیان سخنان ضدایرانی شهرت دارد.

چهار روز از حادثه حمله به نفتکش ایرانی سابیتی در دریای سرخ می گذرد و اخبار و تحلیل های تازه، زوایای جدیدی از این اتفاق را روشن می کند.

رسانه های مختلف اما تلاش می کنند با برجسته سازی اخبار مطلوب خود، نتیجه دلخواه خود را از این حادثه بگیرند.

در این میان بی بی سی فارسی یکی از فعال ترین رسانه ها در انعکاس اخبار و ارائه تحلیل در این باره بوده است.

به تازگی یکی از کارشناسان این شبکه این حادثه را «تبدیل جنگ نیابتی بین ایران و عربستان به جنگ مستقیم اما خجالتی» تعبیر کرده است.

مهدی مهدوی آزاد عنوان می کند هردو کشور در جنگی که آغاز کرده اند دارای محدودیت هایی برای اقدام اند و همین موضوع باعث شده است تا به طور علنی به وقوع جنگ اذعان نکنند.

بی بی سی فارسی در حالی به نتیجه گیری از این دیدگاه می پردازد که هم عربستان نقش خود در این موضوع را تکذیب کرده و هم ایران هنوز به تحقیقات در این باره ادامه می دهد.

جالب آنجاست که سه اتفاق مبهم و مشکوک که در فاصله سه ماه متوالی حادث شده است در لفافه یا به طور آشکار به ایران نسبت داده می شود؛ حادثه بندر فجیره در اردیبهشت ماه، حمله به دو کشتی ژاپنی در خرداد و حمله به تاسیسات نفتی آرامکو در شهریور ماه.

در حالی که ایران قربانی این حادثه واقع شده است تلاش برای تمهید تفسیری بر ضد منافع ایران از حادثه کشتی سابیتی در دستور کار قرار گرفته است.

تلاش رسانه ای برای پررنگ کردن دوگانه ایران-عربستان، تحلیل هر اتفاقی در قالب این دوگانه انگاری و کشیدن پای ایران و عربستان به هر حادثه ای که طی ماه های گذشته رخ داده و مهم تر از همه بازنمایی تصویری قطب بندی شده از کشورهای خاورمیانه، مولفه اصلی و اساسی «انگاره پردازی» رسانه ای در ماه های گذشته بوده است.

این انگاره سازی رسانه ای زمانی صورت می گیرد که اخبار دقیق و مکرری درباره تمایل عربستان به انجام مذاکراتی با ایران در رابطه با تحولات منطقه به گوش می رسد و عربستان در ماه های گذشته تلاش کرده تا از طریق میانجی قراردادن عراق و پاکستان، دوکشوری که مورد اعتماد ایران و عربستان اند، به گفتوگو و مفاهمه با ایران دست یابد.

تمایل کشورهای عربی به رابطه مسالمت آمیز ایران و عربستان البته هم به تحولات داخلی این کشورها برمی گردد و هم تلاشی برای دورکردن خاورمیانه از بحران هایی است که پشت پرده رسانه ها و در جلسات سیاستمداران غربی پخت و پز می شود.

عراق و پاکستان هر دو بسیار متاثر از کیفیت روابط میان ایران و عربستان هستند و حتی معادلات داخلی شان تا حد زیادی تحت تاثیر روابط دو کشور است.

تاکید بر پررنگ کردن نام عربستان در این حادثه، در حالی است که گمانه هایی در خصوص احتمال حمله یک زیردریایی یا قایق اسرائیلی به نفتکش سابیتی مطرح شده است.

گفته می شود این قایق ساعت 11 شب پنجشنبه، دقیقا چندساعت قبل از حمله به سابیتی از پایگاه دریایی اسرائیل در جزیره دهاک اریتره حرکت کرده و ساعت 3 بامداد در نزدیکی بندر سودان مشاهده شده است. اگرچه نمی توان قبل از پایان تحقیقات حکم قاطعی از نقش اسرائیل در این حادثه صادر کرد اما شواهدی که دال بر نقش آفرینی اسرائیل دارد کمتر از ظن و گمانه هایی که انگشت اتهام را به سوی عربستان می برد نیست. اما چرا رسانه ها اولی را بایکوت کرده و دومی را برجسته می کنند؟

همانند حادثه حمله به نفتکش سابیتی که قبل از سفر نخست وزیر پاکستان برای میانجیگری بین ایران و عربستان رخ داد تا این حادثه را تحت تاثیر قرار دهد بازخوانی اتهاماتی که طی ماه های گذشته به ایران زده شد حاوی این هشدار است که آن چیزی که در اصل هدف قرار داده شده، تلاش برای انزوای ایران، علی الخصوص در خاورمیانه و جلوگیری از عادی سازی روابط با همسایگان است؛ آتش گرفتن نفتکش ها در الفجیره(اردیبهشت ماه) همزمان با احتمال گشایش در رابطه ایران و امارات رخ داد.

حمله به نفتکش های ژاپنی(خردادماه) همزمان با سفر آبه به تهران اتفاق افتاد و حمله به تاسیسات نفتی آرامکو (اردیبهشت ماه) که به ایران نسبت داده شد و حمله به نفتکش سابیتی (مهرماه) که به عربستان نسبت داده می شود همزمان با تقلای سعودی ها برای پیام رسانی به تهران از طریق پاکستان و عراق اتفاق افتاد.

توالی این اتفاقات و اهداف پشت پرده آن حکایت از وجود برنامه ای آگاهانه برای انهدام دستاوردهای ایران در خاورمیانه دارد.

برنامه ای که تلاش دارد با «تراکم حادثه» در جهت مشوش کردن اذهان تصمیم گیران سیاست خارجی در ایران، ما را به موضع گیری عجولانه و واکنشی در رابطه با حوادث وادارد. اما موضع اصولی ایران طی ماه های گذشته بر چند اصل اساسی استوار بوده است؛ ایران خود هیچ اقدام تنش آمیزی در خاورمیانه مرتکب نشده، تلاش کرده تا از شکل گیری تنش توسط دیگران نیز جلوگیری کند، هیچ درخواست میانجیگری و مذاکره ای را رد نکرده و بلکه خود زمینه های گفتوگو با همسایگان را فراهم کرده و باب مذاکره را برای همیشه باز گذاشته است. اما همه این ها به معنای انفعال ایران در خصوص احتمال تهدید منافع یا امنیت خود در منطقه نبوده است.

ایران طی ماه های گذشته تلاش کرده است تا از «امنیت» و مولفه «قدرت بازدارندگی» خود حراست کند. علاوه بر آنکه نقش آفرینی در حوادثی نظیر الفجیره و آرامکو را صراحتا رد کرده و همگان را به تحقیق در خصوص حقیقت این حوادث فرا خوانده است از انفعال در برابر تجاوز دیگر کشورها به دور بوده است؛ انهدام پهپاد گلوبال هاوک آمریکا که حریم هوایی ایران را نقض کرده بود، و توقیف دو نفتکش انگلیسی در برابر توقیف نفتکش ایران توسط بریتانیایی ها، دو مورد از اقداماتی بودند که ایران در آنها به صراحت از اقدام خود دفاع کرده است.

واکنش ایران به حمله به نفتکش ایرانی سابیتی نیز بر همین اساس خواهد بود؛ ایران مشغول تحقیقات است تا عامل اصلی حمله مشخص شود و شیطنت ها ناکام بماند، پس از تشخیص عوامل این حادثه، آنوقت بی بی سی فارسی خواهد بود که باید خبر اقدام متقابل ایران را مخابره کند.

هرچند ادعای نقش آفرینی ایران در حادثه آرامکو و بندر فجیره خود در تناقض با گزاره ناتوانی ایران در دفاع تمام قد از منافع خود در منطقه است؛ علاوه بر این اقدام متقابل ایران در برابر قدرت هایی چون آمریکا و انگلیس، این مهم را به همگان-چه در منطقه و چه کشورهای دیگر- یادآوری می کند که ایران در دفاع از منافع خود با کسی تعارف نخواهد داشت.

سعید طلوعیان - کارشناس ارشد مسائل سیاسی