نوبت ملی شدن صنعت «نت»

اگر بخواهیم در تاریخ معاصر کشورمان به چند اتفاق مهم که مرتبط با منافع ملی کشور بوده است اشاره کنیم، بی گمان ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ یکی از آنهاست که به ملی شدن صنعت نفت انجامید.

حالا حدود ۷۰ سال از آن زمان می گذرد و به‌نظر می رسد ایران به یک اقدام بزرگ در همان سطح و حتی فراگیرتر از آن نیازمند است تا دوباره شاهد یک صنعت ملی دیگر باشیم اما این بار « نفت» بدون «ف» !

با محدود شدن اینترنت در هفته گذشته کم نبودند کارشناسان و مسؤولانی که درباره شبکه ملی اطلاعات یا اینترنت بومی صحبت کردند اما من ترجیح می دهم بخش فناورانه آن را در حد یک زیرساخت ببینم و از آن به عنوان یک صنعت یاد کرده و تاکید کنم حرکت به سمت «صنعت ملی نت» در آینده ای نه چندان دور نه یک گزینه و انتخاب که یک اجبار و ضرورت است.

اگر بخواهیم دستاوردهای ملی شدن صنعت نفت را برشمریم عمده محورها اقتصادی و سیاسی است اما درباره صنعت ملی نت افزون بر این محورها می توان مسائل امنیتی و مهمتر از آن فرهنگی را هم افزود.

امروزه بزرگترین و ثروتمندترین بنگاه‌های اقتصادی در جهان گروهی را شامل می شود که کسب وکارشان مبتنی بر نت است و بیشترین داده (Big Data) را در اختیار دارند، آمازون، گوگل و دیگر شرکت‌های مشابه که بر اساس رده بندی‌های جهانی سهام شان بیشترین ارزش را در چند سال اخیر داشته چه ثروتی جز «داده» در اختیار دارند؟

در داخل کشورمان هم آرام آرام این ارزش آفرینی اقتصادی مبتنی بر داده شکل گرفته و مجموعه‌هایی مانند اپراتورهای تلفن همراه ، کافه بازار ، دیوار و ... سهامی چند ده هزار میلیاردی دارند و به این فهرست می توان شرکت‌های نوپای بزرگی همچون تاکسی‌های اینترنتی و فروشگاه‌های برخط را هم افزود که در اقتصاد کشورمان آهسته آهسته به غول‌های اقتصادی تبدیل می شوند و گاه گستره‌ای فعالیت‌ها و تراکنش مالی شان به کسب وکارهای مبتنی بر انرژی تنه می زند و تازه بی شمار کسب و کارهای خرد مبتنی بر نت را هم من فعلا نادیده می گیرم.

اما این همه ماجرا نیست، آنچه در بستر نت در کشور اتفاق می افتد فقط وجوه اقتصادی و سیاسی ندارد و یک ابزار کاملا تاثیرگذار در فضای امنیتی و فرهنگ عمومی کشور است.

مانوئل کاستلز جامعه شناس و اندیشمند مشهور اسپانیایی در تعبیری جالب اینترنت را «ستون فقرات ارتباطات» در روزگار ما می نامد پدیده ای که با کنشگری، الگودهی فرهنگی و هدایت بخش عمده ای از جامعه این توان را دارد که بازیگر اصلی همه عرصه‌ها و نه فقط حوزه فناوری و اقتصاد و زیرساخت باشد.

با وجود همه تلاش‌های ارزشمندی که در یک دهه گذشته در حوزه پدافند غیرعامل و همچنین تقویت شبکه ملی اطلاعات صورت گرفته است ، شاهد بودیم که این شبکه اگرچه توسعه‌های امیدوارکننده ای داشته است اما در بزنگاه‌هایی مانند آنچه در هفته گذشته رخ داد، هنوز با کاستی‌های جدی رو به‌رو است و تا زمانی که ما آن را فقط در سطح یک شبکه اطلاعاتی و یک زیرساخت ببینیم این شرایط ادامه می یابد و توان داخلی برای یک عمل جراحی تخصصی روی این «ستون فقرات» امکان پذیر نیست و بیمار ممکن است از دست برود!

از امروز مدیران ارشد کشور در سطح سران قوا باید یکی از مهمترین دغدغه‌هایشان «صنعت ملی نت» باشد و مانند بسیاری از کشورهای بزرگ از جمله چین یا روسیه و ... نقشه راهی برای ملی شدن کامل این صنعت تدارک ببینند تا روزی مهمتر از ۲۹ اسفند در تقویم ما ایرانی‌ها ثبت شود.

سینا علیمحمدی