ردیف اولِ مقاتل معتبر

سید رضی‌الدین علی بن موسی بن جعفر مشهور به «سید بن طاووس» در تاریخ 589 ه.ق، در شهر حله عراق متولد شد. نسب وی از جانب پدر به حسن بن علی(ع) و از جانب مادر به حسین بن علی(ع) می‌رسد. او از علمای بزرگ شیعه و نویسندگان سده هفتم هجری است.
وی در زمان هلاکوخان، منصب نقابت شیعه را به‌عهده داشت و علمای بزرگی همچون علامه حلی، ابن داود حلی و... را تربیت کرد. 
سید بن طاووس در سال 664 در 75 سالگی در شهر بغداد وفات کرد. بدن ایشان را به نجف اشرف منتقل کرده و در حرم امیرالمومنین(ع) به خاک سپردند.
از ایشان آثار بسیاری به‌جا مانده است که مهم‌ترین آن، کتاب «اللهوف علی قتلی الطفف» (آ‌ه‌های سوزان بر کشتگان بیابان) است که با نام «لهوف» شناخته می‌شود. این اثر پیرامون شرح قیام امام حسین(ع) تا بازگشت اسرا به وطن است که به‌صورت یک داستان پیاپی تنظیم شده است.
سید بن طاووس در مقدمه کتاب، هدف از تألیف آن را چنین ذکر می‌‌کند؛ «آنچه پیش از هر چیز مرا به نوشتن این کتاب واداشت، این بود چون کتاب «مصباح الزاِیر و جناح المسافر» را گردآوری کردم، دیدم کتابی شد شامل بهترین جاهای زیارت و برگزیده‌ترین اعمالی که هنگام زیارت باید به‌جا آورد و هر‌کس آن کتاب را همراه داشته باشد از برداشتن چراغ دیگری برای زیارت بی‌نیاز است. از همین‌رو خواستم هر‌کس آن کتاب را با خود داشته باشد، از همراه داشتن مقتل برای زیارت سیدالشهدا(ع) نیز بی‌نیاز شود، لذا این کتاب را نوشتم...».
این کتاب شامل سه بخش است که آن را با عنوان «مسلک» بیان کرده است؛
بخش اول: پیرامون تولد امام حسین(ع) تا قبل از واقعه عاشورا است.
بخش دوم: از اصلی‌ترین قسمت‌های کتاب است که شامل وقایع روز عاشورا تا زمان شهادت امام حسین(ع) می‌شود. 
بخش سوم: وقایع بعد از شهادت امام حسین(ع) از عصر عاشورا و فرستادن اسیران به شام و برگشت آنان به مدینه است و پس از آن نیز به حالات امام سجاد(ع) در فراق پدرشان اشاره شده است.
روایات این کتاب مانند بسیاری از کتب تاریخی به‌صورت مرسل بوده و از نقل مطالب اغراق‌آمیز که در کتب مشابه دیده می‌شود، خودداری کرده است. این کتاب همچنین مطالبی منحصربه‌فرد دارد که پیشتر در مقاتل نیامده است، مانند نامه امام حسین(ع) به بنی‌هاشم و همچنین خبر دادن آن حضرت از شهادتش با جمله «ان ا... شاء ان یرانی قتیلا» و بسیاری از گزارش‌های دیگر.
نویسنده در این کتاب روایات را طوری کنار هم قرار داده که یک جریان منسجم را به‌وجود آورده و از ذکر روایات تکراری و متفرقه اجتناب کرده است. 
علاوه بر شیوه نرم‌نگاری، از اشعار نیز استفاده شده که بر جذابیت آن افزوده است. کتاب لهوف به زبان عربی است و شکل مرثیه دارد و نثر روانش، مخاطب را خسته نمی‌کند. در این کتاب قسمت‌هایی از وقایع از زبان خود امام حسین(ع) آورده شده است. 
با این همه، این کتاب را نمی‌توان یک اثر تاریخی دانست و به‌عنوان یک اثر تاریخی به آن مراجعه کرد زیرا داستانی بودن آن و هچنین حذف اسناد از‌جمله ایراداتی است که می‌توان به آن وارد کرد، همچنین یکی از نکاتی که می‌توان در مورد کتاب لهوف گفت، این است که به‌دلیل این‌که سید بن طاووس می‌خواسته مقتل مختصر باشد، بسیاری از مطالب را حذف کرده است و به‌دلیل همین اختصار، گاهی احتمال تحریف بر آن مترتب می‌شود. با این همه تفاسیر بسیاری از علمای بزرگی چون آیت‌ا... محمدعلی قاضی‌طباطبایی که گفته‌اند: لهوف، نقلیاتش بسیار مورد اعتماد است و در میان کتب مقاتل، کتاب مقتلی به اندازه اعتبار و اعتماد آن نمی‌رسد. در اطمینان به آن کتاب در ردیف اول، کتب معتبره مقاتل قرار گرفته‌است. شیخ جعفر شوشتری، کتاب لهوف را مشهورترین مقتل درباره واقعه عاشورا و امام‌حسین(ع) می‌داند. 
همچنین رهبر معظم انقلاب بارها به مداحان و عموم مردم توصیه کرده‌اند روضه را از روی کتاب لهوف بخوانند تا از تحریف جلوگیری شود. 
این کتاب با ترجمه‌های متفاوتی روانه بازار شده که از بین آنها، ترجمه سیداحمد فهری و فارس تبریزیان مورد تأیید است. انتشارات نبوغ، آرام دل و جهان تهران این کتاب را به چاپ رسانده‌اند.

منبع: ضمیمه قفسه روزنامه جام‌جم