گفتوگوی اختصاصی «جام جم» با مدیرکل توسعه فناوری‌های نوین خودرویی درباره زمان بهرهبرداری از اتوبوس‌های برقی
دست‌انداز واردات در مسیر اتوبوس برقی ایرانی
چالش استفاده از سوختهای فسیلی و آلودگیهای آن، سال‌هاست وجود دارد و کشورهای مختلف برای کاهش آن به‌دنبال راهکارهای متفاوتی هستند؛ راهکارهایی که هم صرفه اقتصادی داشته باشد و هم مردم را از خطرات ناشی از این سوختها در امان نگه دارد.
گرچه این مسیری است که تمام کشورهای دنیا باید در آن قدم بردارند اما با توجه به امکانات و ظرفیتها سرعت این دسترسیها متفاوت خواهد بود.
پژوهشگران ایرانی در سالهای اخیر تلاش کرده‌اند تا فناوریهایی که میزان مصرف سوخت فسیلی در کشور را کاهش می‌دهد، توسعه دهند.
بهرهگیری از اتوبوس های برقی ناوگان حملونقل در شهرها یکی از تاثیرگذارترین روشها برای کاهش آلایندهها و مصرف محدودتر سوخت فسیلی است و در این زمینه شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی توانستهاند به توان فنی ساخت این اتوبوس‌ها دست پیدا کنند.
در همین راستا و در 23 مرداد 1401 دکتر شهریار زینی، مدیرکل توسعه فناوری‌های نوین معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری از انعقاد قرارداد 500 دستگاه اتوبوس برقی با وزارت کشور و اتحادیه اتوبوسرانی خبر داد. در پی این خبر، با دکتر زینی درباره اهمیت توسعه این اتوبوس‌ها و لزوم پشتیبانی دولت برای پیشرفت این فناوریها گفتوگو کردیم.
برای بهره برداری از اتوبوس‌های برقی، نیاز است که ایستگاههای شارژ در ایران هم‌زمان با ساخت و تولید اتوبوس‌ها ساخته و نصب شود. از آنجایی که قیمت اتوبوس برقی دوبرابر نمونه‌های دیزلی و گازی است باید با حمایت دولت مورد استفاده عموم قرار بگیرد.
چرا اتوبوس‌های برقی برای کشور ضروری است؟
دکتر سید شهریار زینی، مدیر گروه توسعه فناوری‌های نوین خودرویی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری اهمیت استفاده از اتوبوس ها و خودروهای برقی و توسعه آنها در کشور را این‌طور توصیف می‌کند: «سالانه مبلغ زیادی برای مصرف سوخت اتوبوس‌های شهری هزینه می‌شود که در صورت استفاده از اتوبوس‌های برقی این هزینه به‌طور قابل‌توجهی کاهش پیدا می‌کند. از سویی دیگر اتوبوس‌های دیزلی و گازی بعد از گذشت حدود 10 سال از عمرشان، فرسوده خواهند شد و هزینههای تعمیر و نگهداری زیادی به‌دنبال خواهند داشت. طبق قواعد استاندارد و ایمنی لازم است این اتوبوس‌ها هر پنج سال یک‌بار تعمیر و نوسازی شود و این در حالی است که اتوبوس‌های برقی حداقل ۱۵ سال به‌خوبی کار می‌کند و پس از آن هم هزینه های تعمیر خیلی زیادی ندارد و صرفا باتری آنها پس از حدود هشت سال جایگزین خواهد شد.»
او در ادامه مزیتهای استفاده از این اتوبوس‌ها می گوید: «دانش طراحی این اتوبوس‌ها کاملا بومی شده است و شرکت‌های دانش‌بنیان با همکاری و حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری موفق به احصای کامل فناوری آنها شده‌اند. از طرفی یکی از مشکلاتی که صنعت اتوبوسرانی کشور با آن دستوپنجه نرم می‌کند این است که با توجه به نبود قوای محرکه مناسب و با فناوری روز نمیتوانیم برای اتوبوس‌های شهری استانداردهای یورو 5 و یورو 6 دریافت کنیم و همین امر موجب کاهش شدید تولید اتوبوس‌های دیزلی ساخت داخل شده است اما درباره اتوبوس‌های برقی این مشکل را نخواهیم داشت.
او ادامه می‌دهد: «در کنار همه اینها وقتی از این فناوری روز دنیا استفاده می‌کنیم آلودگی صوتی ناشی از اتوبوس‌های دیزلی هم به‌طور کلی رفع می‌شود. امکانات قابل استفاده در اتوبوس‌های برقی هم بسیار جذاب است مثلا نصب سامانه‌های هوشمند و برخط، دسترسی به انواع اپلیکیشن‌ها، نصب رسانه‌های دیجیتالی یا درگاه شارژ تلفن همراه و... مواردی است که می‌تواند برای مسافران این اتوبوس‌ها کاربرد زیادی داشته باشد.»
حملونقل کارآمد با بهرهگیری از ناوگان ترکیبی
مدیرکل توسعه فناوری‌های نوین خودرویی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در پاسخ به این سؤال که آیا قرار است با روی کار آمدن اتوبوس‌های برقی در سالهای آینده، اتوبوس‌های دیزلی و گازی از ناوگان حملونقل عمومی حذف شوند یا خیر می‌گوید: «در کشور اتوبوس‌های دیزلی و گازی نباید حذف شود بلکه باید بتوان بر‌اساس توپوگرافی (عوارض سطحی هر منطقه) و متناسب با شرایط جغرافیایی منطقه مورد نظر، وسایل حملونقل عمومی مناسب را در‌نظر گرفت؛ برای مثال در منطقه‌ای که شیب بسیار تندی دارد استفاده از اتوبوس برقی مناسب نیست نه به این معنا که این گونه از اتوبوس‌ها پاسخگوی این نوع مسیرها نیست بلکه به این خاطر که در شیب مسیری مانند تجریش تا راه‌آهن باید از حجم باتریهای زیادی استفاده کرد و به این ترتیب هزینه بالایی باید برای این کار صرف شود، در حالی‌که برای مسیر مسطحی مانند بهارستان ــ جمهوری این اتوبوس‌ها می‌تواند بسیار کارآمد باشد.»
شارژ در طول شب، خطری برای شبکه برق کشور ندارد
دکتر زینی در پاسخ به این سؤال که آیا استفاده از اتوبوس‌های برقی برای شبکه برق کشور مشکلساز نخواهد بود، می‌گوید: «با توجه به این که اتوبوس‌ها قرار نیست در طول روز از شبکه برق بگیرند مشکلی نخواهیم داشت. اتوبوس‌ها در طول روز پیمایش مشخصی را انجام میدهند و در طول شب می‌توانند از ساعت 12 شب تا 7 صبح که توان برق اضافه در شبکه وجود دارد، در ایستگاه‌ها شارژ شوند. وی می‌گوید: «دانش ساخت ایستگاههای شارژ خودروهای برقی در کشور وجود دارد و همین حالا هم در برج میلاد و در شهر مشهد این ایستگاه‌ها وجود دارد و به‌زودی در مناطق آزاد کشور نیز ایستگاههای شارژ بیشتری راه‌اندازی خواهد شد و خودروهای هیبریدی و برقی می‌توانند از این ایستگاه‌ها برای شارژ استفاده کنند. این امکان وجود دارد که در پایانههای اتوبوسی جایگاههای شارژ تعبیه شود و در کنار این ایستگاه‌ها می‌شود از امکانات فست‌شارژ (شارژ سریع) هم استفاده کرد.»
نمونهسازی خوب است، تجاریسازی ضروری
به عقیده دکتر زینی، ایران جزو کشورهای پیشرو در حوزه بومیسازی فناوری اتوبوس‌های برقی است. او می‌گوید: «باید توجه داشته باشیم که درست است در حوزه نمونهسازی خوب عمل کردهایم ولی نیاز داریم در حوزه تجاریسازی هم به‌درستی فعالیت کنیم و پیشنیاز تبدیل نمونهسازی به تجاریسازی، ایجاد زنجیره تامین پایدار برای تولید قطعات و ماژول‌های خاص خودروها و اتوبوس‌های برقی است. در حال حاضر نمونه قطعات این اتوبوس‌ها در ایران ساخته شده است اما هنوز نمونهای که در تعداد بسیار زیاد تولید شود، نداشتهایم و برای این کار باید سرمایهگذاری اتفاق بیفتد. مهمترین بخش این اتوبوس‌ها که از طریق واردات تامین می‌شود باتریها هستند. برای این که باتری در کشور خودمان تولید بشود باید توجیه اقتصادی و بازار مناسبی برای اتوبوس‌های برقی وجود داشته باشد تا بشود برای تامین قطعاتی مثل باتری سرمایهگذاری کرد و آن را به تولید انبوه رساند.»
اعتماد به جوانان ایرانی و حمایت آنها، لازمه پیشرفت کشور
دکتر زینی معتقد است باید در فرهنگ سازمانی بتوانیم به جوانهای کشورمان اعتماد کنیم. او می‌گوید: «در حال حاضر اگر اتوبوس برقی به‌صورت SKD یا CKD از کشوری مثل چین یا دیگر کشورها برای فروش به داخل کشور وارد شود به‌سادگی مراحل اخذ تایید نوع را دریافت می‌کنند و در مدت زمان کوتاهی می‌توانند مراحل اخذ مجوز پلاک را طی کنند و این در‌حالی است که شرکت‌های دانش‌بنیانی که با اتکا بر توان علمی و فنی نخبگان کشور اقدام به طراحی، ساخت و تولید این اتوبوس‌های برقی کرده‌اند مراحل بسیار سختگیرانه‌ای در اخذ تاییدیه نوع را از سازمان ملی استاندارد و ناجا پیشرو دارند و در این خصوص با عنایت به نامگذاری سال‌جاری از سوی مقام معظم رهبری به نام تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین که نشان از اهمیت و اولویت بالای ایشان به موضوع اشتغال و دانش‌بنیان دارد، انتظار می‌رود این دو نهاد در اخذ تاییدیه‌های استاندارد و اخذ مجوز پلاک این‌گونه خودروها تسهیل و تسریع کنند و فرآیندهای نوینی در این خصوص به‌کار گیرند.»
او می‌افزاید: «من از وزارت محترم کشور خواهش میکنم در زمان عقد قرارداد با شرکت‌های دانش‌بنیان، محدودیتها را کاهش دهند و این امکان را برای شرکت‌های دانش‌بنیان قائل شوند که به ایشان و جوانان نخبه کشور اعتماد شده و قبل از اخذ پلاک، با ایشان قرارداد منعقد شود و دریافت پیش‌پرداخت منوط به اخذ پلاک نشود. این‌که از شرکت دانش‌بنیان توقع داشته باشیم اتوبوس‌ها را پلاک کند و بعد برای عقد قرارداد مراجعه کند انتظار بجایی نیست چون در دو سال اخیر هر اتوبوس فقط در بخش تحقیق و توسعه حدود 40 تا 50 میلیارد تومان هزینه کرده است و به همین میزان اعتبار نیز در راستای انجام آزمون‌های مورد نظر سازمان ملی استاندارد جهت اخذ مجوز پلاک لازم دارد. در نظر گرفتن پیش‌پرداخت 10 تا 15 درصدی برای این‌که شرکتها بتوانند آزمایشهای مورد نیازشان را جهت اخذ تاییدیه نوع انجام دهند بسیار کمککننده است. دکتر زینی اضافه می‌کند: «از سویی دیگر از وزارت محترم صنعت خواهش میکنم برای توسعه زیرساخت مرکز آزمون خودروهای برقی، حمایتهای لازم را داشته باشد و اکنون فقط شرکت دانش‌بنیان بازرسی کیفیت و استاندارد ایران(ISQI) در حال آماده‌سازی زیرساخت خودروهای برقی است. اگر بخواهیم اتوبوس‌های برقی را در کشور توسعه دهیم حتما به مرکزی برای ارزیابی کیفی اتوبوس‌های ساخت داخل یا حتی وارداتی نیاز خواهیم داشت. درخواست دیگرم از دولت برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان سازنده ایستگاههای شارژ است.»
او اقدام ضروری دیگر را همکاری سازمان برنامه و بودجه و وزارت نفت می‌داند و می‌گوید: «برای تصویب هرچه سریع‌تر ماده۱۲ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور خاص اتوبوس‌های برقی است که می‌تواند حمایت مناسبی برای سرمایه‌گذاران حوزه اتوبوس‌های برقی باشد. اگر همه این حمایتها و اقدامات انجام شود، میتوانیم امیدوار باشیم تا سال آینده اتوبوس‌های برقی در کشور قابل استفاده باشد، در غیر این صورت این کار باز هم عقب میافتد و خسارت زیادی برای کشور خواهد داشت.»
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
تغییری در شرایط نامناسب رژیم صهیونیستی ایجاد نمی‌شود
بازگشت ترامپ به کاخ سفید چه تاثیری بر سیاستهای آمریکا در قبال ایران دارد؟
تعبیر ثابت ایران در رویای آمریکایی
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
خطر مطرح کردن موضوعات انحرافی
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
تلاش برای ایجاد شکاف بین ایران و کشورهای منطقه
گفت و گو
رضا جباری: درگفتوگو با «جام جم»:
مگر نگفتند پرسپولیس را برای آسیا بستهاند؟
بهتاش فریبا در گفتوگو با جامجم:
منتظر بازگشت استقلال باشید
