عدو شود سبب‌خیر...

ماجرای ممانعت برگزارکنندگان نمایشگاه کتاب فرانکفورت از حضور نمایندگان ایران در این نمایشگاه یکی از مباحثی است که در روز‌های اخیر سبب بحث‌ها و اظهارنظر‌های مختلفی شده است. رویکرد سیاسی برگزارکنندگان این نمایشگاه که در سال‌های اخیر پشت عناوینی، چون روابط پایاپای فرهنگی پنهان نگاه داشته می‌شد، امروز آشکار و بدون پرده‌پوشی در برابر چشم همه قرار دارد و شاید زمان مناسبی برای این مساله باشد که اصولاً رویکرد کشور به رویداد‌های فرهنگی و هنری بین‌المللی مانند نمایشگاه کتاب فرانکفورت و رویداد‌هایی این گونه مورد تجدید نظر قرار گیرد.

واقعیت این است که حضور ایران در این رویداد‌ها همیشه طرفداران جدی داشته است، این طرفداران اتفاقا از دل دولت‌های مستقر در سال‌های اخیر برآمده‌اند و همیشه از این که ایران به هرشکل در این نمایشگاه‌ها، جشنواره‌ها و دوسالانه‌ها حضور داشته باشند، دفاع شدید و غلاظی هم کرده‌اند. دلیل این دفاع اگرچه در هر دوره تحت عنوان خاصی بیان شده است، یک چیز بوده است: ماموریت‌های خارج از کشور با ارز دولتی. در تمام این سال‌ها در این گونه رویداد‌های بزرگ و کوچک نهاد‌ها و سازمان‌های دولتی گروه‌هایی از کارمندان و مسئولان خود را راهی این نمایشگاه‌ها و جشنواره‌ها کرده‌اند. این تیم‌ها که به تناسب رویکرد‌های سیاسی دولت‌های مختلف هرکدام وابسته به یکی از جناح‌های سیاسی کشور بوده‌اند، با استفاده از امکانات دولتی و ارز تخصیص یافته و ماموریت‌های اداری خارجی در این رویداد‌ها حضور یافته‌اند، اما هیچ وقت درباره نتایج این مشارکت‌ها و تاثیرگذاری آن‌ها بر کلیت فرهنگ و هنر کشور جواب خاصی داده نشده است. به یاد داریم که در همین امسال در زمان برگزاری جشنواره بین‌المللی فیلم کن که با حاشیه‌های فراوان و مباحث عجیب و غریب همراه بود، ایران یک تیم رسمی و نمایندگان دولتی در همان جشنواره داشت، اما مشخص نشد در زمان حضور این گروه در جشنواره، چه اقدام مناسبی برای حفظ شان کشور و دفاع از آن صورت گرفته است؟ جالب اینجاست که این تیم حتی فیلم‌هایی را که مشخص بود در تهاجم به ارزش‌های دینی و ملی ایران ساخته شده است، ندیده بودند و جز چند دیدار در حاشیه جشنواره و بازار کن، خبری از دستاوردهای‌شان اعلام نشد. در همین نمایشگاه کتاب فرانکفورت ما سال‌هاست شرکت می‌کنیم. خوب است امروز گزارشی جامع از چندین دهه حضور ایران در این نمایشگاه ارائه شود. سیاسی‌کاری برگزارکنندگان نمایشگاه، فرصت خوبی است که ما با یک بررسی همه‌جانبه، آماری و علمی روشن کنیم که آیا در تمام این سال‌ها به نسبت پولی که خرج حضور نمایندگان رسمی در این نمایشگاه کرده‌ایم (به این مساله اعزام گروه‌هایی از نویسندگان، مترجمان، خبرنگاران و... را با هزینه دولت هم اضافه کنید) چه برداشتی کرده‌ایم؟ آیا اصلا مشخص است رویکرد و هدف اصلی کشور از حضور در چنین نمایشگاه‌هایی چیست و اگر به این اهداف پس از چندین دهه حضور در آن دست نیافته‌ایم، خوب است از این تهدید فرصتی تازه بسازیم.