تجهیزات‌پزشکی هم مثل دارو «بدحال» می‌شود؟

در مقابل آن‌طور که معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت می‌گوید در کشورمان با تجویز و مصرف بی‌رویه دارو مواجهیم به‌گونه‌ای که اگر استاندارد دنیا زیر دو قلم داروست، در ایران ۳.۶قلم دارو تجویز می‌شود. موضوعی که موجب شده تا ایران هم یکی از کشور‌هایی باشد که با چالش جهانی مقاومت میکروبی مواجه است. تقصیر این پرمصرفی دارو، عموما به گردن پزشکان عمومی است! ماجرای چاق بودن نسخه پزشکان در ایران و چالش‌های آن، اما خود نشانه‌ای از فقدان نظارت وزارت بهداشت بر حوزه سلامت است. عدم نظارتی که از یک‌سو موجب تجویز بی رویه دارو از سوی پزشکان شده و از سوی دیگر با بی تدبیری در پیش‌بینی میزان مصرف دارو و تجهیزات پزشکی و تعامل با سایر دستگاه‌ها برای تولید دارو، بازار دارویی کشور را به بی ثباتی کشانده است.

حوزه دارو از جمله حوزه‌هایی است که با تدابیر یکباره نمی‌توان آن را مدیریت کرد و بر این اساس باید در بازه‌های حداقل سه تا شش ماهه برای آن تدبیر کرد. به همین دلیل هم با وجود واردات و تدابیر صورت گرفته هنوز کمبود‌های دارویی برای مردم محسوس و برطرف نشده است. هنوز هم در موج آنفلوآنزا هستیم و اگر به مراکز درمانی و به‌خصوص بیمارستان‌ها و مراکز درمان کودکان سری بزنید با صف طولانی از کودکان مبتلا به سرماخوردگی و آنفلوآنزا مواجه خواهید شد که پزشکان برای تجویز داروی‌شان با وجود کمبود‌های دارویی با چالش مواجه‌اند. سرم و برخی شربت‌های کودکان در کنار آنتی‌بیوتیک‌ها از مهم‌ترین کمبود‌های دارویی هستند. طبق گزارش‌های سازمان غذا و دارو برای کمبود دارو اقدامات مختلفی انجام شده، اما اشباع بازار دارو و اصلاح سوء‌مدیریت صورت گرفته، زمان می‌برد.

رئیس سازمان غذا و دارو: رفع کمبود‌ها زمان می‌برد

آن‌طور که سیدحیدر محمدی، معاون وزیر و رئیس سازمان غذا و دارو می‌گوید با تشکیل ستاد رصد تامین دارو و فعالیت شبانه‌روزی این ستاد، کمبود‌های دارویی بررسی شدند، بخشی از این کمبود‌ها که تعداد آن‌ها کم است، سراسری بوده و نیاز به زمان بیشتری دارد، اما کمبود برخی داروها، مقطعی بود که با جابه‌جایی موجودی بین استان‌ها، مشکل برطرف می‌شود. به گفته وی بخشی از کمبود‌های دارویی مربوط به آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی بوده که با افزایش تولید و واردات محموله‌ها، این کمبود‌ها رفع می‌شود. همچنین در مورد برخی دارو‌های حمایتی مانند استامینوفن، بروفن، شربت دیفن‌هیدرامین و آنتی‌هیستامین‌ها، کمبود‌ها در حدی نیست که نیاز به واردات این اقلام دارویی باشد و با افزایش ظرفیت تولید، وضعیت سامان می‌یابد. در بسیاری از استان‌ها مشکل کمبود این دارو‌ها برطرف شده و در برخی از استان‌ها که دسترسی آن‌ها به دارو کمتر بوده یا شرکت‌های پخش سراسری به آن مناطق دسترسی نداشته‌اند نیز از طریق جابه‌جایی بین ذخیره‌های دارویی، مشکل برطرف می‌شود. معاون وزیر بهداشت با بیان این‌که کمبود‌های دارویی در حال کاهش است، بر زمانبر بودن رفع کمبود‌ها تاکید می‌کند و می‌افزاید: «برای پایداری و ثبات در بازار دارویی کشور، به چند هفته زمان نیاز است تا با تامین به موقع شرکت‌های تولید‌کننده، واردات و کمک به اصلاح مصرف دارو، مشکلات کمبود دارویی به‌حداقل برسد.»

اوضاع بهتر شده، اما خوب نیست!

محمدی با تاکید بر این‌که تامین پایدار دارو به‌عنوان یکی از مهم‌ترین وظایف سازمان غذا و داروست، اطمینان می‌دهد تا زمان رسیدن به وضعیت پایدار و رفع کمبود‌های دارویی، علاوه بر تقویت ظرفیت تولید داخلی، واردات نیز ادامه پیدا می‌کند. خوشبختانه ظرفیت تولید داخلی نیز افزایش یافته به‌گونه‌ای که برخی شرکت‌ها، خطوط دیگر تولید دارو را در مسیر تولید آنتی‌بیوتیک به کار گرفته‌اند.

آن‌طور که سیدعلی فاطمی، رئیس انجمن داروسازان ایران هم می‌گوید وضعیت توزیع آنتی‌بیوتیک‌ها به نسبت هفته‌های گذشته، بهتر شده است، اما همچنان در برخی استان‌ها کمبود برخی از این اقلام دارویی احساس می‌شود. به گفته وی با وارد شدن آنتی‌بیوتیک‌های هندی به بازار دارویی، کشور از وضعیت بحرانی دارو خارج شد، اما باید بدانیم ۹۰درصد بازار دارویی کشور را آنتی‌بیوتیک‌های تولید داخل تشکیل می‌دهند که امیدواریم با افزایش تولید این کمبود‌ها رفع شود.

الگوی نادرست تجویز و مصرف دارو و جای خالی وزارت بهداشت!

در کنار مسأله کمبود‌های دارویی، حالا معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت با تاکید بر این‌که در ایران تجویز و مصرف بی رویه دارو داریم، می‌گوید: «در دنیا میانگین تعداد اقلام دارویی موجود در یک نسخه ۲.۱تا۸.۱ (کمتر از دو قلم) است، اما در ایران به طور متوسط در هر نسخه ۶.۳قلم دارو تجویز می‌شود.»

این اظهارات آقای معاون هر چند درست و یکی از عوامل قرار گرفتن ایران در فهرست کشور‌های دارای مقاومت میکروبی است، اما از وزارت بهداشت سلب مسئولیت نمی‌کند چراکه نظارت بر عملکرد پزشکان و بالا بردن آگاهی‌های مردم نسبت به سلامت‌شان از جمله وظایف وزارت بهداشت است و رشد میزان مصرف دارو در کشور و اثرگذاری احتمالی آن بر چاق شدن فهرست‌های دارویی از نقص دیگری در عملکرد وزارت بهداشت حکایت دارد.

آیا تجهیزات پزشکی هم به سرنوشت دارو دچار خواهد شد؟

کمبود‌های دارویی کم بود که حالا زمزمه‌هایی از کمبود تجهیزات پزشکی هم به گوش می‌رسد. مدیر روابط‌عمومی یکی از شرکت‌های تجهیزات پزشکی در گفتگو با جام‌جم ضمن گلایه از چالش و سنگ‌اندازی‌ها در مسیر شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه تجهیزات پزشکی، از کمبود‌ها در این حوزه خبر می‌دهد. شنیده‌ها حاکی است، بیمارستان‌ها در زمینه تجهیزات پزشکی قلبی، چشمی، ارتوپدی، مغز و... دچار کمبود هستند و نیاز‌های خود را به وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو گفته‌اند. هنوز اظهار‌نظری رسمی در زمینه کمبود تجهیزات پزشکی منتشر نشده و طبعا این حوزه به اندازه حوزه دارو حساس نیست. با تمام این‌ها باید دید آیا حوزه تجهیزات پزشکی هم به چالش حوزه دارو دچار خواهد شد یا پیش از بحرانی شدن ماجرا برای آن تدبیر خواهد شد و اصلا آیا این زمزمه‌های کمبود در تجهیزات پزشکی واقعی است یا ساختگی؟!

روزنامه جام جم