حمل‌ونقل‌عمومی شرمنده شهروندان

این البته اتفاق تازه‌ای نیست، چون سال‌هاست متروی تهران همین وضع را دارد و در حالی که جور ناوگان کمرشکسته اتوبوسرانی را هم می‌کشد، بیشتر محل جدال و جروبحث است تا وسیله‌ای راحت برای حمل و نقل. اما در سه روز اخیر که مدارس تهران به دلیل آلودگی هوا غیرحضوری شده، انتظار می‌رفت مترو کمی خلوت‌تر و استفاده از آن با آرامش بیشتری همراه باشد که در عمل اینچنین نشد. علتش هم کمبود شدید واگن‌های متروست که در هر دوره از مدیریت شهری بر آن تاکید می‌شود، ولی هر شهرداری که زمام امور را در دست می‌گیرد به حال مترو توفیر نمی‌کند. اینچنین است که هوای پاک با توسعه‌نیافتگی ناوگان حمل و نقل عمومی و ناچاری مردم به استفاده از خودرو‌های شخصی در حد آرزو باقی مانده است.

براساس ماده ۷ قانون «هوای پاک» شهرداری‌ها، پلیس، وزارتخانه‌ها و سازمان‌های ذی‌ربط که تعدادشان در این قانون به ۲۳ دستگاه می‌رسد، موظف هستند نحوه تردد وسایل نقلیه و سیستم حمل و نقل شهری را به‌صورتی طراحی و ساماندهی کنند که ضمن کاهش آلودگی هوا، جوابگوی سفرهای روزانه شهری باشد، اما به تازگی شهردار تهران اعلام کرده فقط متولی اجرای این قانون نیست و تلویحا تاکید کرده هوای پاک را نباید از شهرداری انتظار داشت. با این حال، اما توسعه ناوگان اتوبوسرانی و مترو که جزو وظایف مستقیم شهرداری است از یک سو در حال درجا زدن و از سوی دیگر گرفتار وعده و وعید‌های مختلف است که نتیجه‌ای جز تیره‌تر شدن آسمان، به شماره افتادن نفس‌ها و کورتر شدن گره ترافیک ندارد.

ماجرای غامض واگن‌های استیجاری

تازه‌ترین وعده‌ای که شهرداری تهران در حد جملاتی گنگ و بدون جزئیات بر سرزبان‌ها انداخته، استفاده از واگن‌های استیجاری در خطوط متروی تهران است. البته جعفر تشکری هاشمی، رئیس کمیسیون حمل و نقل و عمران شورای شهر پایتخت اعلام کرده که «نه تنها این موضوع مبهم است بلکه هیچ مشورتی نیز با شورای شهر انجام نشده» ضمن این که به گفته او نباید «برای خرید واگن مترو مانند اتوبوس به سمت دست دوم حرکت کرد.»

اجرای ایده اتوبوس‌های دست دوم خارجی که علیرضا زاکانی، شهردار تهران و تیم مدیریتی‌اش آن را مطرح کرده‌اند البته تا امروز به نتیجه نرسیده و خبری از این اتوبوس‌ها نیست، بنابراین دور از انتظار نخواهدبود اگر سر و کله واگن‌های استیجاری هم در مترو پیدا نشود؛ علی‌الخصوص که فراموش نکرده‌ایم زاکانی اواخر مهرماه از مراحل پایانی خرید ۶۳۰واگن جدید برای مترو خبر داد و انعقاد قرارداد برای تامین ۱۱۳واگن با شرکت واگن سازی تهران را رسانه‌ای کرد، در واقع دو اقدامی که به گفته وی، دولت ۷۷میلیون یورو نیز برایش اختصاص داده‌است.

پس اگر صحبت از اجاره واگن برای متروی تهران در میان است، آیا به معنی به نتیجه نرسیدن دو اقدام یاد شده‌است؟ دکترعلیرضا اسماعیلی، عضو هیات علمی دانشگاه و کارشناس حمل و نقل و ترافیک البته به جام‌جم می‌گوید «فعلا که همه چیز در این باره مبهم است نمی‌توان اظهارنظری قطعی داشت، ولی اگر استفاده از واگن‌های استیجاری به معنی خرید واگن توسط بخش خصوصی و اجاره آن به شهرداری باشد، اقدام خوب و مرسومی است، چون به هر حال ظرفیت ایجاد می‌کند و می‌تواند در قبال تقاضا برای سفر باعث عرضه خدمات شود، در واقع اقدامی که حتی ایرلاین‌های خارجی هم با اجاره هواپیما انجام می‌دهند و بار سنگین هزینه‌ها را به این ترتیب سبک‌تر می‌کنند.» البته در شرایطی که جعفر تشکری‌هاشمی، عضو شورای شهر به جام جم توضیح می‌دهد که «با توجه به قیمت بسیار بالای ساخت مترو، توسعه خطوط جدید را تقریبا دور از دسترس می‌دانم و بنابراین به توسعه شبکه اتوبوسرانی بیشتر امیدوارم»، محمد آقامیری، رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران به ایسنا گفته‌است که «از آنجا که شهرداری در حال پیگیری قرارداد تامین ۶۳۰ واگن برای متروست و از زمان انعقاد قرارداد دو سال طول می‌کشد تا واگن‌ها روی ریل‌های مترو حرکت کنند بنابراین قطعا قطار‌هایی در ناوگان متروی تهران به صورت اجاره‌ای وارد خواهندشد که بخش خصوصی از کشور‌های همسایه وارد می‌کند.» این اظهار‌نظر‌های رنگ به رنگ از یک‌سو نشان می‌دهد که کار تامین واگن برای متروی پایتخت هنوز به نقطه امیدوارکننده نرسیده و از سوی دیگر وعده‌ها نیز خیلی جلوتر از اقدامات عملی پیش می‌روند، در حالی که برخی قول و قرار‌ها هم در حد حرف باقی می‌مانند.

فقط و فقط سوءمدیریت

در مورد اجرای قانون هوای پاک نیز که بخش عمده تکالیف مندرج در آن بر توسعه و نوسازی ناوگان حمل ونقل عمومی متمرکز است مشکل همین حرف‌زدن‌ها، وعده دادن‌ها، عمل نکردن‌ها و ترک فعل‌هاست به طوری که علیرضا اسماعیلی، استاد ترافیک در دانشگاه‌های پلیس و تهران به ما می‌گوید که «سوءمدیریت وحشتناکی در مورد اجرای قانون هوای پاک وجود دارد به جای مدیریت بحران گرفتار بحران مدیریت شده‌ایم و مسئولان و متولیان که ۲۳دستگاه هستند، دائما حرف‌های تکراری می‌زنند و فقط مشکلات را مطرح می‌کنند بدون این که مشکلات را واقعا حل کنند.»

او می‌گوید اگر می‌خواستیم امروز ناوگان حمل و نقل عمومی کارآمد و هوای پاک داشته‌باشیم، می‌بایست از ۲۰سال پیش اقدام می‌کردیم و اگر ۱۰سال دیگر چنین چیز‌هایی را می‌خواهیم باید از همین امروز کار را شروع کنیم و در حوزه حمل و نقل دست به جراحی‌های عظیم بزنیم. البته با درجا زدن‌ها و عقبگرد‌هایی که سال‌هاست در این حوزه روی هم تلنبار شده‌است چاره‌ای نداریم جز این که نگاه مان همچنان به آسمان و تدبیر آب و هوا باشد که خوشبختانه سازمان هواشناسی اعلام کرده «از امروز با ورود سامانه بارشی از غرب کشور در برخی نقاط واقع در شمال غرب، غرب و جنوب غرب و دامنه‌های جنوبی البرز در استان‌های قزوین، البرز و تهران ابرناکی، رگبار باران و وزش باد رخ می‌دهد که در مناطق سردسیر و ارتفاعات بارش برف انتظار می‌رود» که در واقع نوید تازه‌شدن هوا و نفس تازه کردن‌های مردم برای مدتی کوتاه را می‌دهد.

روزنامه جام جم