نیاکان ما

البته که انوشیروان، پادشاه ساسانی، اول از این نصیحت خوشش نیامد، ولی بعدها فهمید که این نصیحت به دردش می‌خورد. در دوران ساسانیان، بعد از شاه، وزیر اعظم بالاترین مقام را داشت زیرا باید علم و دانش فراوانی می‌داشتند، مثل بزرگمهر. اما در آن دوران وزیری باهوش، مقتدر و بزرگی مثل بزرگمهر کم پیدا می‌شد.  در حکومت ساسانی فقط شاهزادگان، فرزندان دبیرها و روحانیان زرتشتی می‌توانستند خواندن و نوشتن بیاموزند. نوه انوشیروان، یعنی خسروپرویز، پس از به حکومت رسیدن، به مصر حمله می‌کند و آنجا را تصاحب می‌کند. مصری‌ها گنج‌های خود را برای نجات دادن از ارتش خسروپرویز، در قایقی بادی سوار می‌کنند و به دریا می‌اندازند. بعد از این‌که ارتش خسروپرویز به صورت کامل مصر را تصاحب کردند، دیدند قایقی بادی پر از طلا و جواهرات به گِل نشسته. آن همان قایقی بود که مصریان برای نجات دادن گنج‌های خود به دریا انداخته‌بودند، ولی این قایق به‌خاطر باد به ساحل برگشت؛ پس خسرو پرویز آن گنج را «گنج بادآورده» نامید. حرفی که بعدا به صورت ضرب‌المثل استفاده شده‌است.
در زمان حکومت اسلامی، دیوانی به نام دیوان «خراج» وجود دارد که ما امروز به نام «وزارت دارایی» می‌شناسیمش. کار این دیوان گرفتن مالیات از مردم بود. بعدها دیوان‌هایی همانند دیوان«برید» که ما به نام «اداره پست» می‌شناسیمش هم به وجود آمد.
کار این دیوان، بردن نامه‌های حکومتی به شهرها و کشورهای اطراف بود. یا دیوان «جِیش»که به کارهای سربازها و لشکریان رسیدگی می‌کرد. دیوان «رسائل» گروهی از دبیران یا نویسندگان بودند که وظیفه نوشتن نامه‌ها را داشتند. نامه‌ها هم به دست دیوان برید رسیده و به شهرها و کشورهای اطراف فرستاده می‌شد.بعد از زمان کمی از روی کار آمدن حکومت عباسیان، سلسله‌هایی همانند آل‌بویه، سامانیان، طاهریان، زیاریان و صفاریان تشکیل شد که وزیران خود را از بین دانشمندان ایرانی انتخاب می‌کردند، مثل ابوعلی سینا، که وزیر یکی از حکمرانان آل‌بویه شد.یا مثلا صاحب‌بن عباد. وی دانشمندی بسیار دانا بود که برای جابه‌جاکردن کتابخانه‌اش به کاروانی با 400شتر نیاز داشت.ابن عمید، وزیر دیگر آل‌بویه بود که دو تا از اختراعاتش خیلی خاص است؛ بالابری بود که می‌توانست وزن بسیاری را تحمل کند. این سازه، در آن زمان برای ساخت کاخ‌ها استفاده می‌شد. یا منجنیق‌هایی که می‌توانست سنگ‌هایی بسیار بزرگ را به سمت دشمن پرتاب کند.
این مطالب را من از کتاب «قلم و تاج» فهمیده‌ام؛ کتاب سرگذشت وزیران ایرانی؛ کتابی که نوشته ابراهیم حسن‌بیگی است. این کتاب مصور است، یعنی تصاویر زیبایی برای فهم بیشتر مطالب در آن استفاده شده‌است. قلم و تاج  را کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان منتشر کرده‌است.

منبع: ضمیمه قفسه کتاب روزنامه جام‌جم