سقوط دلار هر روز بیشتر از دیروز

رئیس‌جمهور سابق آمریکا که حالا با ۳۴ اتهام قضایی مواجه شده، به‌خوبی می‌داند که «استاندارد دلار» دیگر جای سابق را در مناسبات پولی جهان ندارد.

به همین دلیل با خشم گفت که «این بزرگ‌ترین شکست ما در ۲۰۰سال گذشته است.» به‌نظر می‌رسد که جریان نقدینگی با سرعت بیشتری نسبت به سال‌های گذشته در حال دور‌شدن از دلار و تبدیل شدن به ذخایر دیگر است؛ به‌ویژه پس از رهبری بانک مرکزی آمریکا در جنگ «بهره بانکی» که به سقوط سریالی بانک‌های بزرگ دامن زد.

آمریکا با افزایش پله‌ای نرخ بهره، هزینه‌های استقراض بین‌بانکی را بالا برد. نرخ بهره در حال حاضر در آمریکا بین ۴.۷۵ تا ۵ درصد است؛ در حالی که فروردین سال۱۴۰۱ نرخ آن نزدیک به صفر بود. آمریکا برای کنترل تورم ۶ درصدی، نرخ بهره را مرتب بالاتر از سطح انتظار عمومی جهش داد تا دلار به نرخ تورم پایین‌تر که در گذشته تجربه می‌کرد، نزدیک شود.

دلار پایین‌تر از ارزش ۲۳۸ ساله

در کل هر زمان که نرخ بهره بالا برود، جریان نقدینگی خود را به بهره بانکی نزدیک می‌کند تا از تورم مصون بماند؛ به‌ویژه سپرده‌های بانکی که چسبندگی بالایی با نرخ‌های بالاتر بهره دارند اما همین نرخ بهره، زمانی که هزینه استقراض بین‌بانکی را افزایش می‌دهد، کمر بانک‌ها را می‌شکند. زمانی که میل به پس‌انداز برای دریافت بهره بالاتر کاهش می‌یابد و کسب و کارها باید سود اقساط بانکی خود را با بهره بالاتر (بهره دستوری) پرداخت کنند، رکود اقتصادی ایجاد می‌شود؛ ‌بسیاری بیکار و فرصت‌های استخدام محدود می‌شود. این شرایطی نبود که در دوران ترامپ حاکم باشد؛ به همین دلیل، رئیس‌جمهور پرحاشیه سابق به خود حق می‌دهد که ریزش قدرت دلار را با زبانی تلخ به تمسخر بگیرد. در این شرایط، خیلی‌ها از خود می‌پرسند: چرا دلار همچنان باید حاکم ذخایر پولی در کل جهان باشد؟ البته که دلار دیگر مانند ۲۳۸ سال پیش که پا به عرصه مناسبات قدرت گذاشت، ارزشمند نیست.

جهانی‌ سازی بدون دلار

آن زمان فلزات با‌ارزش مانند طلا، پشتیبان دلار بودند یعنی باید به ازای یک مقدار مشخص از دلار در ذخیره بانک مرکزی، مقدار مشخصی طلا وجود داشت تا دلار به «پول بدون‌پشتوانه» که پیوسته از دستگاه چاپ بیرون می‌زند، تبدیل نشود. البته از سال ۱۹۷۱ آمریکا وابستگی دلار به فلزات ارزشمند را قطع کرد تا کامل به پول بدون پشتوانه تبدیل شود. هدف آمریکا از این اقدام، این نبود که دلار را بی‌ارزش کند، بلکه می‌خواست محدودیت تبدیل شدن دلار به ارز ذخیره جهانیان را از سر راه بردارد و جهانی‌سازی با استاندارد دلار را حاکم کند. در واقع آمریکا می‌خواست تمام کشورها ارزهای خود را با دلار بدون پشتوانه در ارتباط قرار دهند و ارزش آنها را با ارزش دلار یکسان نگه دارند. با وجود این، سیاست‌های تمرکزگرای آمریکا، در دنیایی که پول در آن به‌سرعت در حال غیرمتمرکز شدن بر بستر فناوری نوین و غیرمتمرکز بلاکچین است، جایی ندارد. عصر اقتصاد غیرمتمرکز در حال بلعیدن جایگاه دلار است.

حفظ ارزش با بیت ​‌کوین

بسیاری از کشورها و ابر‌شرکت​ها به‌دلیل ناکامی آمریکا در حفظ کیفیت دلار و پیوستگی سیاست خارجی آمریکا با دلار، در حال روی برگرداندن از پول واحد این کشور هستند. پول‌های غیرمتمرکز مانند بیت‌کوین که فرمانده واحد سیاستگذاری ندارند و «ذخیره ارزش» دارای ویژگی «ضد‌تورمی» محسوب می‌شوند، جایگاه دلار را به‌هم ریخته ‌است. کار به‌جایی رسیده که خزانه‌داری آمریکا در یک گزارش بلند، بسترهای غیرمتمرکز رمزارز را «تهدیدی علیه امنیت ملی آمریکا» معرفی کرده است. این نگرانی بیهوده نیست، چرا که این روزها شرکت‌های سهامی عام، بیت‌کوین را میان سایر دارایی‌های رمزنگاری شده به ترازنامه خود اضافه می‌کنند. بر‌اساس داده‌های بازار ارائه شده از سوی Coingecko، در مجموع ۱۷۴هزار و ۳۷۴ بیت‌کوین توسط شرکت‌های سهامی عام در سراسر جهان نگهداری می‌شود.

راهبرد مشترک‌ دولت‌ها

شرکت مایکرو استراتژی به تنهایی ۱۲۶ هزار و ۶۹۹‌بیت‌کوین به ارزش ۳.۶میلیارد دلار خریداری کرده است. سوئیس هم که اخیرا با بحران سقوط بانک Credit‌Swiss دست به گریبان بوده، خرید ارزهای غیرمتمرکز را در دستور کار قرار داده است. شرکت سوئیسی Post Finance که پنجمین شرکت بزرگ خدمات مالی سوئیس محسوب می‌شود، قصد دارد که از طریق شراکت با بانک سوئیسی سیگنوم، خدمات ارزهای دیجیتال را به بیش از ۲.۶۹میلیون مشتری ارائه دهد. البته این تنها ضربه به دلار نیست. ایران و روسیه که با تحریم ارتباط با دلار مواجه هستند، قصد دارند که ارز مجازی خود را با پشتوانه طلا راه‌اندازی کنند. آنها از تجربه شکست دلار که پشتوانه طلا را از روی خود برداشت، درس گرفته‌اند تا ارزی با پشتوانه طلا راه‌اندازی کنند. عربستان و امارات در حال راه‌اندازی ارز دیجیتال Aber هستند. علاوه بر این کشورهایی چون امارات در حال تطبیق صرافی‌های رمز‌ارزی با شریعت اسلامی هستند.‌ این صرافی بر‌اساس ضوابط اسلامی معاملات ارزهای غیرمتمرکز را سازمان می‌دهد. امارات این صرافی را یک طرح حلال برای مسلمانان سراسر جهان‌می‌داند.