ایران در مدار خراسان

این نقاش که همواره آثارش مزین به روایات زندگی ائمه معصومین است در این اثر نیز یکی از احادیث منسوب به امام رضا(ع) را که در باب توحید و شروط آن است، مصور کرده است تا ولایت‌مداری فرهنگ ایرانی بر مدار ائمه معصومین را ثبت کند.

حدیث سلسه‌الذهب نشانه ولایتمداری

این حدیث قدسی منقول را امام رضا(ع) هنگام عبور از نیشابور به طرف مرو بیان کردند. راویان این حدیث همگی امامان معصومند تا به پیامبر(ص) و سرانجام به خداوند می‌رسد.

به همین دلیل این حدیث را سلسله‌الذهب به معنای زنجیره زرین توصیف کرده‌اند. طبق برخی گزارش‌ها، همز‌مان با نقل حدیث، بیش از ۲۰هزار نفر آن را مکتوب کردند.

بر اساس این حدیث، اعتقاد به توحید باعث نجات از آتش جهنم است، ولی امام رضا(ع) خود را شرط این نجات معرفی کرده است. به گفته عالمان شیعه، منظور امام رضا(ع) اعتقاد به امامت و ولایتمداری است.

این روایت را عالمانی همچون شیخ صدوق در کتاب‌های «توحید»، «الامالی»، «معانی الأخبار» و «عیون اخبار الرضا(ع)»؛ نیشابوری در «روضه الواعظین و بصیره المتعظین» و طبری آملی در کتاب «بشاره المصطفی لشیعه المرتضی» با سند، الفاظ مختلف و مضمون واحد نقل کرده‌اند. بنابر نقل شیخ صدوق در کتاب التوحید از اسحاق بن راهویه، وقتی امام رضا(ع) در سفر به خراسان به نیشابور رسید، پس از آن‌که اراده کرد به سوی مأمون کوچ کند، محدثان جمع شدند و عرض کردند: ‌ای پسر پیغمبر(ص) از شهر ما تشریف می‌برید و برای استفاده ما حدیثی بیان نمی‌فرمایید؟ پس از این تقاضا، حضرت سرش را از کجاوه بیرون آورد و فرمود: «شنیدم از پدرم موسی بن جعفر(ع) که فرمود شنیدم از پدرم جعفر بن محمد(ع) که فرمود شنیدم از پدرم محمد بن علی(ع) که فرمود شنیدم از پدرم علی بن الحسین(ع) که فرمود شنیدم از پدرم حسین بن علی(ع) که فرمود شنیدم از پدرم علی بن ابی‌طالب(ع) که فرمود شنیدم از رسول خدا(ص) که فرمود شنیدم از جبرئیل که گفت شنیدم از پروردگار عزوجل فرمود: «کلمه «لا اله الا ا...» دژ و حصار من است. پس هر کس داخل دژ و حصار من شود، از عذاب من ایمن خواهد بود.» پس هنگامی که مرکب حضرت حرکت کرد با صدای بلند فرمود: «با شروط آن و من خود یکی از آن شروط هستم».

تصویر جدای از آلودگی‌های انسانی

حال حسن روح‌الامین بر اثر مصور از این حدیث، امام رضا(ع) را نشسته بر کجاوه در میان اهالی نیشابور ترسیم کرده است که حدیث بر مردم ولایتمدار ایران می‌خوانند و کاتبانی مشغول سند کردن حدیث سلسه الذهب. روح الامین که پیش از این نیز تابلوی «دعای باران» و «لحظه دیدار» را هم با موضوع کرامات امام رضا(ع) خلق کرده، معتقد است برای امام‌رضا(ع) کار کردن، متفاوت از همه ائمه اطهار(ع) است. این هنرمند نقاش درباره خلق آثار آیینی‌اش گفت: علاقه و اعتقاد شخصی من در نقاشی در این سبک است و کار نکرده در این حیطه زیاد داریم. برای امام رضا(ع) هم کار کردن متفاوت از همه ائمه اطهار(ع) است و رنگش فرق می‌کند. این موضوع جزو مباحثی است که هر کسی آن را درک نمی‌کند و عقل‌های زمینی درک درستی از آن نخواهند داشت. این اصل اعتقاد است که امام معصوم حی و حاضر است و تمام نشده و حس درونی من این است.

وی که عنوان «خادم فرهنگ رضوی» نیز دارد در این باره گفت: این عنوان برای من خیلی بزرگ است. به نظرم آدم در زندگی‌اش یک عشق دارد که دوست دارد مدام از آن حرف بزند که اهمیتش از هر چیزی بالاتر است. حُسن نقاشی هم این است که من به آن وصل نیستم یعنی اگر من سخنران بودم، کلامی که از دهان من در می‌آمد، ممکن بود آلودگی به اثر اضافه کند اما تصویر جدای از آلودگی‌های انسانی است و به همین دلیل من آن را دوست دارم.