حوزه علمیه خودش را بی‌نیاز از رشته‌های علوم پایه نداند

به گزارش جام جم آنلاین ،حجت‌الاسلام والمسلمین محمدباقر سعیدی روشن صبح امروز در مراسم گرامیداشت روز وحدت حوزه و دانشگاه که با محوریت «علم، حکمرانی و تمدن اسلامی» در پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم در حال برگزاری است، عنوان کرد: هدف اساسی نظام اسلامی، اداره مطلوب جامعه و دست‌یابی به جامعه مطلوب است؛ جامعه مطلوب جامعه‌ای است که بر اساس عقل، عدل معنویت و ارزش‌های انسانی شکل گرفته باشد.

رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: ما بر این عقیده هستیم که اسلام در ذات و بنیاد خود، می‌تواند زاینده و پرورش دهنده چنین جامعه‌ی مطلوبی باشد.

وی با بیان اینکه علم در مفهوم اسلام به معنای شناخت حقایق نفس الامری است، مطرح کرد: تجربه، تعقل، وحی، شهود و عترت مبادی علم در اسلام هستند که موضوع و متعلق علم در میراث اسلامی، همه واقعیات نفس الامری تلقی می‌شود؛ همه مراتب هستی همچون غیب و شهود، آغاز و انجام، دنیا و آخرت، جامعه و تاریخ، خودشناسی و خداشناسی از مهمترین متعلقات علم محسوب می‌شود.

سعیدی روشن اظهار کرد: علم از حیث درجه مراتب استکمال پذیر دارد و تک بعدی و یک سطحی نیست؛ علم در فرهنگ اسلامی نسبت وسیعی با عقل دارد؛ حکمت نظری در بُعد نظر و حکمت عملی امتداد انگیزشی و ارادی علم در فرهنگ اسلامی عنوان می‌شود.

وی ادامه داد: در دنیای اسلام، علم با وحی و دین نسبتی وثیق دارد؛ اگر معارف وحیانی را در نظر نگیریم، آن علم دیگر علم نخواهد بود.

رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با تاکید بر اینکه علم در جامعه با اخلاق و معنویت پیوندی ناگسستنی دارد، افزود: تعالی فرد هدف اولیه علم تلقی می‌شود که مرحله دوم آن انتفاع جامعه است؛ علمی که سبب تعالی فرد و جامعه نشود، ارزش و جایگاهی ندارد.

وی ابراز کرد: انسان خلیفه خداست تا عالم بشود و جهان را بشناسد، نگاهبان امین جهان باشد تا آباد کننده جهان شود.

سعیدی روشن گفت: هستی و انسان یک وجه خلقی و ربی در میراث اسلامی دارند؛ نگاه اسلام این است که موجودات در کنار وجه ظاهری، وجه ربی و نشانه‌هایی از پروردگار متعال دارند بنابراین علم شناخت حقایق هستی، به عنوان آیه‌های الهی تلقی می‌شود و امتداد این علم است که انسان را به سمت خدای متعال حرکت می‌دهد.

وی با تاکید بر اینکه مطالعه و شناخت هستی و انسان دیگر وجه تمایز علم در اسلام و غیراسلام است، خاطر نشان کرد: عوامل و علل مادی و فرامادی بر جامعه انسانی موثر هستند که همه این علل و عوامل نقش خودشان را در سایه افاضه الهی کسب می‌کنند؛ در سنت اسلام خدا اول و آخر و با همه چیز است و بدون حضور خداوند منان، هیچ‌کس نه ذات و آثارش استقلال ندارد.

رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه نسبت علم با ایمان را از دیگر ویژگی‌های علم در دین مبین اسلام دانست و افزود: این خصوصیات یک خصوصیات منحصر به فردی است که برون‌داد چنین میراث علمی، در انگاره فرهنگ اسلامی، شکل‌گیری یک جامعه دارای فرهنگ، مدنیت، معنویت و انسانیت است.

سعیدی روشن با بیان اینکه سرمایه‌های پیشینه‌ای یک جامعه، هویت یک ملت و امت به حساب می‌آید، عنوان کرد: از قرن ۸ میلادی تا قرن ۱۳ میلادی علارغم انحرافاتی که رهبری اجتماعی جامعه اسلامی پدید آمده بود، در پرتوی ذاتیات اسلام چنین جامعه‌ای شکل گرفت؛ جامعه‌ای که با اذعان صریح محققان بزرگ دنیا، در اوج قله علم و فرهنگ و تمدن و مدنیت بود.

وی در خصوص ویژگی‌های علم در دوران مدرن تصریح کرد: علم در غرب که از قرن ۱۳ طلایه‌های آن شروع شد و سپس در قرن‌های ۱۷،۱۸ و ۱۹ با هیئت نجوم و فیزیک و زیست‌شناسی شکل گرفت، آیا موفق شده که برای انسان آرامش و آسایش بیاورد؟ یا نه همین علم امروز جهان انسان را تخریب و جهان معنویت انسان را ویران کرد؛ ظلم و تعدی و تجاوز و فقدان معنویت امروز دامن گیر نسل جدید بشر در پرتوی علم و فناوری مدرن شده است.

رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بیان کرد: علم مدرن همراه خودش یک مبانی و مبادی داشته که در متن علوم پایه(نجوم و فیزیک و زیست شناسی) است؛ اگر بخواهیم علوم انسانی ما تغییر پیدا کند و علم در چهارچوب علوم اسلامی شکل بگیرد، رشته‌های علوم پایه در دانشگاه باید مبتنی بر ابرانگاره متافیزیک و حکمت اسلامی پی‌نهاده شود.

وی اضافه کرد: به میزان دروس هر رشته، ناگذیریم متافیزیک الهی و حکمت و مکتب متعالی صدرایی را بگنجانیم؛ اگر این کار را نکنیم در حقیقت در میدان زمین علم غرب بازی کرده‌ایم.

سعیدی روشن خواستار شد: حوزه علمیه امروز باید خود را بی‌نیاز از رشته‌های علوم پایه نداند بلکه این رشته‌ها باید در متن علوم حوزوی وارد شود و با نگاه عمیق عقل و سنت علمی اسلامی مطالعه و تحقیق شود؛ ما آیات زیادی در قرآن کریم بابت فرایند حیات، نظام کیهانی و نجوم و... داریم.

وی تاکید کرد: تاریخ و فلسفه علم در اسلام و در غرب، به تفصیل و روش صحیح در حوزه و دانشگاه ما باید در چهارچوب منطق علم الهی آموخته شود.

رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بیان کرد: رویکرد مثقالی شدن علم در حوزه و دانشگاه بنیاد علم را از بین می برد، پیش‌نیاز دانشمندی، خوانش متون و تدرس عمیق در محضر استادان پخته است و باید به این موضوع مسئولان مربوطه حوزه و دانشگاه توجه ویژه‌ای داشته باشند.