وداع با مزرعه

در هفته گذشته هم مرکز آمار گزارشی از نیروی کار مربوط به تابستان۱۴۰۲ رامنتشر کرد که در آن به وضعیت اشتغال به تفکیک حوزه‌های مختلف پرداخته شده بود. دیروز هم وزیر کار و تعاون مدعی شد با گذشت ۹ماه از سال۱۴۰۲ میزان ایجاد اشتغال روند مناسبی را طی می‌کند و تا امروز بیش از۹۷۰هزار فرصت شغلی در کشور ایجاد شده است. در آمارهای تازه مرکز ملی آمار می‌توان دید که طی ۱۰سال گذشته میزان اشتغال در حوزه کشاورزی کاهش و در بخش‌های صنعت و خدمات افزایش قابل‌توجهی داشته است. یکی از  دلایل وقوع این موضوع را شاید بتوان به وضعیت توالی خشکسالی و کمبود منابع آبی هم نسبت داد. از ۱۶سال پیش تاکنون ترکیب اشتغال در بخش‌های مختلف اقتصادی یکسان نمانده و دستخوش تغییر شده است. شواهد آماری نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر، شاغلان به بخش «کشاورزی» اقبالی نشان نداده‌اند و از این بخش به «صنعت» و «خدمات» کوچ کرده‌اند. به بیان دیگر، سهم بخش کشاورزی از اشتغال کشور کاهش و سهم دو بخش دیگر افزایش یافته است. تفکیک‌های سنی لحاظ‌شده در آمارهای مرکز آمار ایران هم می‌تواند نکته‌های پژوهشی جالب‌توجهی را پیش روی ما بگذارد. به عنوان مثال می‌دانیم که بیشترین جمعیت بیکاران ایران در بازه سنی ۲۰ تا ۲۴ سال قرار دارد. با وجود این که ممکن است بخشی از نرخ بیکاری این افراد به دلیل اشتغال آنها به تحصیل باشد اما باید توجه داشت که به هر حال جوانان ۲۰ تا ۲۹ ساله که بالاترین نرخ بیکاری را به نام خود زده‌اند نیروی کار جوان کشور محسوب می‌شوند اما بازار کار از وجود آنها بهره نگرفته است. طبق داده‌های بانک جهانی، نرخ بیکاری ایران در سال ۲۰۲۲ برابر با ۹ درصد بوده که مطابق با نرخ اعلام‌شده از سوی مرکز آمار ایران در سال ۱۴۰۱ است. یعنی در سال میلادی گذشته از هر ۱۰۰ نفر فعال در بازار کار ایران، ۹ نفر بیکار بوده‌اند. رتبه اول و دوم این نرخ به ترتیب به کشورهای عراق و ترکیه اختصاص دارد. بنابراین با این‌که نرخ مشارکت ترکیه از ایران بالاتر است اما نرخ بیکاری این کشور نیز در سطح بالاتری نسبت به ایران قرار دارد. در ادبیات اقتصادی گفته می‌شود که همواره درصدی از جمعیت فعال بیکار است و نرخ بیکاری به‌ندرت به صفر می‌رسد چرا که ممکن است افراد به صورت موقت برای یافتن شغل جدید بیکار شده باشند. به این سطح از بیکاری، نرخ بیکاری طبیعی گفته می‌شود که بین ۴ تا ۶ درصد است.