سینما معطل آیین‌نامه اکران ۱۴۰۳

از اکران نوروزی به اکران عید فطر
بعد از اکران فیلم‌های نوروزی که در سبد نمایشی اکران ترکیب متنوع و خوبی لحاظ شده بود، حالا بحث‌ها بر سر اکران عیدفطر است. پس از پایان چهل‌و‌دومین جشنواره فجر، خیلی زود شورای صنفی نمایش به جمع‌بندی اکران‌های نوروزی رسید؛ فیلم‌هایی که هرکدام با توجه به محتوا و مضمون می‌توانستند یک گوشه فروش را بگیرند و امیدی برای رکوردزنی فروش در سال‌جاری باشند اما پس از گذشت تعطیلات عید نوروز، معادله فروش به نفع فیلم «تمساح خونی» تغییر کرد و حداقل تا سیزدهم فروردین ۷۰ درصد از فروش کل سینما را به خود اختصاص داد. در میان این خبرهای خوب از فروش سینما و استقبال مخاطبان، خبری حتی پیش از نوروز از گوشه و کنار شنیده می‌شد و بعد هم با تأیید روح‌ا... سهرابی، مدیرکل نظارت بر عرضه و نمایش سازمان سینمایی، رنگ واقعیت به خود گرفت که سقف فروش فیلم‌ها براساس مدت زمانی دوهفته در‌نظر گرفته می‌شود تا به گفته او عدالت اکران برای تمام فیلم‌ها اجرا شود. این خبر نیمه امیدی را که برای فروش بیشتر فیلم‌ها در ذهن پدیدار می‌شد به یأس بدل کرد؛ چون تکلیف فیلم‌هایی که در بازه زمانی کف‌فروش تعیین شده بیشتر بفروشند، مشخص نیست و در هاله‌ای از ابهام است و اگر فیلمی مثل تمساح خونی بعد از مدت زمان تعیین شده برای کف فروش همچنان فروش داشته باشد؛ قطعا در فرآیند پیروی از آیین‌نامه جدید که البته هنوز کلیات آن- که مورد وثوق جمعی از سینماگران، تهیه‌کنندگان و سینماداران است- ابلاغ نشده، آسیب می‌بیند و مشخص نیست چطور از فیلم‌های پرفروش روی پرده که اکثر آنها در شرایط فعلی کمدی هستند، حمایت خواهد شد. 
   
فیلم‌های کمدی، گوشه رینگ سینما
در واقع مدیران سازمان سینمایی به‌عنوان متولیان سیاستگذاری اکران، صحبت‌هایی را مطرح می‌کنند که موفقیت‌های سینمای ایران در زمینه فروش در سال گذشته را نادیده می‌گیرد و دوباره تن به قوانین کهنه گذشته می‌دهند که هیچ‌کدام تاکنون نتوانسته دستاوردی برای سینمای ایران به ارمغان آورد؛ قوانینی که صرفا بار فیلم‌های اکران نشده را از روی دوش مدیران سینمایی کم کرده و فیلم‌ها را بدون توجیه اقتصادی راهی جدول اکران می‌کند. از این منظر اگر به کارکرد سینما به‌عنوان یک ابزار سرگرمی که می‌تواند بر بسیاری از مشکلات اجتماعی تاثیر بگذارد و بار روانی مشکلات را کاهش دهد، نگاه کنیم؛ سیاستگذاری در سینما باید رویکرد مردمی داشته باشد و توجه به خواست مردم باید در اولویت برنامه‌ریزی قرار گیرد. امروز مخاطب سینما به‌دنبال فیلم‌های کمدی بوده و طبیعی است اگر مخاطب چنین ماهیتی را در سینما پیدا نکند، به سمت سینمای غیرکمدی هم نمی‌رود و به‌طور کلی رفتن به سالن سینما را از سبد هزینه‌های زندگی خود حذف‌می‌کند. به‌هرحال رفتار و علاقه مخاطبان امروز نشان می‌دهد که کمدی به مذاق‌شان بیش از دیگر آثار خوش می‌آید و این فرصت را نباید به تهدید تبدیل کرد. بنابراین، با توجه به این موضوع هنوز معلوم نیست چرا مدیران سینمایی در تلاشند امکان فروش فیلم‌های کمدی را کاهش دهند و با رویکرد به نظام‌نامه اکران، قصد دارند با تعیین سقف نمایش یک فیلم در مدت زمان معلوم، به این خواست جامعه واکنش منفی نشان دهند. عجیب‌تر آن‌که برخی مدیران سازمان سینمایی همچون حبیب ایل‌بیگی، معاون نظارت سازمان سینمایی به‌طور شفاف اعلام کرده که برای نمایش فیلم‌های کمدی در سال جدید محدودیت ایجاد شده و به تهیه‌کنندگان توصیه اکید گردیده اگر به دنبال کمدی‌سازی هستند، به اکران سال ۱۴۰۳ فکر نکنند.این موضوع نشان می‌دهد سازمان سینمایی به‌عنوان یک نهاد که باید سیاست‌گذاری اکران را راهبری کند و مبنای آن باید خواست مردم و نفع سینماگران باشد، اما خواسته یا ناخواسته آیین‌نامه جدید که در پی تصویب آن هستند به‌دنبال ایجاد موانعی است که دستاوردهای اکران سینما در ۱۴۰۲ را زیر سؤال می‌برد. دستاوردی که اگر به‌صورت درست بازخوانی می‌شد، می‌توانست به الگویی جدید برای اکران در سینمای ایران بدل شود.هنوز دلیل این که چرا در گوشه و کنار شنیده می‌شود دوباره سازمان سینمایی سراغ چنین برنامه‌هایی رفته و به نظام‌نامه‌های گذشته سینما پناه برده که طول زمان قرارداد اکران یک فیلم در سینمای سرگروه را حداقل دو هفته در نظر می‌گرفت و تداوم اکران را منوط بر قاعده کف فروش می‌کرد چیست؟... این کارشناسان سینمایی بهانه تغییر قوانین اکران را در تعداد پرشمار فیلم‌هایی می‌دانند که از سال‌های قبل همچنان منتظر اکران هستند، اما وعده‌های خارج از قوانین باعث شده فیلم‌های جشنواره چهل‌ویکم که براساس گفته مدیران سازمان سینمایی دراولویت اکران سال۱۴۰۲قراردارند، به‌خصوص آثار برگزیده‌ای مانند متروپل، اتاقک گلی، استاد، یادگار جنوب و... اکران نشود وهنوز آثار متعددی از جشنواره چهلم و حتی سی‌ونهم هم جایی برای نمایش عمومی پیدا نکرده‌اند. 
   
«مست عشق» و «سال گربه» جایگزین کم‌فروش‌ها
اولین جلسه شورای صنفی نمایش با حضور اعضای شورا روز شنبه ۱۸فروردین تشکیل شد و در این جلسه بدون آن‌که درباره تغییر آیین‌نامه صحبتی شود، تنها قرارداد دو فیلم ثبت شد. محمد احمدی، نماینده تهیه‌کنندگان در شورای صنفی نمایش که در این جلسه حضور داشته با توجه به تغییر و تحولاتی که پس از نوروز و در آستانه عید فطر برای فیلم‌ها می‌افتد به «جام‌جم» گفت: طبق آیین‌نامه، فیلم‌هایی که کف فروش‌شان نیفتاده باشد، اکران‌شان ادامه پیدا می‌کند و دو فیلم اکران می‌شوند و اکران یک فیلم ــ ایلیا، جست‌وجوی قهرمان ــ که کف فروشش افتاده بود، از گردونه اکران خارج می‌شود و جایگزینش فیلم «سال گربه» به کارگردانی مصطفی تقی‌زاده و تهیه‌کنندگی سعید خانی با پخش «خانه فیلم» به سرگروهی پردیس سینمایی مگامال می‌شود که از این هفته اکران خود را آغاز می‌کند و پس از آن فیلم «مست‌عشق» به کارگردانی حسن فتحی و تهیه‌کنندگی مهران برومند با پخش «فیلمیران» به سرگروهی پردیس سینمایی ایران‌ما. نیز به فیلم‌های دیگر اضافه خواهد شد.  کف فروش فیلم «آسمان غرب» هنوز نیفتاده و از چرخه اکران خارج نخواهد شد اما فکر می‌کنم شاید اکرانش تا یک هفته دیگر ادامه پیدا کند. البته سه روز تعطیلی آخر هفته در عید فطر فرصت مناسبی است که شاید بتواند این خلأ فروش را پر کند.  او در پاسخ به این پرسش که آیا مواردی که بر اساس نظر تهیه‌کنندگان به شورای صنفی نمایش فرستاده شده بود به تصویب رسید یا خیر، گفت: در واقع آیین‌نامه‌ای را شورای صنفی با تأیید کلیه صنوف مثل کانون پخش کنندگان، شورای عالی تهیه‌کنندگان، کانون کارگردانان و انجمن سینماداران مصوب کردند و به رئیس سازمان سینمایی دادند و قرار بود این اتفاق بیفتد اما چون حال آقای خزاعی مقداری مساعد نبود به بعد موکول شد و فعلا کارها را بر اساس آیین‌نامه قبلی جلو می‌بریم. بنابراین یک‌سری پیشنهاد خودمان داریم و برخی هم سازمان سینمایی دارد که باید درباره آن رایزنی و صحبت شود تا بعد بتوانیم درباره آن نظر بدهیم. احمدی با تأیید این موضوع که وقتی فیلم‌ها در ماه رمضان اکران شود، زمان بیشتری برای آنها در نظر گرفته می‌شود، عنوان کرد: همیشه در آیین‌نامه این‌طور بوده که یک ماه رمضان، دو هفته حساب می‌شود و اکران فیلم‌ها ادامه پیدا می‌کند.  این تهیه‌کننده با تأیید این‌که به‌عنوان تهیه‌کننده از این روند طی شده برای اکران فیلم‌ها راضی بوده، افزود: تنها موردی که با آن ما مشکل داشتیم و مقداری به سنوات قبل برمی‌گشت، مربوط به اکران فیلم‌های نوروزی بود که الان به حالت قبل برگشت و بر اساس آیین‌نامه‌های شورای صنفی، فیلم‌ها اکران می‌شود و اکران‌شان ادامه پیدا می‌کند. بنابراین همه چیز بر اساس آیین‌نامه قبلی ادامه می‌یابد تا آیین‌نامه جدید ابلاغ شود. 

جدول فروش به نفع کمدی‌ها
با توجه به فیلم‌هایی که به چرخه اکران اضافه می‌شود به نظر نمی‌رسد تغییر چندانی در جدول فروش فیلم‌ها ایجاد شود و فقط بخشی از فروش فیلم‌ کمدی «تمساح خونی» میان «سال گربه» که آن هم کمدی است، توزیع می‌شود، وگرنه فیلم‌ «مست‌عشق» به‌رغم محتوای ارزشمندی که مرتبط با زندگی شمس و مولاناست به نظر نمی‌رسد بتواند معادله فروش را چندان تکان بدهد یا جابه‌جا کند.