غبارزدایی قهرمانان تاریخ‌ساز

روایت برای نسل نو
 درست است که با گنجانده‌شدن مفاهیم جدید در بدنه سینمای دفاع مقدس (که آن را پیشتر با گزارش موج نو سینمای دفاع‌مقدس در روزنامه بررسی کردیم)، شاهد بلوغ این فضا هستیم و پیوند دفاع قهرمانانه داخل مرزها با مقاومت افتخارآفرین در محور مقاومت نمایانگر همین رشد و بلوغ است، ولی تشریح تداوم روح دفاع‌مقدس در محور مقاومت در آثار سینمایی هنوز به سطح متعالی و قابل دفاعی نرسیده؛ به‌خصوص برای نسلی که نه انقلاب را دیده، نه در دوران جنگ تحمیلی زندگی کرده، ولی حالا شاهد اخبار محور مقاومت در غزه، یمن و... هست. در واقع انتظار می‌رود همان‌طور که در سال‌های اخیر، سینمای دفاع‌مقدس ایران همزمان با معرفی کارگردانان تازه‌‌نفس، جوان و البته دغدغه‌مند توانست نسبت به دفاع مقدس، با لحن و ترکیب‌بندی هنری متفاوتی عرض اندام کند، برای نمایش رویکردهای جدیدی که در عرصه دفاع با آن مواجه هستیم نیز بتواند از همان نگاه خلاقانه بهره‌ببرد. 
   
اقبال پرتره فرماندهان
رویکردبدیع سینماگران جدیددرهمین یک دهه اخیرموجب شدکه‌این هنرمندان‌همپای فیلمسازان باسابقه دفاع‌مقدس،دست به پرتره‌نگاری از فرماندهان و چهره‌های شناخته‌شده دوران دفاع‌مقدس بزنند که اتفاقا آثارشان عموما با کیفیت و استاندارد بوده و در گیشه هم خوش‌اقبال بودند. با این همه کارنامه سینمای ایران در تصویرسازی از قهرمانان نظامی و دفاعی، به لحاظ کمی و کیفی هنوز دارای نمره ممتازی نیست؛ به این دلیل که تعداد قهرمانان آن روزهای سراسر دشواری، محدود به همین معدود چهره‌هایی نیست که تاکنون مورد توجه فیلمسازان قرار گرفته است. از سوی دیگر گرچه خوشبختانه سال‌هاست که جنگ سخت و فیزیکی در مرزهای ایران به پایان رسیده، اما نمی‌توان از حضور مردانِ میدان ایرانی در محور مقاومت، همچنین تحمیل جنگ نرم و سایبری از سوی دشمنان که هنوز ابعاد ناشناخته‌ای دارد و سینما می‌تواند در روشنگری و تبیین آن گام بردارد، غافل شد. 
   
گنجینه‌های ملی 
در یک دهه گذشته فیلم‌هایی مانند «ایستاده در غبار»، «چ»، «موقعیت مهدی»، «غریب»، «منصور» و... که شخصیت اصلی هر کدام از آنها یک فرمانده یا قهرمانی از هشت سال دفاع‌مقدس بوده، در این عرصه تلاش‌هایی کردند و ادامه حیات چنین تولیداتی با هدف پیاده‌سازی سیاست‌های کشور در قالب سینمای استراتژیک ضرورت دارد.  گفتنی است که بیشتر تولیدات سینما استراتژیک توسط سازمان‌های جدیدالتاسیس مانند موسسه اوج تهیه و تولید می‌شود و نهادهای مسئول دولتی ازجمله سازمان سینمایی یا حوزه هنری به اندازه چنین نهادهای غیردولتی در زمینه تولید آثار استراتژیک نقش آفرینی محسوسی ندارند.
   
روشنگری اهمیت محور مقاومت
همین حالا یکی از سوالات مردم این است که اصلا چرا غزه مهم است؟ اهمیت حمایت ایران از محور مقاومت چیست؟ به نظر می‌رسد عرصه فرهنگ و هنر نتوانسته با تولیدات باکیفیت، ماهیت مقاومت در غزه و لبنان را تبیین کند؛ در نتیجه جامعه در مواجهه با آن سردرگم است.
   
یک وظیفه راهبردی
  این وضعیت خلاف استراتژی‌ها و سیاست‌گذاری‌های کلی کشور ماست و فرهنگ که یک پای این ماجراست، باید وظیفه خود را در شفافیت‌بخشی به مسأله انجام دهد. قطعا اگر مخاطبان از طریق تولیدات فرهنگی و هنری به پاسخ چنین شبهاتی دست پیدا کنند، هم جهاد تبیین رخ داده، هم میزان تاثیرگذاری آثار هنری به‌ویژه فیلم‌های سینمایی در انسان بالاتر است. شاید یکی از دلایلی که موجب ایجاد چنین ابهاماتی می‌شود، ناآشنایی مخاطبان با جایگاه و عملکرد دیپلمات‌ها یا فرماندهان نظامی سرشناسی باشد که تاکنون در مسیر مقاومت گام برداشته‌اند و امروز نه‌تنها باید در ساحت قهرمانی ملی به مردم شناسانده شوند، بلکه تولید فیلم سینمایی و آثار فرهنگی و هنری در ابعاد بین‌المللی در رابطه با چنین چهره‌هایی اهمیت استراتژیک دارد. 
   
تصویری بی‌غبار از یک قهرمان
در بین فرماندهان شناخته‌شده جنگ تحمیلی، حاج احمد متوسلیان یکی از آن قهرمانانی است که محمدحسین مهدویان با ساخت فیلم سینمایی «ایستاده در غبار» سعی کرد در ارائه یک تصویر جذاب از متوسلیان گام بردارد.  این فیلم در سی‌وچهارمین جشنواره فیلم فجر حضور داشت و سیمرغ بلورین بهترین فیلم جشنواره فیلم فجر ۱۳۹۴ را از آن خود کرد. هادی حجازی‌فر در این فیلم به‌خوبی نقش احمد متوسلیان را بازی می‌کرد که در دوره‌ای از تاریخ پس از انقلاب، در منطقه پاوه حضور پیدا کرده بود.  گرچه «ایستاده در غبار» روایتی متفاوت از احمد متوسلیان است و برای تماشاگر کشش دراماتیک ایجاد می‌کند و ادوار مختلف زندگی متوسلیان، از فرماندهی لشکر تا مفقودالاثر شدن را به تصویر کشیده، ولی سرنوشت حاج احمد و در مجموع چهار دیپلمات ربوده‌شده در تاریخ ۱۴ تیرماه ۱۳۶۱ در مسیر طرابلس به بیروت، حتی همین امیدهایی که تا سال‌های اخیر برای زنده‌بودن این قهرمان وجود داشت، همگی ارزش دراماتیک بسیاری دارد و علاوه بر این‌که می‌تواند به یک اثر سینمایی فاخر تبدیل شود، این ظرفیت را دارد که ثابت کند مقاومت یک مکتب و یک ارزش فرهنگی است.  در بعد دیگری از این ماجرا نیز بیننده فیلمی در خصوص فرمانده متوسلیان، به‌عنوان شخصیت اصلی قصه که تمام معیارهای یک قهرمان را برای تصویر شدن روی پرده سینما دارد، مضاف بر این‌که داستانش هنوز زنده است، ناخودآگاه درگیر مطالبه‌گری برای روشن‌شدن سرنوشت هموطنان ربوده‌شده خود می‌شود و شاید همین انگیزه‌ای باشد تا وی به‌کلی روی مسأله محور مقاومت حساس شود و آگاهی بیشتری به دست آورد. 
   
غفلت از ظرفیت اکران در محور مقاومت
در این میان نگفته نماند که وقتی اتفاق مهمی مانند ربوده‌شدن یکی از فرماندهان نظامی کشور و همراهانش که طبیعتا دارای ابعاد بین‌المللی نیز هست، سوژه یک فیلم سینمایی می‌شود، مدیران فرهنگی و عوامل تولید فیلم باید تمام تلاش خود را برای نمایش آن اثر، حداقل در کشورهای محور مقاومت می‌کردند تا چنین فیلم فاخری به هدف نهایی خود برسد و به‌نوعی دِین سینمای ارزشی در حق یک قهرمان ملی به‌طور کامل ادا شود.گرچه مهدویان گفته بود که برای اکران فیلم در لبنان تلاش‌هایی شده، اما پس از آن خبر موثقی از تحقق چنین اتفاقی به گوش نرسید.چنین فیلم‌هایی با مضامین گره‌خورده باکشور وچالش‌های محور مقاومت، حتی به‌تنهایی این قابلیت را دارند که موجب وحدت بیشتر کشورهای محور مقاومت شوند ودرادامه نزدیکی فرهنگی امت اسلامی رادر پی داشته باشند.
   
آشنایی با یک ناشر دغدغه‌مند
اگر سینماگری کمر همت برای ساخت آثاری استراتژیک با محوریت قهرمانان ایرانی در محور مقاومت بسته باشد، قطعا برای یافتن داده‌هایی که بتواند بر اساس آن فیلمسازی کند، سراغ انواع منابع از جمله کتاب‌هایی که در این زمینه و برای معرفی چنین چهره‌هایی تولید شده، خواهد رفت.  یکی از ناشران موفقی که مجموعه قابل اعتنایی از زندگینامه‌ها و روایت‌های مستند از زندگی و دلاوری‌های فرماندهان نظامی ایرانی، چه در دوران دفاع‌مقدس، چه در جریان مبارزات محور مقاومت تهیه کرده، انتشارات «روایت۲۷ بعثت» وابسته به مرکز مطالعات پژوهشی۲۷بعثت سپاه محمد رسول‌ا...(ص)است.تنوع کتاب‌های این انتشارات ودقت آنها درصحت داده‌هایی که عرضه می‌کنند، آنها را به یکی از مراجع مهم برای مطالعه در زمینه رزمندگان تبدیل کرده است. این انتشارات تاکنون بالغ بر ۸۰ کتاب روایت‌محور منتشر کرده که هم شامل زندگی شهدای دفاع‌مقدس و مدافعان حرم می‌شود، هم تجربیات جانبازان را دربر می‌گیرد. امسال با پایان نمایشگاه کتاب تهران نیزانتشارات ۲۷بعثت یکی از ناشران پرفروش در نمایشگاه بود و فهرستی از کتاب‌های پرطرفدارش را منتشر کرد. نخستین عنوانی که در این فهرست به چشم می‌خورد، کتاب «آرمان عزیز» از مجید محمدولی، درباره زندگی شهید آرمان علی‌وردی، طلبه بسیجی است که آبان ۱۴۰۱ در جریان ناآرامی‌های آن مقطع به شهادت رسید. 

روایتی از سالار محور مقاومت
انتشارات «روایت۲۷ بعثت» در رابطه با یکی از فرماندهان شهید مدافع حرم، سردار سرلشکر شهید حاج حسین همدانی نیز کتاب «خداحافظ سالار» را منتشر کرده که دربرگیرنده خاطرات پروانه چراغ‌نوروزی، همسر شهید است که از سال‌های کودکی وی شروع می‌شود و تا روزهای بعد از شهادت همسرش ادامه می‌یابد. در آغاز این کتاب از بحران سوریه می‌خوانیم و بعد به عقب‌تر برمی‌گردیم و زندگی پرفرازونشیب همسر شهید را از زبان خودش مرور می‌کنیم. چنین اثری قطعا دربردارنده اطلاعات مفیدی برای تبدیل‌شدن به اثر سینمایی است. انتشارات روایت ۲۷ بعثت کتاب «ماه تمام» را نیز به زندگی شهید همت اختصاص داده و براساس مدارک و مستندات، حیات مجاهدانه این معلم بسیجی شهید را روایت می‌کند. این کتاب به قلم گلعلی بابایی که نامی آشنا برای مخاطبان ادبیات مقاومت محسوب می‌شود، تألیف شده و با وجود این‌که هنوز فیلمی در این خصوص ساخته نشده، ولی این کتاب دارای محتوای مناسبی برای کسب اطلاع از زندگی این شهید بزرگوار است.