برهمین اساس طبق فصل‌های ۷و۸ برنامه هفتم توسعه، این وزارتخانه مکلف شده رشد اقتصادی سالانه بخش کشاورزی را به ۵/۵درصد برساند و در تولید محصولات راهبردی ۹۰درصد خودکفایی ایجاد کند. موضوعی که با وضعیت خاک و میزان آب و نحوه استفاده از اینها کمی سخت به نظر می‌رسد.
تولیدات کشاورزی ایران تحت تأثیر محدودیت‌های آب و خاک قرار دارد و با توجه به این محدودیت‌ها، به‌ازای هر مترمکعب آب، مقدار مشخص و استانداردی محصول باید تولید شود. درحال‌حاضر، میزان مصرف آب در ایران بسیار نگران‌کننده است. بر همین اساس، برنامه‌ریزی شده است که تا پایان برنامه هفتم، میزان مصرف آب به ۶۵ میلیارد مترمکعب کاهش یابد و تا افق سال ۱۴۱۱ این میزان به ۵۲ میلیارد مترمکعب برسد.در برنامه هفتم توسعه در کنار رشد اقتصادی بخش کشاورزی، تاکید شده میزان واردات سالانه محصولات تراریخته نیز ۵درصد کاهش یابد. اما با توجه به محدودیت‌های مختلف در بخش کشاورزی، نظام بهره‌برداری در این بخش با مشکل مواجه است.
خاک، مهم‌تر از آب است
یکی ازمعضلات کشاورزی در ایران این است که فکرمی‌کنیم همه چیزدستوری وبا نوشتن روی کاغذدرست می‌شود. به‌عنوان‌مثال اعلام شده در استانی مثل آذربایجان‌شرقی، باید تا پایان برنامه هفتم توسعه، فرسایش خاک ۲۰درصد کاهش یابد و به‌ازای هر مترمکعب مصرف آب ۲.۶کیلوگرم محصول کشاورزی تولید شود.این برنامه‌ریزی‌ها در شرایطی است که درحال‌حاضر این استان نمی‌داندبرای تامین آب مورد نیاز کشاورزی چه‌کار باید بکند و هر روز بخشی از خاکش را به دلایل مختلف از دست می‌دهد.
دکتر مریم امین‌پور، کارشناس کشاورزی با تاکید بر این‌که مشکلات زیادی در کیفیت خاک و منابع آبی وجود دارد و این دو بسیار آلوده شده‌اند، می‌گوید: «برای بهره‌وری در بخش کشاورزی باید از کارهای تحقیقی و پژوهشی و یافته‌های مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی استفاده شود. ضمن این‌که برای مصرف بهینه آب و خاک نیازمند فرهنگ‌سازی هستیم و این کار باید از مدارس و در بین دانش‌آموزان آغاز شود.»وی ادامه می‌دهد: «یکی از گرفتاری‌های موجود این است که برای صرفه‌جویی و استفاده بهینه، همیشه نگاه اول به آب است و آن را در اولویت قرار می‌دهیم و توجه به خاک همیشه در اولویت بعدی است. درحالی‌که آب قابلیت تجدیدپذیری و واردات دارد، ولی خاک تجدیدناپذیر است.»
تحول روی کاغذ!
یکی از نیازهای ضروری کشاورزی ایران اصلاح الگوی کشت است، اما نمی‌توان این اصلاحات را با اجبار پیش برد و هر کاری باید با فرهنگ‌سازی پیش برود تا کشاورزان و تولیدکنندگان به سمت افزایش بهره‌وری و استفاده از روش‌های نوین سوق پیدا کنند.در همین راستا تغییر نگرش در میان مدیران و مسئولان نیز بسیار ضروری است. با توجه به محدودیت منابع آب‌وخاک، توسعه بی‌رویه دیگر پاسخگو نیست و باید بهره‌وری افزایش یابد و در توسعه به منابع طبیعی توجه ویژه‌ای شود.این‌که روی کاغذ نوشته شود میزان استفاده از آب به ۶۵میلیارد مترمکعب و سپس به ۵۱میلیارد مترمکعب کاهش یابد، فقط یک حرف است و برای رسیدن به این چشم‌انداز به اقداماتی ازجمله لاینینگ کانال‌های آبیاری درجه ۳ و ۴، استفاده از روش‌های نوین آبیاری تحت فشار و اجرای قنوات نیاز است. ضروریاتی که سال‌هاست در مورد آن حرف زده می‌شود اما کاری صورت نمی‌گیرد.از ۱۶۵میلیون هکتار زمین در کشور ۱۸.۵میلیون هکتار قابلیت کشت دارد و بقیه جنگل، بیابان، کویر و مرتع است؛ همچنین از این میزان خاک، فقط پنج‌میلیون هکتار مرغوب و قابل کشت است.با این اوصاف باید گفت که حال خاک ایران خوب نیست و به‌شدت به‌سوی فرسودگی می‌رود. تغییر کاربری غیرمجاز، فرسایش وریختن یا دفن زباله ازچالش‌های این حوزه است.خاک استان‌های ایران تاب‌آوری کمی دارندو بیشترین مقدار فرسایش خاک در دیم‌زارهاوبه‌خاطر شخم درجهت شیب صورت می‌گیردوباید به این رفتارها توجه داشت.
کشاورزی، نیازمند تغییر مسیر
شاید تغییر کاربری اراضی تنها به ایران منتهی نشود. درتمام دنیا، جنگل رابه مرتع و مزرعه تبدیل می‌کنند اما در کشور ما نوع تغییر کاربری بسیار خطرناک‌تر است و این عنصر ارزشمند رابه بتن تبدیل می‌کنیم.تغییر زمین‌های شالیزاری به باغ، ویلا، فضای گردشگری، توسعه مسکن، شهر صنعتی و تغییر جنگل و مرتع به معدن بلایی است که به جان خاک افتاده و کسی هم پاسخگو نیست.این اقدامات میزان تولید محصولات کشاورزی در تمام بخش‌ها را کاهش داده و بی‌شک می‌تواند تهدیدی برای امنیت غذایی باشد.
دکتر امین‌پور با اشاره به ارتباط مستقیم کاهش سطح زمین و پایین‌آمدن میزان آب مورد نیاز زراعت، با کم‌شدن میزان برداشت محصول می‌گوید: «چون در ایران کشاورزی مکانیزه و پیشرفته نیست، هرچقدر از سطح زمین‌ها کم شود، به همان میزان یا حتی بیشتر، از تولید محصول هم کاسته می‌شود. اما در کشورهای پیشرفته‌ای مثل هلند که خاک را کنار گذاشته و کشاورزی را به‌صورت گلخانه‌ای وباکمترین آب پیش می‌برند، این موارد معنی ندارد.»این کارشناس کشاورزی ادامه می‌دهد:«ازهمین امروز بایدبه روستاییان وکشاورزان سنتی آموزش دادکه به تغییرالگوی کشت فکرکرده و همزمان خود را برای کشاورزی پیشرفته آماده کنند. دربرخی مناطق افراد چندین هکتار زمین دارند، ولی هر سال به‌دلیل فرسایش خاک یا کم‌شدن آب، فقط ضرر می‌دهند.چراکسی نیست که به آنها بگوید راه و روش کشاورزی را باید تغییر دهند.»
سیداحمد هاشمی اشکا - گروه ایران 
