همه میدانند ترامپ و بایدن اتفاقا از بزرگترین حامیان و کاسبان جنگ و نسلکشی در غزه بوده و هستند. اکنون خودنمایی این دو، سوژه سؤال رسانهها شد، تا آنجا که وقتی در جلسه سخنرانی بایدن در اینباره خبرنگار آمریکایی از بایدن پرسید: آقای بایدن از شما تشکر کنیم یا ترامپ؟ بایدن جواب داد جوک میگویید؟
ماجرا از آنجا شروع شد که جو بایدن، رئیسجمهور دموکرات آمریکا که در آخرین روزهای ریاستجمهوری خود بهسرمیبرد، همراه با آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه و کامالا هریس، معاون خود در کاخ سفید حاضر شد و در سخنانی دستیابی به توافق آتشبس میان اسرائیل و حماس را اعلام کرد و آن را نتیجه دیپلماسی جدی و سختگیرانه خود و آمریکا دانست. بایدن با اشاره به این که در ماه می سال گذشته «نکات دقیق» این طرح را ارائه کرد، مدعی شد: «دلیل این توافق نه فقط فشار شدید بر حماس و تغییر معادلات منطقهای است، بلکه نتیجه دیپلماسی سختگیرانه و جدی آمریکاست. دیپلماسی من هرگز در تلاش برای دستیابی به توافق متوقف نشد.» او این سخنان را درحالی عنوان کرد که پیش از اعلام رسمی دستیابی به توافق آتشبس غزه، دونالد ترامپ، رئیسجمهور منتخب آمریکا نیز روز چهارشنبه به وقت محلی در شبکه اجتماعی تروثسوشیال نوشت: «این توافق فقط میتوانست در نتیجه پیروزی تاریخی ما در انتخابات نوامبر اتفاق بیفتد.»
وی با تکرار این ادعا که اگر در انتخابات ریاستجمهوری پیروز نمیشد، معامله مبادله اسرا و آتشبس در غزه امکانپذیر نبود، گفت: بهتر است قبل از ادای سوگند، این کار انجام شود. ترامپ حتی با انتشار مطلبی در شبکه اجتماعی خود نوشت: «من بدون حضور در کاخ سفید به این اندازه به موفقیت دست یافتم. حالا تصور کنید وقتی به کاخ سفید برگردم چه اتفاقات شگفتانگیزی رخخواهد داد.» او در تناقضی آشکار با بیان اینکه به دنبال اعتبار نیست، جو بایدن را «بیادب» خواند.
چرایی توهم
هر دو نفر یعنی بایدن و ترامپ مصمم هستند تا این توافق را بهعنوان یک دستاورد مهم خاورمیانهای برای میراث ریاستجمهوری خود ثبت کنند. دولت بایدن ماهها برای میانجیگری صلح در مذاکراتی که بارها به موفقیت نزدیک شده بود، تلاش کرد. ترامپ نیز هشدار داده بود که اگر توافقی تازمان مراسم تحلیف اوحاصل نشود، «جهنم به پا خواهد شد.» اما اینکه چرا کار این دو رئیسجمهور بر سر امتیاز توافق آتشبس به دعوا کشیده است؟ دلایل متفاوتی دارد . باید گفت بسیاری از تحلیلگران بر این امر معتقدند که توافق آتشبس در غزه را پیروزی تلخی برای بایدن در روزهای قبل از پایان دوره ریاستجمهوریاش و روی کار آمدن رقیب سیاسیاش محسوب کرد و اعتباری است که مجانی به نام او ثبت شد. این درحالی است که ترامپ معتقد است با فشار غیرمستقیمی که توانسته به تلآویو بیاورد موجب به نتیجهرسیدن این توافق شده؛ کاری که بایدن نتوانست آن راطی۱۵ ماه انجام دهد. جاناتان پانیکوف، مدیر ابتکار امنیت خاورمیانه در شورای آتلانتیک در اینباره گفت: «واقعیت طنزآمیز این است در زمانی که حتی بر سر سیاست خارجی نیز اختلافهای حزبی افزایش یافته، این توافق نشان میدهد که سیاست خارجی آمریکا زمانی که دوحزبی باشد، چقدر میتواند قدرتمندتر و تأثیرگذارتر باشد.» عامل زمانبندی نیز در این توافق نقش اساسی ایفا کرد. فشار ترامپ در این مقطع در غزه مؤثر واقع شد، زیرا برخلاف جنگ در اوکراین، هر دو طرف درگیر در این مناقشه، از پایان جنگ سود بیشتری میبردند.
تناقض در حرف و عمل
اما بایدن درحالی از تلاش برای آتشبس سخن میگوید که حتی با ارسال سلاح به اسرائیل مخالفت نکرد و به رنج فراوان غیرنظامیان بیگناه فلسطینی و لبنانی در جنگ ۱۵ماهه بیتفاوت بود . بسیاری بر این باورند که استقبال دولت بایدن از مشارکت تیم ترامپ در مذاکرات، بسیار فراتر از نفوذ رئیسجمهور منتخب در نتانیاهو و تهدیدهای او برای به نتیجه رساندن توافق قبل از بازگشت به کاخ سفید بود. این مقامات گفتند که علاقه آنها به مشارکت ویتکوف در مذاکرات درکنار برت مکگرک، نماینده خاورمیانه بایدن، عمدتا برای اطمینان از این بود تا یک توافق که نیازمند تعهد طولانیمدت آمریکاست وپس از ترک بایدن از قدرت، همچنان از حمایت آمریکا برخوردار باشد، صورت گیرد. بایدن برای جلب نظر افکارعمومی در گفتوگوی خود با شبکه خبری MSNBC دولت نتانیاهو را افراطیترین دولت دانست و خاطرنشان کرد: اسرائیل نمیتواند امنیت خود را بدون درنظرگرفتن نیازهای امنیتی فلسطینیان، تضمین کند. اگرچه بایدن گفت که بادیدن بمباران بیمارستانهای غزه،خواستار آتشبس شداما او میدانست که تونلهای ۲۰متری حماس چشمگیر هستند و نتانیاهو نه تنها شجاعت مقابله با دولت خود بلکه مقابله بیشتر با جبهه مقاومت را ندارد. این واقعیتهایی بود که ترامپ از آن بیخبر نبود . از سوی دیگر روزنامه یدیعوتآحارونوت درباره هدف ترامپ از آتشبس غزه نوشت: ترامپ اهداف شخصی خودرا در پیشبرد توافق مبادله اسرا دنبال میکند و بهدنبال دستیابی به جایزه نوبل است. در همین حال مارک چمپیون، ستوننویس و تحلیلگر ارشد مسائل بینالملل بلومبرگ در اینباره گفت: این آتشبس به آن معنا نیست که ترامپ یا تیم سیاست خارجی او راهحلی تازه و بدیع ارائه کردهاند. همانطور که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، در سخنرانی خداحافظی خود در شورای آتلانتیک واشنگتن تأکید کرد، به نظر میرسد طرح ارائه شده تفاوت چندانی با پیشنهادی که چند ماه پیش در آخرین لحظه از سوی اسرائیل رد شد، ندارد. وی تصریح کرد: همچنین، تهدید ترامپ مبنی بر اینکه «جهنم بهپا خواهد شد» نیز گره این بحران را باز نکرده است. از زمان حمله حماس به اسرائیل در تاریخ ۷ اکتبر ۲۰۲۳، جهنم به معنای واقعی کلمه در جریان بوده است. اقدام خاصی باقی نمانده بود که رئیسجمهور آمریکا بتواند برای تشدید واکنش تند و ویرانگر اسرائیل انجام دهد.
بدرقه تلخ
در این میان میتوان آنتونی بلینکن، جو بایدن و دیگر اعضای تیم سیاست خارجی دولت در حال کنارهگیری آمریکا را بازندگان این بازی دانست چرا که ترامپ اکنون در حال بهرهبرداری از نتایج تلاشهای بیوقفه آنها برای نزدیک کردن طرفین مناقشه است. اما همانگونه که وقفههای پیاپی در سخنرانی بلینکن توسط معترضان، نشان داد این تیم چندان مستحق دلسوزی نیست و آشوب در آخرین کنفرانس خبری وزیر امور خارجه نشان داد او از پاسخ دادن به سؤالات خبرنگارانی که از وی درباره جنگ غزه میپرسیدند، خودداری میکند، چرا که خود را مقصر میداند . در این جلسه یک خبرنگار از بلینکن پرسید که چرا الان برای محاکمه در لاهه نیست؟ خبرنگار یهودی هم به او گفت تو وزیر نسلکشی هستی. خبرنگاری دیگری هم از بلینکن پرسید: چرا دولت آمریکا از هولوکاست زمان با سیاستها و بمبهایش حمایت کرد؟ چرا اجازه نداد صلح قبلتر از این صورت پذیرد؟ و اینکه چرا بلینکن برای پاسخگویی به این جنایات جنگی اکنون در دادگاه بینالمللی نیست؟ این سوالات پاسخی از سوی این دو مدعی ندارد .