دیپلماسی رسانه‌ای در راه یمن

برنامه سیاست‌خارجی با توجه به اهمیت موضوعاتی که به آن می‌پردازد، از چند منظر قابل تحلیل است. اولین مسأله، حضور افراد باتجربه و کاربلد در تیم طراحی و اجرای برنامه است. از مهدی خانعلی‌زاده که خود از کارشناسان حوزه بین‌الملل است و تهیه‌کنندگی ــ و گاهی اجرا ــ را در دست دارد، تا الهام عابدینی که در حوزه مطالعات جهان تحصیل کرده و امیرحسین طهماسبی که درست مثل دو همکار دیگرش، به این حوزه مسلط است. 
 
حضور یک تیم کاربلد 
حضور این مجریان کارشناس که زیست و نوع اخبار حوزه بین‌الملل را می‌شناسند، سبب شده سیاست‌خارجی به یک برنامه عمیق و پربار تبدیل شود. جالب اینجاست که الهام عابدینی پیش از این گفته بود اگر مترجم برنامه در ترافیک گیر کند، خودش برای ترجمه آستین بالا می‌زند و همین مسأله، نشان از روحیه کار گروهی در میان عوامل اجرایی برنامه سیاست خارجی است.اما دلیل اصلی شکل‌گرفتن این برنامه، پرداختن به یک تحلیل درست در حوزه بین‌الملل بوده است. خانعلی‌زاده در قامت تهیه‌کننده تلاش کرده تا یک تیم پژوهشی که سال‌هاست در این حوزه کار کرده‌اند را گرد هم بیاورد تا روایتگر تحلیلی درست و سنجیده برای مخاطبان تلویزیون باشند. در حقیقت هدف اصلی سیاست‌خارجی این است که مخاطب را به قضاوت درست در حوزه بین‌الملل نزدیک کند. به‌خصوص که بعد از ماجرای طوفان ‌الاقصی، این برنامه تلاش کرده جنایات رژیم‌صهیونیستی در فلسطین را بیشتر و شفاف‌تر بیان کند و در مدت اخیر، بخش عمده محتوای این برنامه به همین سمت رفته است. 
 
شکوه تشییع به روایت یک برنامه 
البته بحث مبارزه یمن و لبنان نیز در سرخط برنامه‌های سیاست خارجی قرار داشت. به‌طوری‌که تشییع سیدحسن نصرالله به‌صورت مستقیم و به شکل تحلیلی و خبری از این برنامه برای مخاطب روایت شد. سیاست خارجی با شناسایی انسان‌رسانه‌هایی که در این تشییع حاضر بودند، هماهنگی‌هایی انجام داده بود تا بتواند روایت آنها را به شکل مستقیم روی آنتن تلویزیون ببرد. 
خانعلی‌زاده در این خصوص گفته بود: سیاست خارجی برنامه اصلی و تمام‌وقت شبکه سه در روز تشییع سید مقاومت بود. طراحی مشخصی که برای این برنامه داشتیم، روایتگری از داخل مراسم بود. یعنی هم خبرنگارهای حاضر در برنامه و هم کارشناسان مختلفی که از ۸۰کشور با ملیت‌های مختلف حضور داشتند، روایتگری برای برنامه سیاست خارجی داشتند و تلاش کردیم به‌صورت زنده با این افراد ارتباط بگیریم تا روایتگر ما از داخل مراسم باشند. برنامه سیاست‌خارجی به‌هرحال سه سال است که به فعالیت خود ادامه می‌دهد و در این مدت شبکه‌سازی گسترده‌ای با کارشناسان مختلف داشته است. درعین‌حال مدیریت‌محتوا در این برنامه در دست افرادی است که در حوزه روابط بین‌الملل کارشناس هستند. یک تیم حرفه‌ای یک ماه تمام است که پای کار این برنامه است تا به بهترین شکل روایتگرتشییع سید مقاومت باشیم. من اولین نفری بودم که روی آنتن زنده، شهادت سیدحسن را اعلام کردم؛ چون درست زمانی بود که برنامه سیاست خارجی روی آنتن بود و بیانیه حزب‌ا... اعلام شد.شاید بتوانم بگویم نبود من در لبنان درتشییع سیدحسن، خودخواسته بود چون هنوز از نظر روحی آماده آن نبودم. من چند هفته قبل از شهادت سیدحسن، با او دیدار داشتم و برایم قابل باور نبود که به این زودی او را از دست دادیم. امیدوارم بتوانیم اندیشه سیدحسن عزیز را در برنامه بیان کنیم و به‌درستی روایتگر خط فکری او باشیم.
 
زنده از یمن 
یکی دیگر از نکات برنامه سیاست‌خارجی، حضور به‌موقع و خلاقانه در زمان رویدادهای مهم جهانی است.به‌عنوان‌مثال در چند روز گذشته مشخص شد که برنامه سیاست‌خارجی قرار است به مدت ۱۰شب ازاستودیوی اختصاصی خود در صنعا روی آنتن شبکه سه برود. این برنامه قرار است روایت میدانی آنچه درهفته‌های اخیر درجنگ آمریکا با مقاومت یمن گذشته را محور قرار دهد تا بار دیگر با کنارگذاشتن کلیشه‌های رایج برنامه‌سازی، محتوایی متفاوت و بکر به مخاطب ارائه کند. 
نکته مهم دیگر، مشخص نبودن ساعت برنامه است که در بطن ماجرا نشان از همراه‌بودن یک تیم حرفه‌ای برای حضور به‌موقع در آنتن دارد. انگار عوامل برنامه مثل یک تیم خبری، به اقتضای موقعیت، وارد کار می‌شوند. درست مثل زمانی که «وعده‌صادق» صورت‌گرفت وبرنامه سیاست‌خارجی به‌موقع و در همان زمان به ارائه تحلیل در این حوزه پرداخته بود. این برنامه در زمان وعده‌صادق ۱ و ۲ نیز، با پخش برنامه زنده به تحلیل و بررسی اخبار پیرامون این مسأله پرداختند. 
اما نکته دیگر در مورد سیاست‌خارجی، زبان ساده و صریح این برنامه است که توانسته ادبیات خود را برای مخاطب جا بیندازد و به ارائه تحلیل از موضوعات مختلف حوزه سیاست خارجی بپردازد. این برنامه درواقع با کسی شوخی ندارد و نظرات خود را کامل و شفاف ارائه می‌کند. بخشی از این مسأله را باید در تسلط مجریان برنامه جست‌وجو کرد که به حوزه کاری خود اشراف داشته و تلاش کرده‌اند «تحلیل» واقعی به مخاطب ارائه دهند. 
 
کارشناسانی از سراسر جهان 
در بیان تحلیل پیرامون برنامه سیاست‌خارجی، باید به مهمانان برنامه هم اشاره کرد که گاهی بحث‌برانگیز و گاهی هم در ارتقای فضای برنامه تاثیرگذار بوده است. بخش زیادی از این مهمانان، کارشناسان برجسته روز هستند که از کشورهای مختلف به بیان دیدگاه‌های خود می‌پردازند. بیان نظرات این‌چنینی از زبان کارشناسان برجسته جهانی، حسی از اعتماد و اعتبار پیرامون اخبار را به مخاطبان ارائه می‌کند. الهام عابدینی، از مجریان برنامه پیش از این گفته بود: یکی از نکاتی که در برنامه خیلی با آن برخورد می‌کنیم این است که درباره مهمان‌ها زیاد از ما سؤال می‌شود، چون اکثرا غیرایرانی هستند و شاید مهمانان ایرانی به اندازه انگشتان یک دست تابه‌حال دعوت نکرده‌ایم. به‌عنوان‌مثال پیش می‌آید که درباره رزومه آن فرد سؤال می‌پرسند حتی مخاطبان، فردی را که می‌آوریم می‌گویند اسمش را در گوگل سرچ کرده‌ایم و چیزی پیدا نشد. بعدا متوجه شدیم که دیکته اسم مهمان را اشتباه زده‌اند. درواقع به‌نوعی می‌خواهند مطمئن شوند فردی که در برنامه حاضر می‌شود همانی است که ما معرفی می‌کنیم یا خیر. یک عده واقعا تحلیلگری می‌کنند و پیگیر هستند که اصالت مهمان‌ها درست باشد. صحبت‌های عابدینی درست همان چیزی است که درباره حواشی صورت‌گرفته به مهمانان می‌توان گفت. درحقیقت بالا بودن سطح کارشناسان مهمان، در ایجاد این حواشی بی‌تاثیر نبوده است.

واقعی و شفاف 
جدای از همه نکاتی که پیرامون سیاست‌خارجی گفته شد، بحث واقعی بودن دیدگاه‌های مطرح‌شده در برنامه که از زبان میزبانانی مسلط به حوزه بین‌الملل صورت می‌گیرد، بسیار عیان است. وقتی هرکدام از مجریان از دیدگاه‌های خود پیرامون بحث‌های بین‌المللی صحبت می‌کنند، مخاطب به‌راحتی می‌تواند آن را باور کند. چه زمانی که صحبت از تحلیل مواضع ایران در وعده‌صادق بود وچه زمانی که صحبت از جزئیات مذاکره در برنامه‌های مختلف تلویزیونی شدت‌گرفت. بااین‌حال، شاید بتوان سراغ برخی برنامه‌های تلویزیونی را گرفت که میزبان، تنها در قامت خط اتصال برنامه باشد تا صحبت اصلی از قول کارشناس مطرح شود. اما میزبانان و مجریان سیاست‌خارجی هرکدام تبدیل به یک وزنه سنگین در حوزه تحلیل فضای بین‌الملل شده‌اند که دیدگاه‌های خود را به شکل شفاف به مخاطب ارائه می‌کنند.