ناکامی آمریکا برای انحلال حشدالشعبی

بسیج مردمی امروزه بیش از ۲۰۰‌هزار نیروی رزمی در اختیار دارد و گروه‌های سنی، مسیحی، ایزدی و ترکمن را نیز در بر می‌گیرد. این سازمان، به‌خاطر ایدئولوژی ضدصهیونیستی‎‌اش و موشک‌های دوربردی که در اختیار دارد، در جهت منافع منطقه‌ای جهان اسلام گام برمی‌دارد. از زمان آغاز جنگ در نوار غزه، زیرمجموعه‌های بسیج مردمی چندین حمله‌ موشکی و پهپادی به ‌اسرائیل و مواضع آمریکا در عراق و سوریه انجام داده‌اند. طی حمله کتائب حزب‌الله به پایگاه «برج ۲۲» در اردن، سه سرباز آمریکایی کشته شدند. بنابراین همزمان با عملیات جدید آمریکا در دریای سرخ، پیت هگزت وزیر دفاع آمریکا در تماس تلفنی با محمد شیاع‌ السودانی، نخست‌وزیر عراق هشدار داده بود که گروه‌های شبه‌نظامی حملات انتقامی علیه اسرائیل و پایگاه‌های آمریکا در خاورمیانه انجام ندهند. در فروردین امسال به نظر می‌رسید گروه‌های مقاومت عراقی، تحت فشار واشنگتن برای خلع‌سلاح قرار داشتند. فرهاد علاءالدین، مشاور امور خارجه نخست‌وزیر، اعلام کرد که السودانی متعهد است از طریق «گفت‌وگوی سازنده با بازیگران ملی مختلف» کنترل دولت بر تمامی تسلیحات در عراق را تضمین کند. شایان ذکر است که در آذرماه ۱۳۹۵، مجلس عراق حشدالشعبی را به عنوان یک نیروی نظامی قانونی و مستقل در کنار ارتش و پلیس به رسمیت شناخت و پرداخت دستمزد به نیروهایش دولتی شد.
   
زیاده‌خواهی غیرمنتظره ترامپ
در مردادماه ۱۴۰۰، جو بایدن پایان مأموریت نظامی آمریکا در عراق را اعلام کرد. از آن موقع، ۲۵۰۰ نظامی آمریکایی برای مشورت و آموزش باقی ماندند؛ تا این‌که در دی‌ماه ۱۴۰۲ پس از مذاکرات واشنگتن ــ بغداد قرار شد تا شهریور بعدی نیروهای آمریکایی از بغداد خارج شوند و تا دی‌ماه ۱۴۰۴ حتی مناطق کردنشین نیز از حضور نظامی آمریکا تخلیه شوند. در آن مذاکرات هیچ شرطی مبنی بر انحلال گروه‌های شبه‌نظامی از طرف آمریکا گذاشته نشد. علی‌رغم این، کابینه ترامپ مقامات عراقی را تهدید کرده‌ که اگر برای انحلال گروه‌های شبه‌نظامی، اقدامی صورت نگیرد، احتمال دارد ایالات متحده آنها را با حملات هوایی هدف قرار دهد و در این میان غیرنظامیان نیز در معرض خطر قرار خواهند داشت. گروه‌های مقاومت عراقی برای جلوگیری از عملی‌شدن تهدیدات واشنگتن و تل‌آویو، راهکارهای گوناگون خلع‌سلاح را بررسی کرده‌اند. فرماندهان بسیج مردمی گفته‌ بودند مقامات آمریکایی با اعمال فشار خواسته‌اند «این گروه‌ها به فرمانده کل قوای عراق پاسخ دهند، نه ایران». از اسفندماه با ورود ترامپ به کاخ‌سفید، آمریکا پیگیرانه ‌دنبال ضربه‌زدن به محور مقاومت و تحدید توان گروه‌هایی است که به‌عنوان نیروهای «نیابتی» جمهوری اسلامی ایران می‌شناسد. ترامپ با شروع دوره‌اش حتی خرید برق عراق از ایران را هم ممنوع کرد. عزت الشابندر، یک سیاستمدار شیعه سابق از حزب ‌الدعوه، در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز اعلام کرده که مذاکرات میان نمایندگان گروه‌های شبه‌نظامی با السودانی، «بسیار پیش رفته‌ است» و بعضا گمانه‌زنی‌هایی هم وجود دارد مبنی بر این‌که انعطاف مقابل زیاده‌خواهی واشنگتن، شاید در راستای امنیت عمومی و منافع ملی عراق باشد. او ادعا کرد «گروه‌ها عاقلانه عمل می‌کنند و اصراری بر تداوم در شکل فعلی ندارند» و از احتمال هدف‌قرارگرفتن توسط آمریکا «کاملا آگاه» هستند. حتی برخی از سیاستمداران عراقی مرعوب به نظر می‌آیند؛ مثلا ابراهیم السمیدایی، مشاور سیاسی سابق نخست‌وزیر گفت: «اگر ما داوطلبانه تمکین نکنیم، ممکن است از خارج به ما تحمیل شود و با زور». البته الشابندر افزوده است که انحلال احتمالی گروه‌های مقاومت الزاما به معنای نابودی و خلع‌سلاح کامل نیست، بلکه یکی از گزینه‌های مورد بررسی، تبدیل گروه‌های مقاومت به احزاب سیاسی و ادغام بیشتر آنها در نیروهای مسلح عراق است. دولت عراق درصدد ایجاد تعادل میان اتحادش با ایران، نگرانی‌هایش در امنیت ملی و فشارهای وارده از طرف ایالات متحده است. با توجه به این‌که توان رزمی گروه‌های شبه‌نظامی بیشتر از ارتش رسمی عراق است، امنیت این کشور تا حد زیادی به تداوم حیات این گروه‌ها وابسته است.

حکومت عراق ‌دنبال راهکار
گزارش‌هایی به گوش رسید که فرماندهانی از کتائب حزب‌الله، کتائب سیدالشهدا، جنبش حزب‌الله نجباء و انصارالله الاوفیاء تاکنون گفت‌وگوهایی در دفتر نخست‌وزیری داشته‌اند و در مشورت با متحدین ایرانی خود، برای اتخاذ هر تصمیمی که برای پرهیز از مناقشات مخرب ضروری تلقی می‌کنند، پشتیبانی شده‌اند. اما از طرفی، کتائب حزب‌الله ــ قدرتمندترین این گروه‌ها ــ هرگونه نشر اطلاعات این‌چنینی به رسانه‌های خارجی توسط اعضای خود را تکذیب و اعلام کرد که دیدگاه‌های رسمی تنها به‌وسیله سخنگویان سازمان بیان می‌شوند. همچنین از سوی عصائب اهل حق، سازمان بدر، کتائب‌العباس، کتائب امام‌علی(ع) و سرایا السلام نیز هیچ‌گونه نشانه‌ای از تمایل به سازش دیده نشده است. تاکنون شورای وزیران کوشیده پیش‌نویسی تحت عنوان «قانون خدمات و بازنشستگی نیروهای بسیج مردمی» رابه مجلس ارائه دهد، که به واسطه آن، به‌زودی حدود ۴۰۰۰ نفر از اعضا ازجمله رئیس سازمان بازنشسته خواهند شد. در این قانون ۸۶ ماده‌ای،حشدالشعبی منحل نمی‌شود و موجودیتش به‌عنوان یک سازمان موازی رسمی حفظ می‌گردد؛ امااین سازمان درساختاروعملیات نیروهای مسلح ادغام و مستقیما به السودانی پاسخگو می‌شود. بسیج مردمی در تمامی جلسات شورای عالی امنیت ملی حضور خواهد داشت و فرمانده کل ستاد آن درجه سپهبد را دریافت خواهد کرد. در ۱۹فروردین، فالح الفیاض، رئیس بسیج مردمی اعلام کرد: «حشدالشعبی به بخشی از ساختار نظامی رسمی عراق تبدیل خواهد شد و تحت نظارت مستقیم دولت فعالیت می‌کند». البته به خاطر اختلافات درونی ائتلاف حاکم، مخصوصا بر سر این‌که در سال میلادی گذشته پرداخت دستمزد اعضای بسیج مردمی ۴/۳میلیارد کسری بودجه داشت، این پیش‌نویس برای بار سوم در مجلس قرائت نشد. تنها در صورت سومین قرائت، امکان رأی‌گیری برای تصویب وجود دارد.