گام‌های رو به‌جلو در صنعت گردشگری

این در حالی است که ایران با وجود افزایش گردشگر درهر سال اما با شیب نزولی«نرخ رشد» مواجه است اما چرا کشور ایران به اندازه ظرفیت‌هایش رشد گردشگر ندارد؟ این سؤالی است که کارشناسان حوزه گردشگری به آن پاسخ می‌دهند! 
در آمار کلی ورود گردشگر خارجی به کشور در پنج سال اخیر، فراز و فرودهای چشمگیری ثبت شده است‌؛ چنان‌که در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ که جهان و کشور ما درگیر همه‌گیری کرونا بوده‌، به ترتیب با حدود ۶۴۰ هزار گردشگر و سال بعد آن یک‌میلیون گردشگر خارجی، کم‌رونق‌ترین سال‌های گردشگری را در ایران پشت‌سر گذاشته‌ایم اما در سال ۱۴۰۱ و با فروکش کردن این بحران، نمودار ورود گردشگر خارجی به کشور دوباره جان تازه‌ای گرفت و با ورود بیش از چهار میلیون نفر، امیدهای این صنعت فروکش‌کرده را دوباره زنده کرد.این روند روبه رشد درسال۱۴۰۲ رشدی دوباره پیدا کرد و رقم نسبتا قابل‌قبول گردشگر خارجی کشور را با حدود شش میلیون نفر در پنج سال اخیر رقم زد.  در این میان، آمارهای متفاوتی از ورود گردشگر خارجی در سال گذشته مطرح شد که عجیب‌ترینش، از ورود تنها ۲۷۰۰ گردشگر در سال ۱۴۰۳ می‌گفت‌؛ آماری که با پیگیری‌های خبرنگار ما مشخص شد که به اشتباه اعلام شده و به گفته مسلم شجاعی، مدیرکل بازاریابی و توسعه گردشگر خارجی، اوضاع به این آشفتگی‌ها هم نیست: «گردشگر خارجی وارد شده به کشور در سال گذشته هفت میلیون و ۳۹۹ هزار نفر بوده؛ آمار دقیقی که فراجا آن را اعلام و میزان ورودی مسافر خارجی را به ایران ثبت کرده است.» شجاعی در گفت‌وگو با جام‌جم ‌از رشد ۱۵‌درصدی ورود گردشگر به کشور نسبت به سال ۱۴۰۲ می‌گوید: «سال ۱۴۰۲، شش میلیون و ۴۰۰ هزار نفر واردکشور شدند و رقم ثبت‌شده۱۴۰۳، نشان‌دهنده رشد ۱۵درصدی ورود گردشگر خارجی نسبت به سال گذشته است.» اما آنچه در این میان اهمیت دارد، کاهش نرخ رشد گردشگر است. چنان‌که نرخ رشد گردشگر خارجی در سال ۱۴۰۲، ۵۰درصد بوده اما در سال ۱۴۰۳، شیب رشد نه‌تنها افزایش نداشت، بلکه روندی کاهشی نسبت به سال گذشته در پیش گرفته است: «عوامل مختلفی ازجمله اتفاقاتی که در منطقه افتاد، بر ورود تورهای ورودی به کشور تأثیرگذار بود‌؛ چنان‌که همین تعداد گردشگر خارجی هم به صورت انفرادی وارد کشور شده‌اند.»
   
چرا آمار گردشگران خارجی آب می‌رود؟
ورود گردشگر به ایران با رکود مواجه شده‌‌؛ موضوعی که ناصر رضایی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری هم در گفت‌وگو با جام جم آن را تأیید می‌کند. او معتقد است که ما در روزهای افت و افول حوزه گردشگری و ورود گردشگر خارجی به کشور به‌سر می‌بریم: «‌واقعیت این است که تطبیق دادن آمار وزارت خارجه، نیروی انتظامی، مراکز آمار و سازمان میراث فرهنگی، کار آسانی نیست و نمی‌توان به یک رقم مشخص رسید و به‌عنوان یک پژوهشگر، آنچنان به این آمارها استناد نمی‌کنم اما روشن است که این آمار به نسبت گذشته، بسیار کم شده و روند نزولی داشته و البته با نداشتن برنامه برای ارتقای سطح کیفی تبلیغات مثبت و اصلاح زیرساخت‌ها، همچنان هم ادامه خواهد داشت.» واقعیتی که برخی دلایل و علت‌هایی از‌جمله تحریم، تبلیغات منفی علیه کشور ما، قرار گرفتن ایران در لیست قرمز برخی کشورها و‌... باعث رسیدن به وضعیت فعلی شده است: «‌خب طبیعی است که وقتی یک گردشگر می‌بیند با ورود به کشور ما، دیگر نمی‌تواند به خیلی از کشورهای دیگر دنیا سفر کند، به قول معروف عطای سفر به ایران را به لقایش می‌بخشد و مقصد دیگری را انتخاب می‌کند.» اما برای بهبود وضعیت در همین شرایط فعلی چه باید کرد؟  
   
تبلیغات منفی را باید خنثی کرد
برخی کارشناسان معتقدند بسیاری از گردشگران دنیا هنوز تصور درست و خوبی نسبت به ایران ندارند‌؛ آنها به اشتباه فکر می‌کنند مردم ما هنوز با وسایل نقلیه سال‌های قدیم عبور و مرور می‌کنند، یا اینجا همه ‌چیز قدیمی است و شرایط برای تفریح و سیاحت مهیا نیست‌ و نشانی از پیشرفت در کشور دیده نمی‌شود. شاید به همین دلیل است که بیشتر گردشگران خارجی میلی برای سفر و تماشای ایران از خودشان نشان نمی‌دهند. این همان نتیجه‌ای است که هجمه گسترده تبلیغات علیه ایران رقم زده است‌؛ واقعیتی که ناصر رضایی هم مهر تاییدی بر آن می‌زند و تصریح می‌کند که باید بپذیریم که حقه‌های تبلیغاتی علیه کشور ما بسیار زیاد، گسترده و متنوع است‌؛ آن‌قدر که صدای ما برای نشان دادن واقعیت، در میان این تنوع و گستردگی، گم شده است: «‌با وجود این اما نباید ناامید شویم و بهتر است که اول به بازاریابی در این حوزه بپردازیم و در مرحله بعد، تبلیغات‌مان را بسیار گسترده‌تر و قوی‌تر از آنچه که امروز در جریان است، به راه بیندازیم. بازاریابی به معنای این‌که بدانیم با چه طیفی از آدم‌ها سر‌و‌کار داریم و تمرکز و قدرت تبلیغات‌مان را بر آن گروه از افراد و آن دسته از کشورها، بیشتر کنیم.» درواقع اگر ما بازارهای‌مان را بشناسیم و بدانیم که گردشگران ما از چه کشورهایی تمایل دارند به ایران سفر کنند، به‌طور ویژه‌تری تبلیغ می‌کنیم و به این شکل زمینه برای ورود این گروه‌ گردشگران به کشور باز می‌شود.  اما اصلا مگر یک کشور برای دیدنی بودن و برانگیختن انگیزه سفر چه چیزی باید داشته باشد که ایران از آن برخوردار نیست؟ تمام انگیزه‌های لازم برای سفر گردشگران خارجی به کشورمان وجود دارد؛ طبیعت بکر و زیبایی که نمونه‌اش کمتر در دنیا وجود دارد، بازدید از نقاط دیدنی و آثار تاریخی کشور، میزبانی گرم و مهمان‌نوازی مردم ایران: «‌اما لازم است که زیرساخت‌های اساسی در حوزه گردشگری اصلاح و بسترسازی لازم برای حضور گردشگران در کشور فراهم شود‌؛ مثلاضعف ایمنی راه‌ها ووضعیت وسایل نقلیه درکشور.»موضوعی که محمدتقی رهنمایی،کارشناس حوزه گردشگری نیز در گفت‌وگو با جام‌جم روی آن دست می‌گذارد. به‌عبارت دیگر مرگ سالانه حدود ۲۰‌هزار نفر در جاده‌های کشور، پیام ناخوشایندی به گردشگران خارجی مخابره می‌کند. ازطرف دیگر، نمی‌توان از نبود ثبات در حوزه قیمت‌ها هم به‌سادگی عبور کرد. رهنمایی معتقد است که از نگاه گردشگران خارجی، نبود ثبات قیمت‌ها امتیازی منفی برای کشور محسوب می‌شود. اوخاطرنشان کرد که نباید فراموش کنیم که مبدأ حدود ۸۰‌درصد از گردشگران جهان، کشورهای صنعتی است: «‌به همین دلیل، در کنار توجه به کشورهای همسایه، باید به این موضوع نیز توجه کافی شود.»

سوغات گردشگر خارجی برای ایران
گردشگری صنعت ارزآوری است که بسیاری از کشورهای جهان با آن امورات خود را می‌گردانند اما رونق گرفتن گردشگری در کشور محدود به ارزآوری نمی‌شود، زیرا گردشگران‌ فرهنگ ایران از نزدیک با فرهنگ ایران آشنا شده و آن را با خود به کشورهای مبدأ می‌برند. آنها اماکن گردشگری را احیا می‌کنند و باعث پایداری مشاغل در مقاصد محلی، سنتی و تاریخی می‌شود، مگر دیگر چه دستاوردی باید داشته باشد که خودمان را موظف بدانیم قدر همین اندک گردشگران خارجی را بدانیم و برای بیشتر شدن‌شان تلاش کنیم؟ «‌در شرایط فعلی که تبلیغات گسترده‌ای علیه کشور و فرهنگ ما وجود دارد، هر گردشگر بعد از سفر به ایران، می‌تواند تبلیغ مثبتی برای معرفی فرهنگ ایران و ایرانی باشد و پای گردشگران دیگر را هم به کشور باز کند.» موضوعی که محمدتقی رهنمایی، کارشناس حوزه گردشگری بر آن تاکید دارد و معتقد است که یکی از سیاست‌های اصلی کشور برای وضعیت فعلی، باید تمرکز بر جذب گردشگر باشد.